İstanbul'un kalbi: Taksim

Haziran Ayaklanması'nın adresi Taksim Cumhuriyet Meydanı ve Gezi Parkı'nın 1800'lü yıllardan günümüze dönüşümü fotoğraflarla sergileniyor

İstanbul Araştırmaları Enstitüsü, Haziran Ayaklanması'yla Türkiye'nin gündemine oturan Taksim Meydanı'nın tarihini 1800'lerden 1960'lara gravür, harita ve fotoğraflarla gözler önüne serdi.

17. ve 18. yüzyıllarda, mezarlıkları, gezinti yerleri, kahvehaneleri ve su dağıtım merkezi ile tanınan Taksim, 19. yüzyılın başında Topçu Kışlası'nın yapımıyla askeri bir işlev kazandı. 20. yüzyılda Cumhuriyet rejiminin en güçlü temsil alanlarından biri haline dönüştü. Adı Taksim Cumhuriyet Meydanı oldu. Cumhuriyet Anıtı'nın çevresinde gelişen bölge, apartmanları, mağazaları ve eğlence yerleriyle çağdaşlığı temsil etti.

Hafızaları tazeledik

Odakule'de açılan "Taksim: İstanbul'un kalbi" adlı sergiyi, küratörü Gülru Tanman'la birlikte gezdik. İstanbul Araştırmaları Enstitüsü'nün bünyesinde 300 binden fazla tarihi fotoğraf bulunuyor. Gülru Tanman, "Gezi olaylarının ardından Taksim'in tarihsel sürecini İstanbullulara anlatmak ve kolektif hafızamızı tazelemek istedik. Hem geçmişe dair hem de güncel bir iş yaptık" diyor.

Tanman, Taksim'in geçmişine ilişkin bilinmeyen birçok olayın bu sergide yer aldığını ve serginin amacını şu sözlerle anlattı. "Pek çok İstanbullu, işgal yıllarında Taksim Stadyumu'nda Fenerbahçe'nin İngiliz işgal birliklerini yenerek halkta milli bir zafer kazanmışcasına nasıl coşku yarattığını, Cumhuriyet Anıtı'nın yapım sürecini, Talimhane semtinin adının nereden geldiğini veya Topçu Kışlası'nın neden yıkıldığını bilmiyor. Bir zamanlar meydana bakan meşhur Ayyıldız Apartmanı'nın, Kristal Gazinosu'nun, Taksim Belediye Gazinosu'nun varlığından habersiz. Hızla değişen İstanbul'da kentsel ve kolektif belleğin sürekliliğini sağlamak için unuttuklarımızı hatırlamanın, yitirdiklerimizi bilmenin faydalı olacağına inanıyoruz."Tarihi Taksim fotoğraflarını görmek isteyenler için sergi, 11 Ekim 2014 tarihine kadar sürecek.

Türk Sovyet dostluğunun sembolü: Cumhuriyet Anıtı

Cumhuriyet Anıtı, 8 Ağustos 1928'de TBMM Başkanı Kazım Özalp tarafından açıldı. Anıtın yapımı için İstanbul milletvekili Hakkı Şinasi Paşa'nın başkanlığında 1925'te oluşturulan bir komisyon, İtalyan heykeltraş, akademisyen, besteci ve politikacı Pietro Canonacica'ya başvurdu. 1 Aralık 1926'da Maarif Vekaleti'nin de onayıyla anıtın yapımına başlandı. İstiklal Savaşı ve Cumhuriyet'i sembolize edecek bir biçimde tasarlandı.

Fenerbahçe'nin işgalcileri yendiği maç

Topçu Kışlası, İstanbul'un ilk stadyumu olma özelliğine sahip. Mekan, 1921'den sonra stadyum olarak kullanılmaya başladı. 29 Haziran 1923'te çekilen bu fotoğraf, işgal yıllarını yansıtıyor. Fenerbahçe, İngiliz işgal birliklerinden oluşan karma takımla yaptığı maçı 2-1 kazanarak General Harrington Kupası'nı kazandı. Bu, işgal altındaki İstanbul'da milli zafer havası yarattı.

Kültür sanat merkezi: AKM

Bir opera binası olarak tasarlanan Atatürk Kültür Merkezi'nin yapımına 1946'da başlanmış, ancak ödenek yokluğu nedeniyle inşaat yarım kalmış. Mimar Hayati Tabanlıoğlu tarafından tamamlanarak, 12 Nisan 1969'da İstanbul Kültür Sarayı adıyla hizmete giren bina 1970'de bir yangında ağır hasar görmüş. 1977 yılında Atatürk Kültür Merkezi adıyla açılan kurum, uzun yıllar boyunca İstanbul'daki kültür-sanat üretiminin merkezi oldu. Sanat çevreleri 2005 yılında yıkılacağının açıklanması üzerine ayağa kalktı. Sonuçta yapı 1. grup kültür varlığı olarak tescillendi. AKM, 2008'de tadilat nedeni ile kapatıldı.

Gezi Parkı doğuyor

Yıl 1941. Topçu kışlası yıkılmış, yerine İnönü Gezisi (Gezi Parkı) inşa ediliyor. İnönü Gezisi'nin Taksim Meydanı'na açılan, basamaklarla yükseltilmiş geniş terası, hem meydanda yapılacak törenleri izlemeye yönelik, hem de parkta anıtsal bir giriş sağlayacak şekilde tasarlanmış. 1936'da İstanbul'un nazım planını yapmakla görevlendirilen ünlü mimar ve şehirci Henri Prost'un da önerisyel Cumhuriyet Meydanı halkın yeni tören ve toplanma alanı olarak düzenlenir.

Alpay Tuğlu