‘Buğdayda kota olmazsa un ihracatı liderliğini koruruz’
2024’te buğdaya getirilen kota nedeniyle 1 milyon tonluk ihracat kaybının olduğunu aktaran TUSAF Başkanı Tezcan, ihracatta dünya liderliğinin sürmesi için kota uygulanmaması gerektiğini söyledi
Türkiye Un Sanayicileri Federasyonu (TUSAF), 13-16 Şubat 2025 tarihleri arasında 19'uncusunu düzenlediği Uluslararası Kongre ve Sergisi’ni tamamladı. “Sürdürülebilir Gelecek: İklim, Su, Tarım’’ temasıyla Antalya’da yapılan kongreyi, federasyonun davetlisi olarak takip ettik. Kongrenin ardından basın mensuplarının sorularını yanıtlayan TUSAF Başkanı Haluk Tezcan ve yönetim kurulu üyelerinin en fazla üzerinde durduğu konu, buğday ithalatı kotası oldu. Tezcan, 2024 yılında ithalat kotası nedeniyle yaklaşık 1 milyon tonluk ihracat kaybının meydana geldiğini ve 4 milyon tonluk ihracat hedefinin tutturulamadığını dile getirdi.
2025 yılında un ihracatının 3 milyon 600 bin ile 4 milyon ton arasında gerçekleşmesini öngördüklerini açıklayan Haluk Tezcan, sadece kendi ürettiğimiz buğday ile ihracatta rekabeti korumanın mümkün olmadığını vurguladı. Tezcan, ya ithal ham maddeye izin verilmesi ya da Toprak Mahsulleri Ofisi’nden dünya fiyatlarıyla ham madde sağlanmasını talep ettiklerini söyledi. Sektörün gelişimi için kamudan bir istekleri olup olmadığı yönündeki soruyu yanıtlayan Tezcan, “Hükümetimizden tek isteğimiz var, bize dokunmasınlar. Bizim çalışmalarımızda normal piyasa regülasyonları konusunda destek versinler ve farklı alanlarda engellemeler olmasın.” dedi.
11 YILDIR DÜNYA ŞAMPİYONU
Türk un sanayicilerinin son 11 yıldır ihracatta dünya şampiyonluğunu sürdürdüğünü ve un ihracatında birinci, makarnada da İtalya’nın ardından ikinci sırada yer aldığını anımsatan Tezcan, ithalat tedbirleri olmadığı takdirde liderliğin devam edeceğini belirtti.
Toplam 190 ülkeye ihracat yaptıklarını ama 4-5 ülkenin ağırlık kazandığını aktaran Tezcan, en temel sıkıntılarının ihracat yaptıkları ülkelerin kendi fabrikalarını kurup, Türk ununa karşı tedbirler uygulaması olduğunu ifade etti. Amerikalı un üretici derneklerinin girişimiyle Türk un sektörüne karşı Dünya Ticaret Örgütüne’ye haksız rekabet davaları açıldığını bildiren Tezcan, “Un sanayicisi olarak davaları kazandık ve haksız rekabet yapmadığımızı kanıtladık. Sıfır vergiyle un ihracatı gerçekleştirme fırsatı yakalamışken bu sefer de dış kaynak desteğiyle un fabrikaları kuruldu.” diye konuştu.
TÜRK MARKALARA ENGEL
Tezcan, ihracatta karşılaştıkları sorunlar hakkında şu bilgileri verdi:
“Endonezya'da, Filipinler'de yaşadık. Endonezya’da Türk unu marka oldu. Ardından orada hükümet, buğday unu fabrikalarına ayrıcalık tanıdı ve çıkarmış olduğu vergilerle de bizim o pazarda kalmamızı imkansız hale getirdi.”
PİYASA KOŞULLARI ÜZERİNDE NAKLİYE MALİYETİ
Özellikle orta ölçekli firmalarının; işçilik, lojistik ve stok maliyetinin artmasıyla iş yapma sorunu yaşadığını bildiren Tezcan, şunları kaydetti:
“Emek yoğun sektörüz, ihracat yapan ile iç pazara çalışan firmalar arasında ayrışmalar söz konusu oldu. Üretim miktarı düşük olan orta ölçekliler, işçilik maliyeti arttığı için rekabette zorlanmaya başladı. Lojistik ve şehirlerarası taşıma maliyetleri de arttı. Bu sene TMO devreye girdiği için yalnızca nakliye kooperatifleri aracılığıyla ürün getirebiliyoruz. Piyasa koşulu üzerinde fiyat istiyorlar. Bu da artı maliyet oluşturdu. En önemlisi de finansmana ulaşım pahalandı.”
Sektörde, faiz oranlarının yüksekliği nedeniyle bazı firmaların sorun yaşadığını gördüklerini söyleyen Tezcan, en son Pak Un firmasının konkordato ilan ettiğini ve bu sorunun devamının gelmemesini umduklarını dile getirdi.
Uncular kuraklıktan endİşelİ
Sürdürülebilirlik konusunda toplumun bilinçlenmediğini gözlediklerini ifade eden TUSAF Başkanı Haluk Tezcan, “Mart ve nisan aylarında yağmur yağmazsa yaşayabileceğimiz sorunu hayal bile edemiyoruz.” dedi. Tezcan, “Kongrede iklim, su ve tarımı ana başlık altına aldık. Hem sektörümüze hem de diğer paydaşlarımıza kıymetini anlatmaya çalışıyoruz.” ifadelerini kullandı.
‘23 Şubat’ta uygulanan reçete değişecek’
Kongrenin ikinci gününde konuşan ve ekonomi gündemini değerlendiren iktisatçı Prof. Dr. Emre Alkin, ekonomi yönetiminde politika değişikliğine gidileceğini belirtti. Reel sektörün koşullarını zorlaştıran sıkılaştırma sürecinin çok sürmeyeceğini belirten Alkin, “Ekonomi yönetimi geri vitese taktı. Ne olursa olsun faizleri düşürmeye devam edecek.” dedi.
Hükûmet’in önünde iki senaryo olduğunu kaydeden Alkin, şu ifadeleri kullandı:
“Birincisi, çok düşük büyüme ve uygulanan reçete ile hiç düşemeyen enflasyon. İkincisi ise hızlı büyüme ve milletin gelirleri arttığı için çok sorun etmediği enflasyonist bir ortam. Hükûmet ikincisini tercih eder. Başka çaremiz yok, yoksa bu uygulanan reçete, ölüm reçetemiz olacak.”
“İhracat fazlası ithalat, kamu harcamaları, yatırım harcamaları ve özel tüketimi aşağı indirmeden enflasyonu düşüremeyiz. Bunların arasından sadece yatırım harcamaları durdu. O zaman biz ekonomiyi yanlış yerden yavaşlatıyoruz. Siyaset bunu anladı.” diyen Alkin, 23 Şubat’ta yapılacak olan AK Parti Kongresinden itibaren bu anlayışın değişeceğine işaret etti.
