Avrupa’nın ekonomiyi kurtarma planı: Savaş çıkar silah üret

Donald Trump’un yeniden ABD Başkanı seçilmesinin ardından, farklı sektörlerin avantaj ve dezavantajlarında değişiklikler oldu. Bu süreç, AB’deki benzer hareketleri de tetikledi. Brüksel’in “Rus tehdidi” bahanesiyle başlattığı silahlanma atağı, AB’nin eski büyük sanayi kollarından vaz geçtiğini ve kaynaklarını silah sanayisine aktaracağını gösteriyor. İngiliz ekonomist Michael Roberts, uluslararası çapta ve AB özelinde sermaye grupları arasında yaşanan karşıtlıkları Aydınlık Avrupa’ya değerlendirdi. Roberts, Avrupa’nın ekonomisini kurtarmak için savaşı sürdürmek zorunda kaldığını ifade etti.

EN TEPEDE İLAÇ DEVLERİ VE LÜKS MAL ÜRETİCİLERİ VAR

Avrupa'daki hakim sermaye grupları değişti mi? Daha önce otomotiv devleri ekonomide önemli bir paya sahipti. Bu durum hala devam ediyor mu? Sizce hangi gruplar yerlerini korudu ve hangi gruplar konumlarını kaybetti?

Otomotiv endüstrisi Avrupa için hala çok önemli. Sektör 13.8 milyon Avrupalıya doğrudan ve dolaylı iş imkanı sağlıyor ve bu da toplam AB istihdamının yüzde 6.1'ini temsil ediyor. 2.6 milyon kişi doğrudan motorlu taşıt üretiminde çalışmakta olup, bu sayı AB imalat istihdamının yüzde 8.5'ini temsil etmektedir.

Ancak otomobil devlerinin hiçbiri Avrupa'da piyasa değeri açısından en büyük şirketler değildir. Bu alanda önde gelenler Danimarkalı ilaç devi Novo Nordisk ve Fransız lüks mallar şirketleri LVMH, Hermes ve L'Oreal'dir. Ancak ABD'deki "Muhteşem Yedili" diye anılan şirketler ile aynı oranda olmasa da teknoloji şirketleri de öne çıkmaktadır. Almanya'nın yazılım şirketi SAP ve önemli Hollandalı yarı iletken şirketi ASML var. Siemens ya da Airbus gibi sanayi şirketleri ise ligin alt sıralarında yer alıyor.

ÜRETİM TOPARLANMAKTA ZORLANIYOR

Avrupa'nın otomobil endüstrisi ise en büyük rakibi Çin'e kıyasla nispi bir gerileme içinde. Üretim ve ihracat hacimleri toparlanmakta zorlanıyor ve uluslararası rakiplerinin gerisinde kalarak Kovid öncesi seviyelerin yaklaşık onda biri ve 2018 başındaki zirvelerinin beşte biri seviyesinde seyrediyor. AB’nin rakipleri çok daha iyi durumda. Çin, Japonya, Amerika Birleşik Devletleri ve Güney Kore gibi ülkelerdeki otomotiv endüstrisi daha güçlü bir performans sergiliyor. Çin yavaş yavaş Avro Bölgesi'nin önemli bir ihracatçısı olarak ortaya çıkıyor.

AB TEKNOLOJİ ŞİRKETLERİNİ DESTEKLEMİYOR

ABD’nin önceki başkanı Joe Biden'ın yerini Donald Trump'a bırakmasının ardından sermaye grupları arasındaki mücadelede kim öne çıktı? Teknoloji devleri ABD'de pay kazanmış görünüyor, peki AB'de durum nedir?

Biden, teknoloji/medya sektörüne yanlış adlandırılan Enflasyon Azaltma Yasası (IRA) ile önemli teşvikler sağladı ve bu da teknoloji şirketlerine tesis inşa etmek için büyük sübvansiyonlara yol açtı. Çip Yasası ise yaptırımlar, yasaklar ve gümrük vergileri yoluyla sektörü rakiplerden, özellikle de Çin'den korumayı amaçlıyordu. Trump bu yaklaşımı pek değiştirmedi; hatta teknoloji devlerine 500 milyar dolar daha teklif ediyor ve yabancı rakiplerine büyük gümrük vergileri uyguluyor.

