Yemek sonrası uykuya dalmanın nedeni çözüldü
Yediğimiz yemek miktarı ve besin türü, yemek sonrası uyuya kalmanın nedeni olabilir. Protein, tuz ve fazla miktarda besin tüketmek yemeklerden sonra uyku haline neden oluyor
Doç. Dr. Şehime Temel
sehimegtemel@hotmail.com
Bilim insanları yemek koması olarak adlandırılan yemek sonrası uyku halinin nedenlerini araştırdılar. Protein, tuz ve yenilen yemeğin miktarı uykuya neden olurken şeker bu konuda etkisiz kaldı.
Yakın zamana kadar, bilimsel kanıtlar, bazı kişilerde neden yemekten hemen sonra, bazılarında daha uzun süre sonra uyku hali gelişirken bazılarında hiç uykuya dalma sorunu olmamasını açıklayamamaktaydı. Araştırmayı yöneten TSRI’de doçent William Ja, Ph.D. “Farklı gıdalar, memeli fizyolojisinde, farklı roller oynar ancak uykuya yemenin etkileri üzerine çok az araştırma yapılmıştır” dedi. Araştırmacıların çalışmaları “Drosophila’da Yemek Sonrası Uyku Mekaniği” başlığıyla ELife dergisinde yayımlandı.
SİNEKLERİ GÖZLEMLEDİLER
Dr. Ja ve ekibi sineklerin açlık sırasında uykuyu bastırdıkları veya hareketleri artırdığı iyi belgelenmiş uyku metabolizması etkileşimi nedeniyle meyve sineği olarak bilinen Drosophila modelini kullandılar. Aktivite Kayıt Kafe (ARC) adı verilen, küçük bir plastik odanın içinde; beslenme öncesi ve sonrasında sinek aktivitesini kaydettikleri bir sistem oluşturdular.
Araştırmacılar, sineklerin yedikleri yiyecek türüne ve miktarına göre uyku hallerinin değiştiğini buldular. Daha çok besin alan sinekler daha fazla uyuyordu. Belirli gıda bileşenlerinin daha sonra incelenmesi sonucunda protein, tuz ve yenilen miktarın fazlalığının uykunun gelişmesini uyarırken; şekerin ise bu konuda etkisi olmadığını gösterdiler.
Dr. Ja sonuçlarla ilgili özellikle protein ve uyku bağlantısının ilgi çekici olduğunu söyledi. Dr. Ja şekerle ilgili de “İnsanlarda yüksek şeker tüketiminin kan şekerini hızlı bir şekilde artırtığını ve ardından bir düşüş olduğunu biliyoruz. Bu nedenle şekerin uyku üzerindeki etkisi sadece 20 ila 40 dakika arasında değişiyor. Bu etkinin yemek koması penceresinin ötesinde gözlemlenmesi gerekli” dedi. Araştırmacıların sıradaki hedefi, gıda ile uyku arasındaki doğrudan ilişkiyi daha ciddi bir şekilde incelemek.
SİNEK BEYNİNDEKİ UYKU KONTROL MERKEZİ
Çalışmada ayrıca, yemek sonrası sinek uyuklamasının arkasında bazı ilginç fizyolojik nedenler de bulundu. Çalışmanın yazarı TSRI lisansüstü öğrencisi Keith Murphy, “Sinek beyninde, nöronları açıp kapatarak, yemek sonrası uykuyu kontrol etmeye ayrılmış birkaç devre tespit ettik” dedi. Murphy, bu devrelerin bazılarının protein bazılarının ise sirkadiyen* ritmine tepki gösterdiğini, buna bağlı olarak da davranışın çeşitlendiğini belirtti.
(*) Canlıların 24 saatlik periyot içerisindeki biyokimyasal ve psikolojik davranışlarının bütünü.
