Emzirme ishale karşı da önleyici

İshal, günde en az üç gevşek, sıvı veya sulu bağırsak hareketinin olması durumudur. Genellikle birkaç gün sürer ve sıvı kaybına bağlı olarak dehidratasyona neden olabilir. Dehidratasyon belirtileri genellikle cildin normal esnekliğinin kaybı ve huzursuz davranışla başlar. Bu, daha şiddetli hale geldikçe idrara çıkmada azalma, cilt renginin solması, hızlı kalp atışı ve tepki vermede azalmaya ilerleyebilir. Ancak, yalnızca anne sütüyle beslenen bebeklerde gevşek ancak sulu olmayan dışkılama normaldir.

EN YAYGIN NEDEN ENFEKSİYON

En yaygın neden, bir virüs, bakteri veya parazit nedeniyle bağırsakların enfeksiyonudur; bu durum gastroenterit olarak da bilinir. Bu enfeksiyonlar genellikle dışkı ile kirlenmiş yiyecek veya sudan ya da doğrudan enfekte olmuş başka bir kişiden edinilir.

Üç tür ishal vardır: kısa süreli sulu ishal, kısa süreli kanlı ishal ve kalıcı ishal (iki haftadan uzun süren, sulu veya kanlı olabilen). Kısa süreli sulu ishal kolera nedeniyle olabilir, ancak bu, gelişmiş ülkelerde nadirdir. Kan varsa, dizanteri olarak da bilinir.

Bir dizi bulaşıcı olmayan neden ishale neden olabilir. Bunlar arasında laktoz intoleransı, irritabl bağırsak sendromu, çölyak dışı glütene duyarlılık, çölyak hastalığı, ülseratif kolit gibi inflamatuar bağırsak hastalığı, hipertiroidizm, safra asidi ishali ve bir dizi ilaç yer alır. Çoğu durumda, kesin nedeni doğrulamak için dışkı kültürlerine gerek yoktur.

TEMİZ SU, SABUN VE HİJYEN

İshal, iyileştirilmiş sanitasyon (hijyen koşulları), temiz içme suyu ve sabunla el yıkama ile önlenebilir. En az altı ay emzirme ve rotavirüse karşı aşılama da önerilir. Oral rehidratasyon solüsyonu (ORS- az miktarda tuz ve şeker içeren temiz su) tercih edilen tedavi yöntemidir. Çinko tabletleri de önerilir. Bu tedavilerin son 25 yılda 50 milyon çocuğu kurtardığı tahmin edilmektedir. İshal olan kişilerin sağlıklı beslenmeye devam etmeleri ve bebeklerin emzirilmeye devam edilmesi önerilir.

Şiddetli dehidratasyonu olanlarda intravenöz (damar içi) sıvılar gerekebilir. Ancak çoğu vaka ağızdan alınan sıvılarla iyi bir şekilde yönetilebilir. Antibiyotikler nadiren kullanılsa da kanlı ishal ve yüksek ateş yaşayanlar, seyahat sonrası şiddetli ishal geçirenler ve dışkılarında belirli bakteri veya parazitler büyüyenler gibi bazı durumlarda önerilebilir. Bazı ilaçlar, bağırsak hareketlerinin sayısını azaltmaya yardımcı olabilir ancak şiddetli hastalığı olanlarda önerilmez.

YETERSİZ BESLENME EN YAYGIN NEDEN

Yılda yaklaşık 1,7 ila 5 milyar ishal vakası meydana gelir. En yaygın olanı, küçük çocukların yılda ortalama üç kez ishal olduğu gelişmekte olan ülkelerde görülür. İshalden kaynaklanan toplam ölümlerin 2019'da 1,53 milyon olduğu tahmin ediliyor. Bu rakam, 1990'daki 2,9 milyondan düşmüştür. 2012'de, beş yaşından küçük çocuklarda ikinci en yaygın ölüm nedeniydi (yüzde 11 veya 0,76 milyon). Sık ishal ataklarında yetersiz beslenme beş yaşından küçüklerde en yaygın nedendir. Sonuç olarak ortaya çıkabilecek diğer uzun vadeli sorunlar arasında bodur büyüme ve zayıf zihinsel gelişim yer alır.

İshal özellikle de çocuklarda sıkça karşılaşılan bir rahatsızlıktır. Genelde ciddi bulgular göstermeden seyreder. Fakat doğru bir tedavi uygulanmadığı takdirde sıvı kaybına yol açmakta ve vücuttaki su ve tuz dengesinin bozulmasına sebep olabilmektedir.

Çocuklarda en sık görülen enfeksiyon kaynaklı hastalıklardan biri ishaldir. Özellikle de 0 – 5 yaş aralığındaki çocuklarda çok sık rastlanır. Enfeksiyona neden olan bakterilerin bulaştığı yiyeceklerin tüketilmesi ya da kirli ellerin ağza götürülmesi gibi yollarla bulaşır. Mide ve bağırsaklarda enfeksiyon gelişmesi sonucunda ortaya çıkmaktadır. Genellikle bakteriyel kaynaklı gelişse de virüs kaynaklı ishale de rastlanmaktadır. Virüs kaynaklı ishal bakteriyel kaynaklı ishale göre daha hızlı iyileşme göstermektedir. İshal genelde en fazla 14 gün içerisinde sona ermektedir.

EVDE TEDAVİ

Çocuklarda ishal genellikle 3 – 7 gün iyileşme gösterir. Eğer ishal rahatsızlığı 15 gün geçmesine rağmen hala düzelmemişse doktora başvurulması gereklidir.

Çocuklarda tuz ve sıvı kaybının çok yüksek seviyelerde olmadığı, nispeten hafif seyreden ishal vakalarında genellikle diyetle tedavi mümkündür. İshal durumu düzelene kadar posasız, yağsız gıdaların yer aldığı bir beslenme düzeni benimsenir ve bu süreç boyunca hastanın mümkün olduğu kadar su tüketmesi sağlanır. Çocuğunuza sık sık, azar azar su içirin. Bir seferde çok fazla su içirmek, kusmaya neden olabilir.

Bir yaşından büyük çocuklara tuzlu şeyler yedirebilirsiniz. Çubuk kraker, yoğurt ya da ayran gibi besinler, ishale iyi gelir.