Goltz Paşa’nın mezarı

Bu köşede 30 Nisan 2016 günlü Rota’da, Irak cephesinde can vermesinin 100. yılında Goltz Paşa’yı hatırlatmıştık. Yazıda, Kut-ül Ammare zaferinin kazanıldığı 29 Nisan 1916 günü akşamı, Türkler ve Araplardan oluşan uzun bir kafilenin ellerinde meşalelerle Goltz Paşa’nın toprağa verildiği Dicle’deki yüksek burca çıktığı belirtiliyor. Yürüyenlerin başında Türk Merkez Komutanı da bulunmaktadır.

GOLTZ PAŞA’NIN MEZARI İSTANBUL’DA
Yazı üzerine Şükrü Server Aya Ağabeyimizden bir düzeltme epostası aldım. Sağolsun, 1915 Ermeni olayları konusunda, yalnız bizleri değil, dünya kamuoyunu sürekli aydınlatır. Yüreği gerçek aşkıyla doludur, doğrucudur. O nedenle hepimizin yüreğindeki yeri özeldir.
Server Ağabey, şöyle yazıyor:
“Sevgili Doğu bey kardeşim, ‘başka kitaplara güvenerek’ bugün Goltz Paşa için diyorsunuz ki: ‘Kutül Amare zaferinin kazanıldığı akşam, Türkler ve Araplardan oluşan uzun bir kafile, ellerinde meşalelerle yürüyerek Goltz Paşa’nın toprağa verildiği Dicle’deki yüksek burca çıktı.’
“Çok değerli dostum, Goltz Paşa’nın (Türk ve Alman Bayraklarına sarılı tabut ile) 1880’de Abdülhamit’in hediye ettiği Tarabya Alman Elçiliği bahçesindeki mezarlığa gömüldüğü kesindir. Yaklaşık 700 Alman subayı ve Büyükelçi Wangenheim da oradadır.”
“Hatta Kaiser Wilhelm 1917’de Istanbul’a geldiği zaman, bu mezarlığı da ziyaret etmiştir. (Birçok yerde hastalık “Tifüs” diye tanınır, Osmanlılar buna “lekeli humma” da dermiş.)”

ŞÜKRÜ SERVER AĞABEYE YÜREKTEN TEŞEKKÜRLER
Şükrü Server Ağabeye bize öğrettikleri için bir kez daha yürekten teşekkürler. Goltz Paşa’nın mezarının İstanbul’da olduğunu ağabeyimizden öğrendik.
Benim yanlış bilgimin kaynağı, Kara Kuvvetleri Komutanlığı’nın 1953 yılında yayımladığı Goltz Paşanın Hatırası ve Hal Tercümesi başlıklı kitapçık. Kitabı Goltz Paşa’nın yıllarca Kurmay Başkanlığını yapmış olan Alman generali V. Mudra yazmış. Türkçemize E. Gen. Pertev Demirhan çevirmiş. KKK İstanbul Askerî Basımevi’nde basılmış.
Goltz Paşa’nın ölümünden on gün sonra, Kut-ül Ammare zaferinin akşamında yapılan meşaleli yürüyüş bilgisi, kitabın 35-36. sayfalarında yer alıyor. Orada Mareşal’in “bir kaç gün evvel Dicle’deki yüksek burca defnedilmiş olduğu” belirtiliyor.
Acaba savaş koşullarında İstanbul’a ulaştırılamadığı için, Goltz Paşa önce Dicle Burcunda toprağa verilip, daha sonra mı İstanbul’a getirildi?
Bu konuda, o dönemle ilgili araştırmalarda büyük emeği olan Taylan Sorgun Ağabeye başvurdum. Cenazenin doğrudan İstanbul’a götürüldüğünü belirtiyor.

HALİL PAŞA’NIN DEĞERİ
Taylan Sorgun Ağabey, Enver Paşa’nın amcası Halil Paşa’nın zaferden önce Kut-ül Ammare’de komutayı Sakallı Nurettin Paşa’dan devralmasını anlattı. Halil Paşa’nın İttihat ve Terakki hareketinin önde gelen isimlerinden olduğunu hatırlattı ve haklı olarak İttihat Terakki düşmanı gerici propagandaya dikkat çekti. Enver Paşa’yı İttihatçı yapanın Halil Paşa olduğunu ve Yıldız Mahkemesi’nde birlikte yargılandıklarını belirtti. Kendisinin Halil Paşa’yla ilgili çok özenli bir araştırması var.