Sinciang'da çölün kıyısında yeşil bir bariyer inşa ediliyor: Sınırların güvenliğinden ekonomik kan teminine

2025 yılında Sinciang, Taklamakan Çölü'nün kenarlarının ekolojik rehabilitasyonunu yılın kilit görevi olarak belirledi. Ana odak noktası “bir daire, iki bölge, üç hat” stratejisi olup, “Üç Kuzey” projesinin yıl içinde 7,9 milyon hektarlık bir alanda tamamlanması planlanmaktadır ve bunun 5,6 milyon hektarı çölün kenarındaki çölleşmeyle mücadeleye ayrılmıştır.

GENİŞLEME VE KALİTE İYİLEŞTİRME: UYARLANABİLİR ÇÖLLEŞME KONTROLÜ

Tarım Nehri'nin aşağı kesimlerinde, Taiterma Gölü yakınlarındaki kumullarda, Charklyk İlçesi Ormancılık ve Otlak İdaresi Ormancılık Teknolojisi Tanıtım Merkezi Müdürü Sun Jie şunları kaydetti: “'Rüzgarın başlangıcı ve suyun sonu' olarak adlandırdığımız bu yer, rüzgarın kaynağı ve Tarım Nehri'nin sonudur. Beş yıl önce burada sadece kayan kumullar vardı; şimdi tesviye ve çim ızgaraları dikildikten sonra stabilize kum alanı 10.2 bin hektara ulaştı.”

Her bahar, kuvvetli rüzgarlar nehir yatağı boyunca kum taşıyarak Charklyk İlçesine ulaşan ve Cherchen ve Hotan’a yayılan kum duvarları oluşturur.

Cherchen İlçesindeki meteoroloji istasyonundan alınan verilere göre, 2022'de 210 olan tozlu gün sayısı 2024'te 180'e düştü, özellikle sonbahar ve kış aylarında - Ekim-Aralık 2024 arasında sadece bir gün böyle geçti ve 2025'in ilk üç ayında son beş yılın en az tozlu günü kaydedildi. Yapay yağış indüksiyonu sayesinde ilçedeki yağış miktarı önceki yıllara göre yüzde 8 oranında artmıştır.

Yılın başından bu yana Sinciang, Taklamakan Çölü çevresindeki yarı hareketli kumlu alanları stabilize etmeye odaklanarak çölleşme kontrolüne yönelik uyarlanabilir yöntemler uyguluyor. Ana vurgu, hakim rüzgarların yönü ve gücü dikkate alınarak Keriya, Niya ve Guma ilçelerinde 285 km uzunluğunda koruyucu kuşakların genişletilmesidir.

Toz fırtınalarının özellikle güçlü olduğu Hotan Vilayetinde, üç boyutlu bir koruma sistemi oluşturmak için bitki örtüsünün restorasyonu, sulama ve fotovoltaik panellerin kurulmasını da içeren kapsamlı bir yaklaşım uygulanmaktadır. Hotan Vilayeti Ormancılık ve Otlak İdaresi Parti Sekreteri Deng Xiaobo şunları kaydetti: “Bu yılki ana görev, Taklamakan Çölünün kenarlarını stabilize etmenin sonuçlarını pekiştirmek ve ekolojik güvenlik inşası için bir model sağlamak üzere hedeflerin yerine getirilmesine, geniş sosyal katılıma ve teknolojilerin hassas bir şekilde uygulanmasına odaklanan 'genişleme ve kalite iyileştirme'dir.”

Özellikle bu yıl Hotan Vilayeti 2.07 milyon hektarlık bir alanı geliştirmeyi planlamaktadır. Şu anda planın yüzde 227.42'si tamamlanmış ve yapay ağaçlandırma tamamlanma oranı yüzde 100.63'e ulaşmıştır. Eş zamanlı olarak çiftçileri, kooperatifleri ve işletmeleri bir araya getiren ortak bir çölleşme kontrolü modeli uygulanmaktadır.

