Türkiye’nin hava savunması hazır
İran-İsrail savaşı, Türkiye’nin hava savunmasını gündeme getirdi. Savunma Sanayii İcra Komitesi, Ağustos 2024’te “Çelik Kubbe”yi ilan etmişti. Katmanlar hızla tamamlandı, sistemler entegre edildi. Şimdi hedef bunları Türkiye sathına yaymak.
GAZETE HABERLERİ
Editor
İran ile İsrail arasında yaşanan çatışma, dünyanın dikkatini hava savunma sistemlerine çevirdi. Balistik füzelerden dronlara, beşinci nesil jetlerden hipersonik kayma araçlarına kadar hava tehditlerinin skalası her geçen gün genişlerken, Türkiye’nin de bu tehditlere karşı yeterli bir savunma kapasitesinin olup olmadığı tartışılmaya başlandı. Aydınlık, Çelik Kubbe’ye dair son bilgileri araştırdı. Türk savunma sanayisi, savaşın değişen karakterine uyum sağlamada dünyanın öncülerinden biri haline geldi. Savunma Sanayii İcra Komitesi, 6 Ağustos 2024’te yaptığı toplantıda, ‘Çelik Kubbe’ adı verilen milli ve çok katmanlı bir hava savunma mimarisi geliştirilmesine karar verdi. ASELSAN, ROKETSAN, TÜBİTAK SAGE gibi kurumların geliştirdiği sistemler; radar, füze, lazer ve elektronik harp boyutlarında birbirine entegre çalışıyor. Türkiye’nin hedefi, 2028’e kadar tüm tehditlere karşı tamamen milli bir hava kalkanı oluşturmak.
4 KATMANLI KALKAN
İyi bir hava savunma kalkanı, çeşitli katmanlara ayrılıyor. Türkiye de Çelik Kubbesini dört katmanlı olarak inşa ediyor:
- Çok kısa menzilli savunma: Kamikaze dron ve havanlara karşı etkili olan bu ilk hatta GÖKBERK, KORKUT, GÜRZ, ŞAHİN gibi sistemler yer alıyor. Lazer ve topçu sistemleriyle hedefi birkaç saniye içinde etkisiz hale getirebiliyorlar.
- Kısa ve orta menzilli füze
savunması: HİSAR-A ve HİSAR-O sistemleri bu alanda görev yapıyor. 15 ila 40 km menzile sahip bu füzeler, seyir füzeleri ve uçaklara karşı etkili. HİSAR-O+, 20 km irtifada dahi hedefi vurabiliyor.
- Uzun menzilli savunma: Türkiye’nin en stratejik sistemlerinden biri olan SİPER bu katmanda yer alıyor. 100 km+ menzilli Block-I versiyonu 2024 sonunda aktif hale geldi. Block-II ve Block-III versiyonları sırasıyla 150 km+ ve 180 km+ menzillere sahip olacak. Bu sistemler aynı anda onlarca hedefe kilitlenip yüksek irtifada tehditleri imha edebiliyor.
- Lazer tabanlı savunma:
GÖKBERK gibi yüksek enerjili lazer silahları, özellikle kamikaze İHA’lara karşı kullanılmak üzere geliştirilmiş durumda. 2025 yılı içinde sınır bölgelerinde yaygınlaştırılması planlanıyor.
