ABD, IŞİD’e sefer görev emri yazdı: Orta Asya

Geçen yıl Haziran ortaları.IŞİD Musul’u işgal etmiş (9 Haziran). Ardından Bağdat’a yönelmiş.Gündemin sıcak konusu elbette onlar.Ortalıkta bir sürü örgüt adı dolaşıyor. Çoğu El Kaide kökenli.Ama ille de IŞİD: Kim bunlar?***İstanbul/Fatih’te bazı bürolar biliyordum. El Kaide taraftarlarına ait.Peş peşe birkaç kez uğradım.Çoğu El Nusra yörüngesinde. Kamuoyu El Kaide’nin Suriye kolu diye biliyor.Not: Geçen hafta Türkiye’ye jest yaptılar.Halep’in kuzeyindeki bazı alanları boşalttılar.“Tampon” işi kolaylaşsın diye.Yani: AKP’yle hatları kopuk değil.***İşte bunlarla birkaç gün sohbet ettim.Genç çocuklar. En yaşlıları 30’larında.Bazı “abi”lerin giyim tarzı tanıdık. Sakalları da.Usame Bin Ladin’e benzemeye çalışmışlar. Bir dönem solun Che Guevara için yaptığı gibi.Öğrenciler ağırlıkta.Nakle dayalı söylemleri hemen dikkati çekiyor.***İlk tespitim: Konuşulabilir çocuklar. Konukseverler.“Sol” deyince ilk akıllarına gelen kavram “düşman” değil.Solun anti-emperyalizmine açılmış kredileri var.Merkezlerini bilmiyorum. Ama Türkiye’dekiler böyle.***Sordum: El Kaide ile IŞİD’in temel farkı ne? “Abiler”den biri. Dertliydi: “IŞİD’in yanında neredeyse sivil toplum örgütü olduk.”Belli ki IŞİD’e taban kaybediyorlardı.El Kaide nedir: Küresel cihad örgütü. Ladin’in takipçileri.IŞİD’e kıyasla kendilerini aşırı “barışçı” hissediyorlardı!***Aynı günlerde Tahran’da bulundum.Doğal: IŞİD, ağırlıklı konular arasındaydı.Kafamdaki zincirin halkaları şöyleydi: Taliban-El Kaide-IŞİD.Farklarını şöyle biliyordum.IŞİD için: Bütün Şiiler kafirdir. Savaşılmalı, öldürülmeli.El Kaide için: Şiilik kısmen tekfir kapsamındaydı. Giderek yumuşadı.Taliban: İki kaynağa dayanır.Bir yönüyle Hindistan Nakşiliğine. Deobandi ekolüne.Bir yönüyle de Suudi Vahabiliğe.Şii karşıtıdır. Fakat toptan tekfir etmez. Zamanla esnediler.***Üst düzey İranlı bir isimle konuştum.Farklılıklar siyaset sahnesine nasıl yansıyordu? Özellikle IŞİD-El Kaide farklılığı.Muhatabım pratik bir özetleme yaptı: “El Kaide ile müzakere edilebilir.”Beklemediğim bir cevaptı. El Kaide’yi hiç böyle düşünmemiştim.Bu: Oturup konuştukları anlamına da geliyordu.Devam ettim. Ya IŞİD?Cevap: “Asla.”Taliban’ı hiç sormadım.Bir: “Devlet” olmuştu. Bir dönem sınır komşusuydular.İki: El Kaide’den de esnekti.***Son aylarda: Afganistan’da bunu doğrulayan gelişmeler var.Şaşırtıcı saflaşmalar yaşanıyor.Özeti: İran ve Taliban birbirine yakınlaşıyor.Bazılarına göre “stratejik ittifak” kurulmakta.Kime karşı?Aklınıza hemen ABD gelmesin.Düşman: IŞİD.***Çünkü Irak senaryosu Afganistan’da tekrarlanıyor.Irak’ta ne oldu? ABD çekilirken sahneyi adım adım IŞİD doldurdu.Bugün Afganistan’da benzer süreç yaşanıyor.ABD’nin bıraktığı boşlukta IŞİD teşvik ediliyor.Daha şimdiden belli bölgeleri ele geçirdi.Kafa kesmeler, bombalı araç eylemleri birbirini izliyor.***Gelişmelerin dünyadaki yankıları önemli. Al Jazeera: “IŞİD’in yeni cephesi Afganistan-Pakistan hattı.” (29.1.2015).Deutsche Welle : “IŞİD Afganistan’ı da tehdit ediyor” (13.2.2105).BM Afganistan temsilcisi Zahir Tanin: “Taliban güç kaybediyor, IŞİD büyüyor” (17.3.2015).BM’de Rus temsilci Vladimir Safronkov: “Orta Asya’daki eski SSCB üyesi ülkeler IŞİD’in yeni durağı olabilir” (17.3.2015).***Hamid Karzai. Eski Afganistan Devlet Başkanı. ABD’nin rolünü ve hedefini net tanımlıyor: “Bu özellikle Orta Asya, Çin ve Rusya’yı istikrarsızlaştırmayı hedefleyen dış güçlerin desteğiyle gerçekleşiyor” (12.6.2015).***Not: Tacikistan hariç, Orta Asya Cumhuriyetleri halkının çoğu Sünni.Çin’in Uygur bölgesi de öyle.Yani: IŞİD’in gelişmesi için zemin var.***Son bir bilgi: Geçenlerde Taliban’ın lideri öldü. Gelişmelerden ciddi rahatsız.IŞİD’e mektup yazdı. Yarı dost-yarı tehditkâr.“Afganistan’a girmeyin. Gereken cevabı veririz” (30.6.2015).***Sonuç.Bir: IŞİD direkt ya da dolaylı bir araç.ABD, Ortadoğu’da IŞİD üzerinden mesafe alıyor. Irak’ı işgal etti, başaramadı. Çekilmek zorunda kaldı. Bedeli ağır oldu.
IŞİD sayesinde geri döndü.Şimdi mevzi kazanıyor. Bedel ödemeden. Üstelik “kurtarıcı” oldu.AKP’nin katkısı: İncirlik’i teslim ederek ABD’ye geniş alan açtı.***İki: ABD, Afganistan’ı işgal etti. Yine sonuç alamadı. Çekiliyor.Maliyeti büyük oldu.Şimdi: IŞİD üzerinden yeni bir hamle yaptı.Kaosu Orta Asya’ya taşıyor. Bedel ödemeden.Hedef: Rusya, Çin, İran ve Türk cumhuriyetleri.Amacı: Rakip ülkelerde yıllar sürecek iç savaşlar ve yıkım.