Deng Xiaobo şunları söyledi: “Çöl kenarı stabilizasyon projesi önemli çabaların sonucudur. Geçen yılın ekim ayından bugüne kadar 4 bin 580 hane 15,67 bin hektarı kapsayan çölleşme kontrol projelerine katılmak için başvuruda bulundu ve 15 işletme 5,93 bin hektarlık kumlu arazinin yönetiminde aktif olarak yer alıyor.”

Çöl kenarı stabilizasyon görevlerini tamamladıktan sonra Sinciang, elde edilen sonuçları pekiştirmeye ve restore etmeye, ekosistemin direncini güçlendirmeye ve çöl kenarındaki ekosistemlerin restorasyonunu ve korunmasını teşvik etmeye devam ediyor. Önlemler arasında orman yetiştiriciliği için kumlu alanların kapatılması, genç ormanların bakımı ve özellikle Bayangol Moğol Özerk İli ve Hotan vilayetinin eteklerindeki vahalarda bozulmuş ormanların restorasyonu yer alıyor.

ÖZEL KUM ENDÜSTRİLERİ: KUMLA MÜCADELEDEN KUMU KULLANMAYA

Kumla mücadeleden kumdan altın çıkarma ya geçiş, ekolojik restorasyonun ekonomik kalkınmayla birleştirildiği Hotan vilayetinin Niya İlçesinde gözlemlenmektedir. Niya İlçesi Ormancılık ve Otlak İdaresi Müdür Yardımcısı Jia Lei şunları diyor: “Çölde ekonomik ürünlerin yetiştirilmesine uyum sağlamak için geçen kış 53.33 hektarlık deney alanını düzleştirdik ve dikim için 20'den fazla tıbbi bitki türü seçtik.”

Deneysel saha teknisyeni Yilhan Abdula da: “Kumlu toprağı nem tutucu bir tabaka ile 'giydirdik' ve organik gübrelerle 'besledik'.” dedi.

Son günlerde ormancılık personeli bu deney alanında her gün çalışarak 20'den fazla tıbbi bitki türü için hayatta kalma deneyleri yürütüyor. Jia Lei, fidanlıktaki iğde fidelerine işaret ederek, yapılan iyileştirmelerin ardından soğan, chamagu, havuç, meyan kökü ve banlangen (kurtbağrı kökü) gibi yerel ağaç türlerinin kumlu topraklara iyi uyum sağladığını belirtti. Bu yerel çeşitlerin fideleri, seleksiyondan sonra önemli ölçüde gelişmiş hayatta kalma oranları göstermektedir.

On yıl önce, yerel halk hala kum fırtınalarıyla bir “çekişme” içindeydi. Her bahar güneşi gizleyen kum fırtınaları onları vuruyordu. Jia Lei açıkça hatırlıyor: “2016'da kum fırtınalarından biri yeni dikilmiş saksaul fidelerini kökünden söktü.”

Niya ilçe merkezine 20 kilometreden fazla mesafede bulunan Houheba çölleşme kontrol bölgesinde, büyük kumluk alan kiracısı Ma Xiaobin yaklaşık bin 340 hektar kumluk alan kiraladıklarını belirterek, “Geçen yıl çim ızgaraları kullanarak kum stabilizasyonunu tamamladık. Bu yıl bu ızgaralara ılgın, saksaul ve karaağaç fideleri diktik ve hepsi filizlendi.” dedi.

“Güneş panelleri kurduk, böylece elektrik sorunu kalmadı, sondaj kuyuları açtık - su da mevcut, damla sulama kullanıyoruz. Bu yıl ekilen tüm fideler şimdiden yeşerdi. Beş yıl içinde burada yeşil tepeler olacak ve turizmi geliştirmeyi planlıyoruz” diyor Ma Xiaobin.

Son yıllarda Sinciang, çöl ekonomik ürünlerinin büyük ölçekli ekimini aktif olarak teşvik ederek çiftçileri ve çobanları çölleşme kontrolüne katılmaya teşvik ederek ekolojik restorasyon ve gelir artışında “çifte zafer” elde etti.

