26 Ocak Dünya Gümrük Günü

Ülkemizin de kurucu üyesi olduğu DGÖ bugün 179 üyesiyle uluslararası ticaretin %98’ini kapsama alanına almıştır. Dünya Gümrük Örgütü (DGÖ) 26 Ocak gününü Dünya Gümrük Günü (DGG) olarak ilan etmiştir. Her yıl DGG için bir tema belirlenmektedir. 2021 teması olarak Covid-19 krizinde çıkış ve küresel tedarik zincirlerini güçlendirerek şirketleri ve insanları desteklemek, işbirliğini güçlendirmek, teknolojiden yararlanmak ve insanı dönüşüm sürecinin merkezine koymak belirlenmiş ve bunun için de şu savsöz saptanmış: “Sürdürülebilir Tedarik Zinciri için Geriye kazanımı, Yenile(n)meyi ve Dirençliliği Destekleyici Gümrükler”.

GÜMRÜK VERGİSİ NEYDİ SAHİ?

Devletlerin gelir sağlamak için veya ülkenin güvenliği, yerli üretimi korumak vb. amaçlarla uygulayageldikleri bir vergi türüdür.

ÜLKEMİZDEKİ GÜMRÜK MEVZUATI

Ülkemizde gümrük işlemleri 4458 Sayılı Gümrük Yasası ve buna dayalı olarak çıkarılan Gümrük Yönetmeliği çerçevesinde yürütülmektedir. Bu yasa ile Türkiye Cumhuriyeti Gümrük Bölgesine giren ve çıkan eşyaya ve taşıt araçlarına uygulanacak gümrük kuralları belirlenmiştir. Türkiye Cumhuriyeti Gümrük Bölgesi, Türkiye Cumhuriyeti topraklarını kapsamakla birlikte, Türkiye kara suları, iç suları ve hava sahası da gümrük bölgesine dahildir.

Gümrük işlemleri hem ihracat hem ithalatta yapılmaktadır. Ancak gümrük vergisinin konusu ithal edilen eşyalar olup, verginin yükümlüsü de ithal edilen eşyanın sahibi veya adına bildirimde bulunan gümrük müşaviridir. Gümrük Vergisi Yasası’nda çok farklı amaçlarla muaflık ve istisnalara yer verilmiştir. Örneğin değeri 100 Avro’yu geçmeyen eşya; bir gerçek kişiden diğer gerçek kişiye yollanan veya yolcu beraberinde getirilen 300 Avro’nun altında değeri olan eşya; ticari niteliği olmayan mal örnekleri vb. Gümrük vergisi kimi eşyalarda değer (CIF bedeli) esaslı, kimi eşyalarda ise fiziki özelliğine dayalı olarak miktar esaslıdır. Gümrükte yapılan beyan ya da muayene ile vergi gerçekleşmekte ve ödenmektedir. Ödenecek vergi her yıl İthalat Rejimi ile güncellenen Türk Gümrük Tarife Cetveli’ne ve eşyanın gümrük tarife pozisyonuna göre hesaplanır.

Son dönemde ithalatla terbiye ya da ithalata gereksinim olduğu savıyla yapılan gümrük indirimlerinin tarımsal yapımıza büyük zararlar veregeldiği düşüncesi yaygın kabul görmektedir. Özellikle küreselleştirenlerin çıkarlarına hizmet eden küresel tedarik zincirlerine karşı yeni-korumacılığın artmaya başladığı dönemde!

GÜMRÜK VE SİYASET : BOL RENKLİ

Ülkemizin tarihinde rüşvet suçundan Yüce Divan’da yargılanıp ceza alan bir bakanımız vardı: Tuncay Mataracı. Geçen ay Kovid-19’dan öldü. ANAP döneminde Maliye ve Gümrük Bakanı (KDV’nin mimarı) olan Vural Arıkan Kapıkule Gümrük skandalının ardından tarihimizde ilk azledilen bakan olmuştu. Örnekler bol, uzatmayalım.

GÜMRÜK MESLEK MENSUPLARI

Ticaret Bakanlığına bağlı iki genel müdürlük mevcut : Gümrükler ve Gümrükler Muhafaza. Bu birimlerin merkez ve taşra teşkilatlarında çalışan personel en başta elbette. Ardından Gümrük Yasası ile adları gümrük komisyonculuğundan gümrük müşavirliğine evrilen meslek mensuplarını saymak gerek. Henüz odaları olmayan müşavirlerin bir oda kurmaları için bekleyen yasa tasarısı gibi önemli bir sorunları var.

GÜMRÜK BİRLİĞİ VE TÜRKİYE

Uluslararası ticarette ülkeler arası ekonomik-ticari işbirliği tiplerinden biri de gümrük birliğidir. Gümrük Birliği, taraflar arasındaki ticarette mevcut gümrük vergileri, eş etkili vergiler ve miktar kısıtlamalarıyla, her türlü eş etkili tedbirin kaldırıldığı ve ayrıca, birlik dışında kalan üçüncü ülkelere yönelik olarak da, ortak gümrük tarifesinin uygulandığı bir ekonomik entegrasyon şekli olarak tanımlanmaktadır. Bu bağlamda ülkemizin AB ile üye olmadan (?) imzaladığı Gümrük Birliği anlaşması dış ticaret yapımıza yaradan çok zarar getirmiştir. Bugün artık güncellenmesi konusunda herkes hemfikirdir.

Not: Meraklısı için gümrük uygulamaları için hazırlanmış görsel kılavuzlar mevcut: https://ggm.ticaret.gov.tr/yayinlar/gumruk-uygulamalarina-iliskin-kilavuzlar