28 Mart 2024 Perşembe
İstanbul 19°
  • İçel
  • Şırnak
  • Çanakkale
  • Çankırı
  • Şanlıurfa
  • Çorum
  • İstanbul
  • İzmir
  • Ağrı
  • Adıyaman
  • Adana
  • Afyon
  • Aksaray
  • Amasya
  • Ankara
  • Antalya
  • Ardahan
  • Artvin
  • Aydın
  • Balıkesir
  • Bartın
  • Batman
  • Bayburt
  • Bilecik
  • Bingöl
  • Bitlis
  • Bolu
  • Burdur
  • Bursa
  • Düzce
  • Denizli
  • Diyarbakır
  • Edirne
  • Elazığ
  • Erzincan
  • Erzurum
  • Eskişehir
  • Gümüşhane
  • Gaziantep
  • Giresun
  • Hakkari
  • Hatay
  • Iğdır
  • Isparta
  • Kırşehir
  • Kırıkkale
  • Kırklareli
  • Kütahya
  • Karabük
  • Karaman
  • Kars
  • Kastamonu
  • Kayseri
  • Kilis
  • Kmaraş
  • Kocaeli
  • Konya
  • Malatya
  • Manisa
  • Mardin
  • Muş
  • Muğla
  • Nevşehir
  • Niğde
  • Ordu
  • Osmaniye
  • Rize
  • Sakarya
  • Samsun
  • Siirt
  • Sinop
  • Sivas
  • Tekirdağ
  • Tokat
  • Trabzon
  • Tunceli
  • Uşak
  • Van
  • Yalova
  • Yozgat
  • Zonguldak

GRI raporlamasında ekonomik performans: Katma Değer

Melih Baş

Melih Baş

Gazete Yazarı

İşletmelerde klasik salt finansal raporlama döneminin ardından yeni bir dönem başlamıştır. Bu yeni dönemde üç boyutlu (çevresel - sosyal - yönetişimsel) raporlama (ESG reporting) başlamıştır. Bu bağlamda çeşitli modeller ortaya çıkmıştır. Bunlardan biri Uluslararası Entegre Raporlama Konseyi’nin (IIRC) Entegre Raporlama (Integrated Reporting) modelidir. Bu konsey şirket raporlamasının evriminde bir sonraki adım olan değer yaratmanın iletişimine odaklanmıştır. Ülkemizden Türkiye Kurumsal Yönetim Derneği (TKYD) de bunun üyesidir. Ayrıca, bu konuda ülkemizde 2017’de bir de Entegre Raporlama Türkiye Ağı (ERTA) kurulmuştur.
Bir diğer model Küresel Raporlama Girişimi tarafından oluşturulan GRI Raporlaması modeldir. Küresel Raporlama Girişimi (KRG : GRI), işletmelerin, hükümetlerin ve diğer kuruluşların iklim değişikliği, insan hakları ve yolsuzluk gibi konulardaki etkilerini anlamalarına yardımcı olan uluslararası bir bağımsız satandartlar organizasyonudur. 1997’de kurulan, genel merkezi Hollanda’da olan ve amacı sürdürülebilirlik raporlaması olan GRI’nin kurucuları Ceres, BM Çevre Programı ve Tellus Enstitüsü’dür.

SAYI GİDEREK ARTIYOR
GRI raporlaması, paydaşların değerlendirmelerini ve kararlarını önemli ölçüde etkileyen; kuruluşun önemli ekonomik, çevresel ve sosyal etkilerinin raporlanmasıdır. Buradaki amaç, kuruluşun performansını sürdürülebilirlik konusundaki daha kapsamlı kavramlarla ilişkili olarak sunmaktır. Bu, performansını sektörel, yerel, bölgesel veya küresel düzeyde ekonomik, çevresel veya sosyal kaynaklara yönelik sınırlamalar ve talepler bağlamında incelemeyi içerir. Ülkemizde de GRI raporlaması yapan şirketlerin sayısı giderek artmaktadır.
GRI raporlaması için GRI tarafından iki kitaplık bir kılavuz yayınlanmış olup, şu anda kılavuzun 4. revizyonu mevcuttur: G4
GRI Standartları, aynı zamanda, tüm dünyadaki politika yapıcılar ve düzenleyiciler için güvenilir bir referanstır. Kendi yargı alanlarındaki şirketler tarafından finansal olmayan finansal raporlamayı teşvik eder ve etkinleştirirler.

KATMA DEĞER TABLOSU
Standartlar aşağıdaki setten oluşmaktadır:
GRI 101: Temel esaslar standardı / GRI 102 : Genel açıklamalar standardı / GRI 103 : Yönetim yaklaşımı standardı / GRI 200 serisi : Ekonomik standartlar / GRI 300 serisi : Çevresel standartlar / GRI 400 serisi : Sosyal standartlar
Ekonomik standartlar serisinde yer alan Ekonomik Başarım başlıklı GRI 201 standardına göre sunulacak malumatların bir kısmı şöyle:
a) Şirketin küresel faaliyetlerinde - tahakkuk bazlı olarak - dolaysız üretilen ve dağıtılan ekonomik değer (EVG&D)
b) Dolaysız üretilen ekonomik değer : gelirler
c) Dağıtılan ekonomik değer : Faaliyet maliyetleri; çalışanlara ödenen ücret, maaş ve benzeri faydalar; ülkedeki hükümete yapılan ödemeler ve topluma yatırımlar;
d) Alıkonulan ekonomik değer : EVG’den EVD’ı çıkarttığımızda kalan değer;
e) Ülke, bölgesel ve pazar düzeyleri bazında raporlamak önemliyse bu yapılacaktır, önemi vurgulayacak ölçüt kullanılarak.
Bu ekonomik değerin açıklamasından hareketle tanımını "katma değer" olarak yapabiliriz. Bu amaçla düzenlenecek tabloya da "katma değer tablosu" diyebiliriz.
Bu amaçla bir şirket için muhasebe standartlarına uygun katma değer tablosu hazırlanmalı ve standartta verilen yaklaşım çerçevesinde sosyal paydaşların dağıtımdan aldığı paylar hesaplanıp, sonuçların eğilimleri analiz edilmelidir.

SONUÇ
Bir işletmenin ekonomik performansına kâr odaklı değil katma değer odaklı bakmak gerekir. Kâr - Zarar tablosuna şöyle demeli: "Ben seni / Normal zamanlarımda değil / Şuursuz anlarıma denk geldin de sevdim." Ardından katma değer tablosuna bakıp şöyle diyebiliriz: "Az kalsın yüzüm gülüyordu / Bağışlayın efendim / Bazen haddim ve hakkım olmayan şeylere teşebbüs ettiğim oluyor böyle / Cahillik işte."
NOT : Sonuçtaki tırnak içine alınmış dizeler, Gönül Dilek’in Kar Kadın adlı şiir kitabından (Nurdan Yayınları, 2019) alıntı olup, kitapta daha güzelleri de var, örneğin "yeniden günaydın ülkem" vb.

GRI raporlamasında ekonomik performans: Katma Değer - Resim : 1