GÖZLERİMİZ 7/24 TARIYOR
Bir hava savunma sisteminin gözü radar sistemleri. Türkiye bu alanda da son yıllarda büyük atılım yaptı. ASELSAN tarafından geliştirilen ALP serisi radarlar hem alçak hem de yüksek irtifa tehditlerini anlık izleyebiliyor. ALP-100G alçak irtifa radarı 70’e kadar hedefi eş zamanlı takip ederken, ALP-300G gibi yüksek menzilli radarlar 600 kilometreye kadar tehdit tespiti yapabiliyor. Radar sistemlerinin büyük bölümü, NATO ile uyumlu Link-16 ağına entegre şekilde görev yapıyor. Ancak bu durum, Türkiye açısından stratejik bir açığı da beraberinde getiriyor. Yarın NATO ile yaşanabilecek olası bir kriz durumunda, sistemin dış müdahaleye açık olması güvenlik riski doğurabilir. Bu nedenle savunma kaynakları, “Radar ağımızın bağımsızlığını pekiştirecek milli veri ağı altyapısı şart.” görüşünü dile getiriyor. Türk savunma sanayi firmaları bu amaçla, NATO’dan tamamen bağımsız çalışan milli bir veri ağı üzerinde çalışmalarını sürdürüyor. Öte yandan, yapay zekâ destekli analiz sistemleri, radarların tespit ettiği hedefleri saniyeler içinde tanıyıp ayrıştırabiliyor. Bu sayede de sahte hedefler ve tuzaklar bertaraf ediliyor.
SAVAŞIN SESSİZ CEPHESİ
Fiziksel sistemlerin yanı sıra Türkiye'nin en büyük güçlerinden biri de elektronik harp yetenekleri. ASELSAN üretimi KORAL, REDET-II ve SANCAK gibi sistemler, radar sinyallerini karıştırarak düşman füzelerini ve İHA’larını hedefinden saptırabiliyor. Bu sistemler özellikle sınır hattında mobil konuşlandırmalarla görev yapıyor. Askeri kaynaklar, “Radarlar kadar elektronik harp de artık savaşın olmazsa olmazı. Düşman sizi göremezse, zaten vuramaz.” diyerek elektronik karıştırma gücünün caydırıcılığına dikkat çekiyor.
TÜRKİYE Mİ İSRAİL Mİ?
İsrail’in Demir Kubbe (Iron Dome) sistemi dünya kamuoyunda geniş tanınırlığa sahip. Ancak uzmanlara göre, Türkiye’nin inşa ettiği sistem İsrail’inkinden daha geniş kapsamlı ve ileri hedeflere sahip. Türkiye’nin Çelik Kubbe mimarisi, sadece şehirleri değil sınır bölgelerini, askeri üsleri ve stratejik tesisleri de koruma altına alıyor. İsrail’in Demir Kubbe sistemi 4 ila 70 kilometre arasındaki roketlere karşı etkili. Davut Sapanı ise 150 kilometreye kadar füzeleri hedef alabiliyor. Ancak bu sistemler de genellikle ABD yardımı ve teknolojisiyle geliştirildi. Türkiye ise yerli ve milli imkanlarıyla bağımsız bir savunma kalkanı kurmayı başardı. Ayrıca lazer savunma sistemlerinde İsrail halen test aşamasındayken, Türkiye GÖKBERK’i sahaya sürdü. Radar sistemlerinde Türkiye, yapay zekâ ile entegre çalışan milli AESA radarlarıyla öne çıkıyor. Elektronik harp konusunda da İsrail'e göre daha yaygın ve sistematik bir altyapıya sahip.
STRATEJİK DOSTLUK
Türkiye’nin 2019 yılında Rusya’dan aldığı S-400 hava savunma sistemleri, Batı basınında çokça tartışıldı. Ancak bu sistem, Türkiye’nin stratejik kararlılığının sembolü oldu. 400 kilometreye kadar menzili olan S-400’ler, NATO sistemiyle entegre olmadan stratejik tesislerin korunmasında görev yapıyor. ABD’nin Türkiye’ye Patriot vermemesi üzerine devreye alınan bu sistemlerle Türkiye, Rusya ile dostluk bağlarını pekiştirirken Batı’ya karşı da savunma iradesini ortaya koydu.
HEDEF 2028
Türkiye’nin hava savunma kapasitesi, çok büyük bir ilerleme göstermiş durumda. Ancak halen bazı alanlarda gelişim devam ediyor:
- SİPER Block-II ve Block-III sistemlerinin tamamlanmasıyla 180+ km menzilde tam koruma sağlanacak.
- Lazer sistemlerinin seri üretime geçmesi ve sınır hatlarına yayılması bekleniyor.
- Elektronik harp sistemlerinin kara, hava ve deniz unsurlarına entegre edilmesi sürüyor.
