Erdoğan kredi istedi bankalarda havuz bitti
Bankacılık sektörü 100 milyar mevduata karşılık 127 milyar kredi verdi. Son bir yılda açık 10 milyar arttı. Batık oranı yüzde 35 yükseldi. Eski bankacı Topkurulu, ‘Sektörün eli rahatlatılmalı’ çağrısı yaptı
Recep Erçin
[email protected]
Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan dün hizmet binalarının toplu açılış töreninde ekonomiye ilişkin açıklamalarda bulundu. Kurdaki artışın sebebini “ekonomiyi yavaşlatma çabası” şeklinde değerlendiren Erdoğan, “2013’ten beri tüm saldırılar ekonomi boyutuyla kurgulanıyor. Dün, gerek Cumhurbaşkanlığındaki ekonomi danışmanlarım ve gerek sonra da hükümetteki ekonomiden sorumlu arkadaşlarımızla bir çalışma yaptık. 2023 hedeflerimize ulaşabilmek için gereken yapısal reformlar gündemimizde” bilgisini verdi.
BANKA VURGUNU!
“Ekonomiyi durdurma, sanayicilerimize yatırım yapmayın söylemleriyle emareleriyle açıktır” diyen Erdoğan, bankalara yönelik de şu eleştirilerde bulundu: “Paranızı bankada tutun demek, banka patronları vurgunu vursun demektir. Finans sektörünün sahibi durumunda olanlar bu ülkede girişimciye, yatırıcıya yatırım musluklarını açmıyorsa karşısında bizi, hükümeti bulacaktır. Çünkü yatırımcı kredi alabilecek ki, yatırımını genişletsin, yeni yatırım yapsın. İstihdam olacak, üretim olacak. Bu krediler yüksek faizle olmayıp, düşük faizle olursa rekabet de artacaktır. Bu da olunca Türkiye’nin sıçrama yapması daha çabuk olacaktır.”
EL PARASIYLA DÜĞÜN
Erdoğan bankalarda para tutulmasına karşı çıktı. Ancak Türkiye Bankalar Birliği’nin (TBB) geçen günlerde yayımladığı “Uluslararası Karşılaştırmalar İtibarıyla Bankacılık Sektörü” raporuna göre Türkiye dışarıdan kredi ithal etmiş. Yani Türk bankacılık sektöründe yer alan mevduatlardan daha fazla kredi kullandırılmış. Rapora göre Türkiye, kredilerin mevduatlara oranının yüksekliği bakımından, Brezilya’dan sonra geliyor. Diğer ülkeler ile karşılaştırıldığında, kredilerin toplam içindeki payının Türkiye bankacılık sisteminde yüksek olduğu ifade edilen raporda, “Türkiye bankacılık sektörü mevduat dışı kaynakları büyük oranda borçlanmaya dayanırken, menkul kıymetleştirme ve sermaye benzeri kredilerle kaynak yaratma konusunda gelişen ve gelişmekte olan ülkelerin gerisinde olduğu görülmektedir” denildi.
AÇIK 10 MİLYAR ARTTI
Merkez Bankası tarafından yayımlanan son Haftalık Para ve Banka İstatistikleri’ne göre 29 Ocak 2016 ile 6 Ocak 2017 tarihleri arasında bankacılık sektörü tarafından kullandırılan kredi miktarı 237 milyar TL arttı. Aynı dönemde mevduatlardaki artış ise 227 milyar TL’de kaldı. Buna göre bankalar 10 milyar TL fazla kredi kullandırdı. 6 Ocak 2017 itibarıyla bankaların toplam kullandırdığı kredi miktarı ise 1 trilyon 699 milyar TL. Buna karşın mevduat miktarı 1 trilyon 485 milyar TL. Burada da karşımıza 214 milyar TL’lik bir açık çıkıyor. Bankalar bu açığı dışarıdan borçlanarak veya özsermayelerinden kapatıyorlar. Oranlama yapınca sektörün kredi/mevduat oranı yüzde 114’ler seviyesinde. Ancak bankalar topladıkları mevduatların bir kısmını Merkez Bankası’na munzam karşılık olarak yatırıyorlar. TEPAV Direktörü Dr. Güven Sak, “Kredi/mevduat oranı yüzde 125’e vurmuşsa ben azami dikkat derim” başlıklı yazısında munzam karşılıkların oranının yüzde 10’lar düzeyinde olduğunu bildirdi. Buna göre gerçek kredi/mevduat oranının yüzde 127’lere çıktığı görülüyor.
‘KAMU, OYUNA MÜDAHİL OLMALI’
Son bir yılda finans sektöründeki batık kredi oranı yüzde 35.5 artarak 61 milyar TL’ye çıkmış durumda. Ayrıca Merkez Bankası dövizin ateşini düşürmek için son 4 işlem gününde repo ihalesi açmayarak bankaları yüksek faizden borçlanmaya itti. Eski bankacı, ekonomist Hakan Topkurulu, yüzde 50’den fazlası yabancıların hakimiyetinde olan sektöre kamunun da müdahil olması gerektiğini söyledi. FED’in faiz artırdığı ortamda, daha önce bol ve ucuz parayı kullandıran bankalar açısından maliyetlerin artacağını hatırlatan Topkurulu, bu anlamda şu üç noktaya işarte etti: “Karşılıklar kararnamesi sektörü rahatlatmak için geçici olarak esnetilebilir. Bu yolla sektör rahatlatılmalı. Kamu, geliştirmek istediği sektörlere yönelik sektörel bankacılık yoluyla öncü rol oynayabilir. Kredi çağrısı yapılırken zimmet maddesi unutulmamalı. Yönetim kurulu üyeleri verilen kredilerden tüm mal varlığı ile sorumlu.”
SEKTÖR YABANCILARIN ELİNDE
Erdoğan bankalardan şikayet ediyor. Ancak AKP döneminde Türk bankacılık sektörü adeta yabancılara teslim edildi. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) verilerine göre Türkiye’de toplam 52 banka faaliyet gösteriyor. Bunlardan 4’ü yabancı yatırım bankası, 15’i de yabancı mevduat bankası. Ayrıca 6 yabancı bankanın ise Türkiye’de mevduat toplama yetkisine sahip şubesi var. Toplam 25 bankada yabancı hakimiyeti söz konusu. Bununla beraber birçok yerli bankada da yabancı hissesi bulunuyor. En son İspanyol BBVA’nın Garanti Bankası’nın hakim hissesini satın alması ve Çinli ICBC’nin de Tekstilbank’ı satın almasıyla borsadaki paylarla birlikte sektördeki yabancı payı oranının yüzde 50’nin üzerine çıktığı hesaplanıyor.
