AİHM Perinçek-İsviçre Kararları Hukuk dünyasında tartışılıyor

AİHM’nin Perinçek-İsviçre Davası’nda verdiği kararlar, Avrupa üniversitelerinde incelendiğine bu köşede değinmiştik. AİHM 2. Daire’nin 17 Aralık 2013 ve Büyük Daire’nin 15 Ekim 2015 günlü kararları uluslararası ilişkiler, düşünce özgürlüğü, insan hakları ve Avrupa hukuku konulu derslerde ele alınıyor. Almanya’da Dresden Üniversitesi, Frankfurt Viadrina Avrupa Üniversitesi, Bonn Üniversitesi ve Augsburg Üniversitesi başta olmak üzere bir çok üniversitenin hukuk ve siyasal bilimler fakültelerindeki dersler ve doktora seminerleri, konunun bilim dünyasında işlenmesi için verimli bir zemin yarattı.

Avrupa’da eskiden emperyalistlerin Ermeni soykırımı yalanları öğretiliyordu, şimdi Ermeni soykırımının yalan olduğunu açıklama özgürlüğü öğretiliyor. Daha önemlisi, artık akademik çevrelerde yetkili mahkeme kararı olmadan alınan “soykırım” kararlarının geçersiz olduğu konusunda görüş birliği oluşmaktadır.

Perinçek-İsviçre Davası’yla ilgili incelemeler uluslararası bilim dergilerinde yayınlanmaktadır.

AİHM KARARLARI HUKUK DÜNYASININ GÜNDEMİNDE

Avrupa Konseyi Daimi Temsilcimiz Dr. Deniz Akçay, “AİHM’in Perinçek Kararı: ‘Soykırım İnkârı’/İfade Özgürlüğü İkileminin Aşılabilirliği” başlıklı çalışmasında, özellikle Avrupa’nın hukuk çevrelerinde yayımlanan incelemeleri ayrıntılı olarak tartışmakta ve değerlendirmektedir.[1] Perinçek-İsviçre davasının hukuk öğretisine yansımalarını Dr. Akçay’dan yararlanarak özetliyoruz:

AİHM OTORİTESİ

Soykırım inkârcılığı alanındaki çalışmalarıyla tanınan Paris-Ouest Üniversitesi’nden hukukçu Nicolas Hervieu’ye göre, “uzun ve kapsamlı müzakereler sonucunda alınan Büyük Daire Kararı önemli bir otorite olma özelliğini uzun süre koruyacaktır.”[2]

Reims Champagne-Ardenne Üniversitesi Kamu Hukuku profesörü Hochmann’a göre, “karar şüphesiz ünlü bir karar olarak kalacaktır.”[3]

FRANSA’DA GÜÇLENEN KONUM

Hervieu, Fransa’da “Ermeni soykırımı”nın inkârını cezalandırmayı savunan görüşlerin, Perinçek kararından sonra ağır darbe yediğini saptamaktadır. Yazar, Perinçek kararının Fransız Anayasa Konseyi’nin konumunu güçlendirdiğini belirtiyor ve Perinçek kararını dikkate almayan yeni bir yasa tasarısının tıpkı 2012 yılında olduğu gibi Fransa Anayasa Konseyi tarafından iptal edileceğine dikkat çekiyor.[4]

FARKLI GÖRÜŞLERE GÜVENCE

Kopenhag Üniversitesi’nde Avrupa Medya Hukuku dersleri veren ve Gent Üniversitesi’nde Hukuk profesörü olan Dirk Voorhoof, demokrasinin, resmi makamlar veya halkın bir kısmı tarafından paylaşılan görüşlerden farklı görüşlerin dile getirilebilmesini güvence altına alması gerektiği konusunda güçlü bir mesaj verdiğini vurgulamıştır. Prof. Dr. Voorhof, Perinçek-İsviçre Kararının Avrupa Konseyi’nin düzenlediği ifade özgürlüğünün demokrasinin ön şartı olup olmadığını sorgulayan konferansından tam bir gün sonra alındığına dikkat çekmiştir.[5]

YAHUDİ SOYKIRIMINDAN FARKLI

Diğer hukukçular yanında, Prof. Dr. Vorhoof’un da vurguladığı üzere, AİHM, sözde “Ermeni soykırımı”nın inkârı ile Yahudi soykırımının inkârı arasına kalın bir çizgi çekmiştir. Her türlü tarihsel araştırma ve değerlendirmeden bağımsız olarak Yahudi soykırımını inkârın temelinde antidemokratik, ırkçı bir ideolojinin gizlendiği gelecek kuşaklara kalacak bir veri olarak vurgulanmıştır. 1915 olaylarının Yahudi soykırımı ile aynı sınıflama içinde olmadığının altı çizilmiştir. Böylece AİHM, ırksal/ulusal/dinsel nefret ve şiddete teşvik unsurları içermeyen tarih araştırmalarının, bu nitelikteki söylemlerin ve faaliyetlerin cezalandırılmasının huhukî dayanaktan yoksun olduğunu karara bağlamıştır.

