Tütün sarma yasağı başladı, hem devlet hem üretici mağdur

Yetkililer tütün üreticisinin feryadına kulaklarını tıkadı. Kıyılmış tütünü filtreleyip sararak satışını engelleyen yeni düzenleme, geçen hafta torba yasayla Meclis'te kabul edildi, 26 Haziran’da Resmi Gazete’de yayımlandı, dün de yürürlüğe girdi. Sarmalık tütünüyle adını dünyaya duyuran Adıyaman’ın Çelikhan ilçesinde üreticiler, Aydınlık’a konuştu: “Çocuklarımıza bakabilmek, okula gönderip okutmak, askere giden çocuklarımızın arkasında harçlık gonderebilmek için devletimize yük olmadan yaşayabilmek için bu tütünü satmalıyız! Tütün sarılmazsa satılamaz, nakledilemezse satılamaz! Tek geçim kaynağımız tütün.”

6 YILA KADAR HAPİS

Çelikhan Pınarbaşı tütün üreticisi yasadan muzdarip. Çünkü yasa diyor ki; tütün sarılamaz , sarılıp satılamaz! Saranı görürsem hapse atarım!.. Ticari amaçla makaron veya yaprak sigara kâğıdını, içine kıyılmış tütün, parçalanmış tütün ya da tütün harici herhangi bir madde doldurulmuş olarak satanlar, satışa arz edenler, bulunduran ve nakledenler (…) hakkında dünden itibaren 3-6 yıl hapis ve 500 bin liradan başlayan para cezası var.

Yurtsever'in kızı ve annesi, tütün tarlasında çalıştıktan sonra bir yemek molasında.

İŞSİZLİK ARTAR

Çelikhan Pınarbaşı tütün üreticilerinden Süleyman Yurtsever, ekonomi uzmanı olmuş. Ekonominin beline nasıl darbe vurulduğunu şöyle anlatıyor:

“Nasıl ki çorbanın kaşığı olmadan çorba elle içilemez ise tütün de filtreye doldurulmadan içilemez, satılamaz. Tarlada kavurucu güneşin altında çalışan 70-80 yaşındaki dedelerimizin, ninelerimizin alınteri, ekmeği olan, gençlerin çeyiz parası, üniversiteye-okula giden öğrencilerin dershane-yurt parası, askere giden gençlerimizin cep harçlığı olan tütün için getirilen bu yasanın iptalini istiyoruz. Aksi takdirde işsizlik artacak! Bunun da ne devletimize ne de bize faydası olmaz. Tütün satılamaz duruma gelince traktörcü traktör satamaz, esnaf iş yapamaz! Traktör çalışamaz ise benzin istasyonları durma noktasına gelecek ve devletimizin almış olduğu vergiler azalacak. Bu durumda tütün parasıyla ev araba alan tütün üreticisi, tütün alınıp satılmazsa ev yapamaz, çimentocu çimentoyu, demiri demiri, sacı satamayacak ve bu durumda devletimizin buralardan elde ettiği vergi oranları düşecektir. Bu durumda hem devletimiz hem milletimiz mağdur olacaktır.”

ELİMİZDEKİ TÜTÜN ÇÖP OLACAK

Süleyman Yurtsever’e kooperatif hazırlığını sorduk, “Burada kişi başına 5-700 metrekare arazi düşüyor. Kooperatif kurulsa yetmez. Dışardan getirmek zorunda kalacak. Çelikhan üreticileri dışındakiler fabrikaya götürüyor. Ekinler az. Milletin elindeki 75 liralık tütün 25 liraya inecek. Eğer sarma tütün yasaklanırsa, tütünümüz para etmeyecek. Milletin emeği çöp olacak.”

Süleyman Yurtsever, tütünün kurutulmuş, kıyıma hazır hale getirilme işleminde.