Ancak en önemli eksik, Türkiye’nin henüz kendi küresel konumlama sistemine sahip olmaması. ABD’nin GPS, Rusya’nın GLONASS, Çin’in BeiDou sistemleri gibi Türkiye’nin şu an kullandığı konum verileri dışa bağımlı. Bu durum, füze güdüm sistemlerinde ve hassas yönlendirme teknolojilerinde kısıt oluşturuyor. Savunma kaynaklarına göre, TÜBİTAK UZAY ve ASELSAN ortaklığında bu açığın kapanması için yeni uydu çalışmaları yürütülüyor. 2030’a kadar bölgesel kapsama sağlayacak bir yerli uydu yönlendirme sisteminin devreye alınması hedefleniyor.
‘Demir Kubbe’den eksiğimiz yok’
ASELSAN Genel Müdürü Ahmet Akyol, 2024 yılında SAHA MBA Üst Düzey Bürokrat ve Sektör Liderleri Eğitimi’nde yaptığı sunumda, Türk hava savunmasına dair önemli bilgiler paylaşmıştı. Akyol, şunları söylemişti:
“Hava savunma döngüsü tehditlerin tespiti ile başlar, takip teşhisi ile devam eder, sonrasında değerlendirme ve analizler yapılır, en uygun silah ilgili tehdide atanır. Sonrasında angajman için algoritmalar çalıştırılır, hedef bilgileri sürekli olarak işlenerek maksimum düzeyde etkinliğin sağlanması için analiz işlemleri devam eder. Son olarak da hedefin imhası sağlanır. Bu hava savunma döngüsünde radarlar, komuta kontrol sistemleri, haberleşme sistemleri, atıcı platformlar gibi birçok büyük sistem birlikte çalışır. ASELSAN’ın her bir alan için özelleşmiş sistem çözümleri bulunmaktadır. Bununla birlikte bu sistemlerin birlikte entegre çalışarak etkin bir hava savunma sistemi oluşturmaya yönelik hava savunma mimari tasarım yetkinliği de bulunmaktadır. Ayrıca önleyici füze üzerinde de veri bağı arayıcı başlık gibi ASELSAN uzmanlığında olan birimler bulunmaktadır.”
‘UÇTAN UCA SİSTEMİ TAMAMLADIK’
Sunumunun ardından katılımcıların sorularını da yanıtlayan Akyol, ASELSAN’ın geliştirdiği hava savunma sistemlerinin İsrail’in Demir Kubbesi ile boy ölçüşüp ölçüşemeyeceği konusunda şunları söylemişti:
“Biz de aslında uçtan uca hava savunma sistemimize Gök Kubbe dedik. Bunu şu anda tüm Türkiye sathına yayıyoruz. Teknoloji olarak belli bir yetkinliğe geldiğimizi düşünüyorum. Demir Kubbe’yi bizden daha öne çıkaran, ‘Bizim şurada eksik olduğumuz bir şey var.’ diyeceğimiz ben özel bir konu söyleyemeyeceğim. Biraz o coğrafyanın durumu gereği, oradaki faaliyetler çok ön plana çıktı. Biz uçtan uca sistemimizi bütün paydaşlarımızla birlikte tamamladık. Belki bunu Türkiye’nin bütün sathına yaymak, biraz daha genişletmek ve önümüzdeki dönem kurulumlarını tamamlamak bizim için bir hedef, ama ciddi bir yetkinliği kazandığımızı ve bütün bu uçtan uca çözümü oluşturduğumuzu söyleyebilirim.”
Çip seviyesinde milli çözümler
ASELSAN’ın millileştirdiği ürünlerden bahseden Genel Müdür Ahmet Akyol, 2018 sonrası 793 ürünü millileştirdiklerini, bu ürünlerden ülkenin elde edeceği potansiyel kazancın 1 milyar doları geçtiğini kaydetmişti. Hala 258 üründe millileştirme faaliyetlerinin sürdüğünü bildiren Akyol, artık transistör ve çip seviyesine kadar yerli ve milli çözümler üretebildiklerini bildirmişti.