- Milano-Bicocca Üniversitesi Anayasa Hukuku Doçenti Vigevani de, AİHM kararı uyarınca, soykırım suçu konusunda “Yahudi soykırımının tek olduğuna dikkat çekmektedir. Bu nedenle Yahudi halkının soykırıma uğraması ile Avrupa kıtasında bir ulusalüstü insan hakları sisteminin kurulması arasındaki bağın bilincine kavuşulduğunu belirtmektedir.”[6]

SİYASAL MAKANLARIN TARİHSEL GERÇEKLERİ TANIMLAMA YETKİSİ YOK

- Liberté pour l’Histoire (Tarih için Özgürlük) Derneği’nin Başkanı Nora, tarihin geçmişe dönük olarak “ahlâkileştirilmesi” tehlikesinden endişe duyan ve özgürlüğe önem veren bir devlette hiçbir makamın tarihsel gerçeği tanımlama yetkisinin bulunmadığını vurgulamıştır. Nora, siyasal kurumlardan bellek yasaları çıkararak geçmiş hakkında devlet gerçekleri oluşturmamalarını istemiştir ve dernek adına yayımladığı 5 Kasım 2015 tarihli bildiride, Perinçek kararından memnuniyet duyulduğunu açıklamıştır.[7]

ÇÜRÜYEN OYDAŞMA VE USAVURMALAR

Daniel Kuri ise, “Perinçek-İsviçre Kararı Üzerine Yorum” başlıklı incelemesinde, 1915 olaylarının “soykırım” niteliğini taşıdığı konusunda oydaşma oluştuğu ve Perinçek’in ifadelerinin Ermenilerin haysiyet ve kimliklerine hakaret sayılması gerektiği yolundaki usavurmaların Büyük Daire Kararı’yla çürütüldüğüne değiniyor. Yazıda kimi müdahil hükûmet ve sivil toplum kuruluşlarıyla birlikte, karara eklenen yedi yargıcın karşı görüşlerindeki eleştirilerin kanıtlanamadığı için Mahkeme tarafından reddedildiği vurgulanıyor. Kuri, şu olguların da gözardı edilmemesi gerektiği görüşündedir: Perinçek kararına teknik, yöntemsel ve aksiyolojik bakımdan yöneltilen bazı eleştiriler belirli bir destek görmüştür ve hatta ihlâl lehine oy kullanmış olan Alman yargıç Nussberger’in de bu tür eleştirileri bir ölçüde paylaşmıştır.[8]

BİZİM ÜNİVERSİTELERİMİZDEKİ ÇALIŞMALAR

Türkiye üniversitelerinde AİHM Kararı üzerine hangi araştırmalar yapıldı, hangi dersler verildi ve hangi incelemeler yazıldı?

Bu konuda bilgilendirilirsek okuyucularımıza aktarmak istiyoruz.

[1] Ermeni Araştırmaları dergisi, sayı 53, 2016.

[2] Nicolas Hervieu, “Négation du génocide arménien: quelles conséquences après la décision de la Cour européenne des droits de l’homme ?” (Louis Boy’un yaptığı röportaj), franceinfo, 17 Ekim 2015, erişim tarihi 01.10.2016, http://www.francetvinfo.fr/monde/armenie/genocide-armenien/negation-du-genocide-armenien-quelles-consequences-apres-la-decision-de-la-cour-europeenne-des-droits-de-l-homme_1131345.html.

[3] Thomas Hochmann, “Négationnisme du génocide arménien: défauts et qualités de l’arrêt Perinçek contre Suisse”, Revue des Droits et Libertés Fondamentaux, sayı 27, 2015, erişim tarihi 01.10.2016, http://www.revuedlf.com/cedh/negationnisme-du-genocide-armenien-defauts-et-qualites-de-larret-perincek-contre-suisse.

[4] Aktaran: Sévane Garibian, “Liberté d’expression à Strasbourg: deux poids, deux mesures? La Cour européenne des droits de l’homme et le génocide arménien”, eu-logos.org, 1 Aralık 2015, erişim tarihi 01.10.2016, http://www.eu-logos.org/eu-logos_neasay.php?idr=4&idnl=3691&nea=162&lang=fra&lst=0

[5] Dirk Voorhoof, “Criminal conviction for denying the Armenian genocide in breach with freedom of expression, Grand Chamber confirms”, Strasbourg Observers, 19 Ekim 2015, erişim tarihi 01.10.2016, https://strasbourgobservers.com/2015/10/19/criminal-conviction-for-denying-the-armenian-genocide-in-breach-with-freedom-of-expression-grand-chamber-confirms/

[6] Giulio Enea Vigevani, “Radici della costituzione e repressione della Shoah”, Rivista dell’Associazione Italiana dei Costituzionalisti, sayı 4, 2014, erişim tarihi 01.10.2016, http://www.rivistaaic.it/radici-della-costituzione-e-repressione-della-negazione-della-shoah.html.

[7] Affaire Perinçek-Communiqué de Pierre Nora, président de Liberté pour l’Histoire”, 5 Kasım 2015 tarihli açıklama, Liberté pour l’Histoire, 19 Kasım 2015, erişim tarihi 01.10.2016, http://www.lph-asso.fr/index.php?option=com_content&view=article&id=196%3Aaffaire-perincek-communique-de-pierre-nora-president-de-liberte-pour-lhistoire&catid=5%3Acommuniques&Itemid=15&lang=fr.

[8] Daniel Kuri, “La question du génocide des Arméniens à l’épreuve de la Grande Chambre de la Cour européenne des droits de l’Homme” IiRCO, Université de Limoges, 15 Ekim 2015, erişim tarihi 01.10.2016, http://www.unilim.fr/iirco/2015/12/02/la-question-du-genocide-des-armeniens-a-lepreuve-de-la-grande-chambre-de-la-cour-europeenne-des-droits-de-lhomme-commentaire-sur-larret-perincek-c-suisse-du-15-octobre-201/; Christos L. Giannopoulos, “La Grande Chambre en quête d’un nouveau modus operandi?”, La Revue des droits de l’homme, Actualités Droits-Libertés, 25 Kasım 2015, erişim tarihi 01.10.2016, http://revdh.revues.org/1727.