1 MİLYON TÜTÜN SATIŞ DÜKKANI

Sadece İstanbul’da 500 bin, yurt genelindeyse 1 milyon tütün satış dükkanı olduğuna dikkat çeken Yurtseven, yasağın sadece üreticiyi değil 12-14 milyon insanın ekmeğini ilgilendirdiğini kaydetti. Kooperatif kurulursa, yabancı sigaralar gibi kimyasal bir tat verileceğini söyleyen tütün üreticisi, fiyatlar düşünce tütün ekiminden vazgeçileceğine dikkat çekti. Süleyman Yurtsever’e bugünkü işleyişi ve hangi aşamada üreticinin zarar göreceğini sorduk. Madem sarma işi sizde değil, nerede zarar göreceksiniz, dedik. Şöyle anlattı:

KIRSAL KESİMİ SADECE TÜTÜN KURTARIR

“Bize şahıs olarak sipariş verenler oluyor ya da dükkanlardan talep geliyor, toptan veriyoruz. Fiyatlar kilo başı 40 ila 90 lira arası da değişiyor. Karton koliyle, çuvalla gönderiyoruz. Kimi 50, kimi 10-15 kg istiyor. Ayda bir dükkan en azından 300 kg tütün satıyor. Sarmalık tütün olarak hazırlayıp gönderiyoruz. Orada sarıp paketleyşp satıyorlar. Yeni yasayla sarmalık olmadığı zaman, kıyılmış tütün satılamaz hale geliyor. 500 kilo satan dükkan 10 kiloya düşecek. Elimdeki malı da daha ucuza kapatmış olacak. Daha önce 45 lira veren üretici, bu malı satmak istiyor. Sarmalık tütün yasak, 5 lira da desen ben bu tütünü almam! Ben de şimdilik mecburen vereceğim, birkaç sene sonra vazgeçeceğim. Işsiz kalacağım veya başka şey ekeyim desem de ekemem. Kırsal kesimler araziler az olduğundan dolayı sadece tütün kurtarır. Sadece ben değil, halk mağdur olacak. Kıyılmış, kırmızı sarı dediğimiz birinci kalite tütünler var, ama sarmalık toptan durdu. Satıcılar da bulunduramyor. Yeni yasayla alıcı bulamıyoruz.“

NE YAPACAĞIMIZI ŞAŞIRDIK

Biz telefonda konuşurken, Süleyman’ın yanındaki başka bir üretici telefonu aldı ve “Elimiz kolumuz bağlı. Ne hapacağımızı şaşırdık. Cumhurbaşkanımız arkamızda dursun. Çiftçi mağdur, sesimizi duysun” diye seslendi.

KOOPERATİF İŞLEYECEK

Çelikhan Belediye Başkanı Mustafa Bulut’a yeni yasayı sorduk, görüşmelerin devam ettiğini söyledi. “Saramazsın diye bir yasak yok” diyen Bulut, “Bizimkiler paket halinde tütünü satıyordu. Hiçbir zaman makaron haline getirmiyorlardı. Biz de konunun üstüne çok gittik, sıkıştırdık. Makaronlu boş paketi evine götürsün, içsin. Ancak bir tezgah kurup paketlerse, olmaz” ifadelerini kullandı. Bulut, çözüm olarak da kooperatif üzerinde çalışıldığını duyurdu:

“Kooperatif şeklinde sorunu çözüyoruz. Halk da elini taşın altına koyarsa, çözüm olur. Kooperatif 100-200 gramlık paketler halinde kapalı hale getirecek.” Kooperatif için üye olmak gerekiyor. Çelikhan’dan bin kadar üye beklediklerin söyleyen Bulut, üye olmayanın tütünden vazgeçeceğini ifade etti.

TEKEL BİTTİ KRİTER ONAYLANDI

Tütünle mücadelede AB kriteri 2012 yılında karşılandı! Ortada ne TEKEL kalmıştı, ne de yerli üretim. Piyasa, Amerikan ve Avrupalı sigara üreticileriyle dolmuş, kaçak sigara nakliyesi PKK’nın kontrolüne geçmişti. Sigara paketlerinin üzerinde bol bol nefes alamayan hasta resimleri de “AB kriterlerine uyum” da önemli görsel destek sağladı. Bu koşullarda tütün ekimine zorunlu olarak devam eden Adıyaman ve çevresi, en çok da Çelikhan, sarmalık tütünle yeni bir kanal açtı. Doğal tütün satışı giderek piyasayı dengelerken, yabancı sigara üreticileri tekrar devreye girdi ve “durun, sigara sağlığa zararlı, bu tütün piyasada görülmesin” dedi. 2017’de ilk yasak, şimdi de ikinci hamleyle tütün üreticisine barikat kuruldu.

Üreticinin feryadına kooperatif diye bir çözümle yanıt aranıyor. Çelikhanlı tütün üreticisi, öneriye karşılık, “Şimdi devlet katında sarmalık tütün yasaklandı. Madem kooperatif kurulacaktı, madem işleyecektiniz TEKEL’i neden kapattınız” diye soruyor.