Denizcilik sektörüne çok boyutlu bakış -2 dünya ticaret filosunun gelişimi ve bandıra (sicil) meselesi

Dünya ticaret filosu, 2011-2020 döneminde DWT bazında yaklaşık yüzde 46 oranında büyürken, yıllık filo artışı, 2011-2012 yılındaki yüzde 8,39’luk seviyesinden 2019-2020 yılındaki değişimi yüzde 4,73’e düşmüştür.

Yunanistan, Çin ve Japonya kapasite bazında dünyanın en büyük ticaret filosuna sahip ülke olmaya devam etmektedir. Dünya tonajının yaklaşık yüzde 48'ini kontrol etmektedirler.

Panama 320 milyon DWT ve 6,486 gemi ile dünyanın en büyük sicile sahip ülkesi olmayı sürdürmektedir. Bunu 266 milyon DWT ile Liberya 254 milyon DWT ile Marshall Adaları takip etmektedir. Bu bandıraların arka planlarındaki ülkeleri araştırıp yeniden bir sınıflama yapılmalı ama böyle bir istatistik yok!

Uluslararası gemi sicili meselesine ışıldağımızı yöneltelim. Bayrak devleti denilen bir kavramın ortaya çıkması sonucunda uluslararası gemi sicili ortaya çıkmıştır. Marshall Adaları gibi bu bayrak devleti denilen devletler küçük ada devletleri olup, ne kadar çok gemiyi kendi siciline tescil ettirebilirse o denli çok maddî kazanç sağlıyorlar. Bu durumun olması için de kendi sicillerine tescil ettiren gemi maliklerine ayrıcalıklar sunmaktadırlar, örneğin vergi ayrıcalıkları, çalıştırdıkları elemanlarda sosyal damping (sigorta, ILO çalışma koşulları vb.) Bu da gemi maliklerini ekonomik açıdan “rahatlatıyor”!

DENİZ TAŞIMACILIĞINDA TÜRLERİN PAYLARI

Dünyada deniz taşımacılığındaki türlerin payları ABD doları cinsinden değer olarak (kaynak: Lloyd’s Maritme Intelligence Unit) yüzde 52’si konteyner taşımacılığı, yüzde 22’si tanker taşımacılığı, yüzde 20’si genel kargo taşımacılığı, yüzde 6’sı kuru yük taşımacılığı olarak gözüküyor.

DENİZ KONTEYNER TAŞIMACILIĞINA KİM HÜKMEDİYOR?

Önce ülkeler bazında bakalım sonra şirketlere geçeriz. Bu arada bizim Deniz Ticaret Odası şirket bazında değerlendirmelerle ilgilenmiyormuş, keşke ilgilense. Çünkü artık uluslarüstü şirketler çağı tartışmaları başladı öyle değil mi?

Alphaliner adlı şirketin (https://www.alphaliner.com/) yaptığı derecelendirmeye göre (bakınız : https://moverfocus.com/shipping-companies/) 2019 Aralık itibarıyla sektörün 30 babası şunlardır:

1- APM-Maersk Group (Danimarka)

2- Mediterranean Shipping Company S.A. (MSC) (İsviçre)

3- China COSCO (Çin Halk Cumhuriyeti)

4- CMA CGM Group (Fransa)

5- Hapag-Lloyd (Almanya)

6- ONE (Ocean Network Express) (Singapur)

7- Evergreen Marine Corporation (Tayvan)

8- Yang Ming Marine Transport Corporation (Tayvan)

9- PIL (Pacific International Lines) (Singapur)

10- Hyundai Merchant Marine (Güney Kore)

11- ZIM Integrated Shipping Services (İsrail)

12- Wan Hai Lines (Tayvan)

13- Zhonggu Logistics Corporation (Çin Halk Cumhuriyeti)

14- Islamic Republic of Iran Shipping Lines (IRISL Group)

15- Antong Holdings (QASC)

16- Korea Marine Transport Company (KMTC)

17- Shandong International Transportation Corporation (SITC)

18- X-Press Feeders Group (Singapur)

19- TS Lines (Hong Kong)

20- SM Line Corporation (Güney Kore)

21- Arkas Line / EMES (Türkiye)

22- Sinotrans (Çin Halk Cumhuriyeti)

23- Sinokor Merchant Marine (Güney Kore)

24- RCL (Regional Container Lines) (Tayland)

25- Unifeeder (Danimarka)

26- PT Salam Pacific Indonesia Lines (PT SPIL) (Endonezya)

27- Matson Inc (ABD)

28- Swire Shipping (Londra)

29- Grimaldi (İtalya)

30- Seaboard Marine (ABD)

TABLODAKİ TEK TÜRK ŞİRKETİ ARKAS KİM VE ÇAPI NEDİR?

1996’da İzmir merkezli olarak kurulmuş olan ve 7 bin 300 çalışanı olan 1,14 milyar ABD doları geliri olan 68,434 TEU taşıma kapasitesi olan armatörlük, liman hizmetleri, lojistik hizmetleri vb. başka hizmetleri de olan çok boyutlu bir şirkettir. 23 ülkede 59 ofisi ile faaliyet gösteren şirket, PIL CCNI, OOCL ve UOL’nin temsilciliğini yürütürken Avrupalı bir karayolu ve demiryolu lojistik şirketi olan DB Schenker ile de ortaklığı vardır. 37 araçlık bir filoya sahip olan şirket Türkiye’nin konusundaki en büyüğüdür. Ayrıntılı bilgi için bkz.www.arkas.com.tr.

Kısa bir tarihçe de verelim. 1750’de Marsilya’dan göçen çekirdek ailenin sülale olarak İzmir’e yerleşmesi 1840 tarihinde olur. 1960’larda babası Yunanistan tebaası olduğu için sınır dışı edilince işlerin başına geçen levanten (Katolik) Lucien Arkas (sınıf arkadaşı Baskın Oran’ın söylemiyle Lülü) gemi acenteciliği ile başladığı işleri bugüne getirir. İzmir ili vergi rekortmenlikleri de vardır, ikinciye tur bindirerek hemi de!

Devam edecek...