55. Kütüphane Haftası sürdürülebilir kalkınma ve yerel seçimler

25 - 31 Mart 2019 tarihleri arasında düzenlenecek 55. Kütüphane Haftası etkinlikleri Kültür ve Turizm Bakanlığı Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü (KYGM) ve Türk Kütüphaneciler Derneği (TKD) Genel Merkezi tarafından ayrı ayrı belirlenen iki tema ile gerçekleştiriliyor. KYGM hafta boyunca ‘Sürdürülebilir Kalkınmada Kütüphanelerin Rolü’ ana teması altında kütüphane hizmetlerinin sürdürülebilir kalkınma hedeflerine katkısı, toplumsal farkındalık, gönüllülük, yeşil kütüphaneler, kurumlar arası iş birliği, toplumsal yenileşim, sosyal girişimcilik, dezavantajlı gruplara yönelik özelleştirilmiş hizmetler, güçlü / dayanıklı toplumlar, savunuculuk yaklaşımı, sosyal kalkınma, kültürel miras konularını ele alacak. TKD ise hafta boyunca ‘Değişen Toplum, Değişen Kütüphaneler’ temasını işleyecek.
SÜRDÜRÜLEBİLİR KALKINMA
KYGM tarafından belirlenen ‘Sürdürülebilir Kalkınmada Kütüphanelerin Rolü’ ana teması aslında Uluslararası Kütüphane Dernekleri Federasyonu (IFLA) tarafından uzun zamandır yürütülen bir dönüşüm projesi olup, 2013 yılında hazırlanan rapor sürekli güncellenmektedir. En sonuncusu 2018’de hazırlanmıştır. Bu kapsamda IFLA, "Birleşmiş Milletler (BM) 2030 Sürdürülebilir Kalkınma Gündemi" ile belirlenen 169 hedef arasında yer alan ekonomik, çevresel ve sosyal kalkınmayı kapsayan, geride kimseyi bırakmadan, dünyamızı tüm ülke halkları için daha iyi hale getirmeyi öngören 17 sürdürülebilir kalkınma amacıyla (SKA:SGA) kütüphaneleri kilit konumda değerlendirmiş. IFLA, kütüphanelerin ve bilgiye erişimin, tüm sürdürülebilir kalkınma hedefleri arasında iyileştirilmiş sonuçlara nasıl katkıda bulunduğunu gösteren hikayeleri bir dünya haritası üzerinde göstermektedir. İlgili öyküleri görmek için IFLA web sayfasında (bkz. Kaynak) yer alan harita üzerinde görebilirsiniz. Maalesef henüz bu haritada Türkiye işaretlendiğinde hiçbir sonuca ulaşılamıyor, kısmet gelecek on yıllara!
YEREL SEÇİM VE KÜTÜPHANELER

Sürdürülebilirlik konusu gündeme geldiğinde ulusal bir değerlendirme yapmak ve yaklaşan yerel seçimleri ve özellikle büyükşehir belediye başkan adaylarının kütüphanelerle ilgili vaatlerine ve kütüphanelerin/kütüphanecilerin mevcut koşullarına değinmeden geçmeyelim. Yerel seçimler öncesinde İstanbul, Ankara başta olmak üzere belediye başkan adaylarının vaatleri arasında kütüphaneler/millet kıraathaneleri ile ilgili olanlar dikkat çekiyor. Vaatler özellikle Türkiye’nin hatta dünyanın en büyük kütüphanesini kurmak gibi iddialı boyutlarda. Türkiye’nin hatta dünyanın en büyük kütüphanesini inşa edebilirsiniz bu tamamen bir kaynak sorunu, ancak bu kütüphanelerin kalıcı ve sürdürülebilir olması için sağlanması gereken şartlar var. Böyle büyük bir kütüphanenin işlevlerini eksiksiz yerine getirebilmesi için finansal kaynağa, nitelikli insan gücüne, hizmete sunulacak yeterli sayıda ve nitelikte basılı ve elektronik kaynağa ve elbette en önemlisi bu hizmetlerden yararlanma talebi olan kullanıcılara gereksinim var. Örneğin dünyanın en büyük kütüphanelerinden Amerikan Kongre Kütüphanesi’nin insan kaynağı 3000’den fazla çalışan, bütçesi ise 687 milyon Amerikan doları. Bu sayıları paylaştıktan sonra ulusal düzeyde verilen vaatlerin gerçekleşebilirliğinin, kütüphanelerin ve hizmetlerinin sürdürülebilirliğinin değerlendirmesini okuyucuya bırakmak yerinde olur.
KÜTÜPHANECİLERİN DURUMU
Son olarak, TÜİK Şubat 2019 verilerine göre dört kişilik bir ailenin sağlıklı, dengeli ve yeterli beslenebilmesi için yapması gereken aylık gıda harcaması tutarının (açlık sınırı) 2 bin 28,84TL, yoksulluk sınırının ise 6 bin 609 TL olduğunu anımsayalım. Kamuda yoksulluk sınırı düzeyinde ücret alabilen kütüphaneci sayısının çok az olduğunu söylemek abartılı olmayacaktır.
Not: Bu yazıyı hazırlamadaki desteği için MEF Üniversitesi Kütüphane Direktörü dostum Ertuğrul Çimen’e çok teşekkürler.
Kaynak: https://www.ifla.org/publications/libraries-and-the-sustainable-development-goals--a-storytelling-manual