Avrupa'nın teknoloji sektörü çok daha küçük ve aynı 'endüstriyel strateji' sübvansiyonlarını almıyor. Ancak Mario Draghi'nin AB rekabet edebilirlik raporundaki politika programı uygulanırsa bu durum değişecek. Şimdiye kadar, Ukrayna'yı 'desteklemek' ve Avrupa'yı sözde gelecekteki Rus 'istilasına' karşı 'savunmak' için yapılan savunma harcamalarıyla aynı ilgiyi görmedi.

AB’NİN YENİ ENDÜSTRİSİ: SİLAH SANAYİSİ

Avrupa Komisyonu'nun politikası yeni duruma göre değişecek mi? Ukrayna'daki savaşın devam etmesi için çaba sarf ediyor gibi görünüyorlar. Bu masada söz sahibi olma çabası mı yoksa Avrupalı sermaye gruplarını memnun etme çabası mı?

AB liderleri, Rusya'nın Ukrayna'daki savaşı kazanması halinde AB'yi işgal edeceği gibi gülünç ve paranoyakça bir iddiada bulunuyorlar. Dolayısıyla onlara göre bir barış sağlanamaz ve çoğu Ukraynalı olmak üzere yüz binlerce kişi ölse bile savaş devam etmelidir. Trump ABD'yi savaştan çekmek için harekete geçtiğine göre, AB liderleri, kamu hizmetleri ve teknoloji, temiz enerji ve imalat alanında çok ihtiyaç duyulan üretken yatırımları sekteye uğratma pahasına silahlanma harcamalarını önemli ölçüde artırmaya kararlılar. Dolayısıyla Avrupa'nın yeni büyüyen endüstrisi otomobil ya da teknoloji değil, silah üretimi olacak.

Silah talebindeki büyük artış, gözleri Avrupa'nın dört ana mühimmat üreticisine çevirdi: Almanya'nın Rheinmetall, İngiltere'nin BAE Systems, Fransa'nın Nexter ve Finlandiya ve Norveç hükümetlerinin sahibi olduğu Nammo. İngiltere'den Chemring ve Fransa'dan Eurenco'nun da aralarında bulunduğu patlayıcı ve itici gaz tedarikçileri de kazananlar arasında yer aldı. Ana üreticiler arasında Rheinmetall, etik kaygılar nedeniyle pek çok yatırımcı tarafından dışlanırken ülkenin yeni savunma döneminin yıldızı haline gelerek talihindeki en büyük değişimin tadını çıkardı.

UMUTLARI SAVAŞTA

Rheinmetall İcra Kurulu Başkanı Armin Papperger, Almanya'nın 2022'de Rusya'nın Ukrayna'yı işgaline karşılık olarak savunmaya 100 milyar avro aktaracağını açıklamasından kısa bir süre sonra Financial Times'a verdiği demeçte “Birkaç ay önce insanlar bizi yasaklamak, bu sektörün çok kötü bir sektör olduğunu, zararlı bir sektör olduğunu söylemek istiyordu” dedi ve ekledi, “artık tamamen farklı bir dünya var.” Rheinmetall'in hisseleri bu dönemde dört katına çıkarak şirketi Almanya'nın mavi borsa endeksi Dax'a taşıdı. Topçu mermisi üretimini artırmayı taahhüt eden şirket, 2026 yılına kadar toplam satışların geçen yıla kıyasla iki katına çıkacağını tahmin ediyor.

Hatta liderler ve stratejistler bir savaş ekonomisi oluşturmanın eninde sonunda inovasyonu ve yeni teknolojileri artırarak ekonomiye fayda sağlayacağını savunuyor. Öyle görünüyor ki zayıflayan Avrupa ekonomisini canlandırmak için tek çıkış yolu savaş. Kapitalizm ne kadar da kınanası bir şey.