Beyin göçü tersine dönecek

Batıbeki ‘Beyin göçünün yakında ters döneceğine düşünüyorum. Çünkü burada yarattığımız şartları, dışarıda oluşturmak çok zor. Ayrıca buradaki yakınlık, dostluk da dışarıda zor bulunur’ dedi.

1984’ten bu yana, kadın ve popüler kültür üzerine yaptığı işlerle tanınan, güncel sanatın önemli temsilcilerinden Kezban Arca Batıbeki, Pilevneli Gallery’de yer alan Vaad Edilmemiş Topraklar adlı sergisinde mülteci sorununa değiniyor. 24 Mart’a kadar devam eden sergi üzerine Batıbeki ile konuştuk.
■ Vaat Edilmemiş Topraklar, hangi konulara değiniyor?
K. A. Batıbeki: 70’teki işlerime göre biraz daha politik, göçmen ve mülteci sorunu üzerine çalıştığım bir konu. Tarihten beri hep vaad edilen topraklar vardır ama burada kabul görmedikleri için, Vaad Edilmemiş Topraklar adını kullanıyorum.
■ Mültecilerin yanı sıra, sergide günümüz insanının kaçış ya da farklı coğrafyalar arayışına değindiniz mi?
K. A. Batıbeki: Son yıllarda gerek politik hoşnutsuzluklar, gerekse ekonomik krizler nedeniyle, çevremizden birçok insanın yurtdışına göçmek istediğini görüyoruz. Mülteci sorunu, savaşlardan kaçan veya ekonomik yoksulluk yüzünden kaçan insanların yanı sıra, çevremizdeki insanlar da başka ülkeler, başka coğrafyalar arayışına girdiler. Bunu da konuma dahil ettim tabii.
■ Bir tarafta mülteci, bir tarafta da beyin göçü sorunları ile karşı karşıyayız. Bu derin değişim üzerine, bir sanatçı olarak bakış açınız nasıl?
K. A. Batıbeki: Ben kendi adıma doğru bulmuyorum. Beyin göçünün yakında ters döneceğini düşünüyorum. Burası bizim ülkemiz. Turist olarak gittiğimizde çok cazip geliyor belki ama işin sonunda herkesin döneceğini düşünüyorum. Çünkü burada yarattığımız şartları, dışarıda oluşturmak çok zor. Ayrıca buradaki yakınlık, dostluk da, dışarıda zor bulunur.

HÜZÜNLÜ BİR SERGİ
■ Sergide bir sürat teknesi yer alıyor. Onun ilginç hikayesine değinir misiniz?
K. A. Batıbeki: Bana ait olan bu tekne, 23 yıl önce Turgutreis’te bir balıkçı limanında dururken, çalınarak Kos’a mülteci kaçırmakta kullanıldı. Sonra, jandarma tarafından yakalandılar ve tekneyi geri aldık. Yıllarca kullanıp, terk ettik ve bu hale dönüştü. Konuya eğilmek istediğimde baktım ki, mutlaka bu sergide olmalı. Tekneyi dörde böldüm. Bu bölünmüşlüklerle ailelerin, mültecilerin kendi içlerinde kayıplarını, bölünmüşlüklerini vurgulamak istedim. Sağlam bir teknenin bu hale geldiğini insanların görmesi, o suya dökülen insanların geldiği noktayı hayal etmesi açısından, oldukça hüzün verici bir enstalasyon oldu.

■ Coğrafyalarından ayrılmak zorunda bırakılan insanların hikayelerini eserlerinizde nasıl işlediniz?
K. A. Batıbeki: Atölyem bir kilisenin avlusunda bulunan bir binada. Birkaç yıl önce, mültecilerin ölüm kalım savaşı ve yolculukları sırasında telefonlarıyla çektikleri fotoğraflara avluda ev sahipliği yaptılar. Fotoğraflardan çok etkinlendim. Hatta bu sergide, o fotoğrafları da kullanmak istedim ama maalesef imha olmuş, dışarıda sergilendiği için. Genelde politik iş yaparım ama hiçbir zaman direkt değil, daha çok ironiktir. Burada artık espiri biraz geri planda kalıyor ve maalesef ki hüzünlü bir sergi.
■ Eserlerinizin ana teması hep kadın iken, bu sergide mülteci sorununa değindiniz. Bunu sanatınızda bir yön değişimi olarak okumak doğru mu?
K. A. Batıbeki: Çok doğru. Yeni bir sayfa açmış gibi hissediyorum kendimi. Kadın problemleri gerçekten bitmek bilmiyor. Neden hep kadınla ilgileniyorum? Çünkü bildiğim en iyi konu bu. Mülteci sorununa da artık yabancı kalmak imkansız. Kendi stilimde bir şey yaratma yoluna gittim. Bunun için de yıllardır biriktirmekte olduğum eski resimleri kullanarak, iki ressamla bir işi konuşturmak istedim. Bu renkli hayal doğalarının dışında, mültecilerin ölüm ve kalım gibi arada gri çizgi olmayan hayatlarıyla kesiştiği noktaları vurgulamak istedim.