KUMA KARŞI MÜCADELEDE 'YEŞİL VE ZENGİNLİK' FORMÜLÜ

Son yıllarda Sinciang, çölleşmeyle mücadeleyi sürekli olarak refahın iyileştirilmesiyle birleştirdi, toplu orman hakları sistemi reformunu derinleştirdi, orman arazilerinin öz sermaye katılımı, güven yönetimi ve işbirliği yoluyla devredilmesini teşvik etti ve orman çiftçilerinin gelirini artırdı.

Keriya İlçesine bağlı Arele Kasabasındaki “Yedi Peri Çölleşme Kontrolü Projesi” gösteri bölgesinde, 230'dan fazla büyük toprak sahibi yaklaşık bin 940 hektarlık kumlu araziyi kiraladı. Keriya Parti Sekreteri Cai Xianfu, proje kapsamında ılgın, prenses ağacı, saksaul, dört kanatlı tuz çalısı, üzüm, meyan kökü ve banlangen gibi kuraklığa dayanıklı 3 bin 467 hektar ürünün ekildiğini, 100'den fazla istihdam yaratıldığını ve köy kolektifinin gelirinin 3 milyon yuandan fazla arttığını bildirdi.

Aksu İli Bai İlçesi Yatur Kasabası Bugijia köyü sakinlerinden Dursun Juman, “Önceden burada sert rüzgarlar ve kum vardı, ama şimdi sıra sıra kayısı ağaçları var ve artık kum yok” diyor. Arkasında 533 hektarlık yeni dikilmiş ağaçlar var. Kuru kayısılar sadece rüzgar ve kuma karşı koruma sağlamakla kalmıyor, aynı zamanda kuru meyve ve kayısı şarabı olarak da işleniyor.

Bai İlçesindeki “Ruilin Fruits” şirketinin başkanı Yang Liwei de “Bir mu kuru kayısı 3.000 yuan gelir getirebilir ve bu yıl üssün toplam geliri 20 milyon yuanı aşacak.” hesaplamasını yaptı.

Sinciang'da buna benzer pek çok “ekolojik ekonomik ağaç” var - kızılcık, iğde, saksaul ve diğer kuraklığa dayanıklı bitkiler sadece kumu stabilize etmekle kalmıyor, aynı zamanda yerel halk için gelir kaynağı haline geliyor.

Shakhyar İlçesi, Taklamakan Çölü'nün kenarında yer alıyor ve saksaulların altındaki yıllık cistanche üretim değeri şimdiden 32 milyon yuana ulaştı. Yerel çiftçi Abduali Mamat şunları söyledi: “Önceden kumla mücadele bir görevdi, ama şimdi bu bir iş.”

2021 yılından bu yana Shakhyar İlçesi yaklaşık 11,5 bin hektarlık bir alanda ağaçlandırma ve çölleşme kontrolünü tamamladı, yaklaşık 5,13 bin hektarlık bir alana cistanche aşıladı, 5 kooperatif ve 12 işletmeyi dahil etti ve 100'den fazla kişiye iş sağladı.

Shakhyar İlçesinden yerel çiftçi Enver Aymat, “Eskiden sadece tahıl yetiştirirdik, ama şimdi ağaçların arasında şifalı bitkiler yetiştiriyoruz ve mu başına gelir bin 200 yuan arttı” diyor.

Meyve ağaçları ve şifalı bitkilerin karışık ekimi arazi kullanım verimliliğini önemli ölçüde artırırken çiftçilerin gelirlerini de yükseltiyor. Bai İlçesindeki kuru kayısı yetiştirme üssünde, kişi başına günlük yaklaşık 150 yuan gelirle 300 istihdam yaratıldı.

“Kum ilerler ve insanlar geri çekilir”den “yeşil ilerler ve kum geri çekilir”e, ‘doğanın merhametinde yaşamak”tan “kumdan altın”a - bugün, Sinciang'ın çölleşmeyle mücadele yolu, ekoloji ve insanların refahı için çifte kazançlı bir yol haline gelmiştir.