İki ülke ABD’yi F-35 programından çıkmakla tehdit etti
İki ülke güvenlik gerekçesiyle ABD'ye F-35 resti çekti. Savaş uçaklarına ait verilerin ABD Ordusu'nun erişimine kapanmasını isteyen ülkeler, aksi durumda programdan çıkabileceklerini bildirdi.
Müşterek Taarruz Uçağı (JSF) F-35'in üretim ortaklarından ikisi, ABD’yi programdan çıkmakla tehdit etti.
Defence News’in aktardığına göre partner ülkeler, ABD Ordusu'nun F-35 savaş uçaklarına ait tüm verilere ulaşmasını istemiyor. İki ülke, konuyla ilgili ABD Savunma Bakanlığı’na verdiği ultimatomda "Ya verilerin ABD Ordusu'na erişimine engel olmanın bir yolunu bulun ya da müşteri kaybetmeyi göze alın" dedi.
F-35 PROGRAMININ BÜYÜK BİLİNMEYENİ: ALIS
Partner ülkelerin itirazına konu olan sistem, daha önce de birçok tartışmaya neden olan Otonom Lojistik Bilgi Sistemi (Autonomic Logistics Information System-ALIS). F-35 programının başından beri tartışılan ALIS sistemi, partner ülkelerin uçağa olan güvenini zedeliyor. ALIS, F-35 operatörleri tarafından F-35’i uçurmanın ve sürdürmenin neredeyse her aşamasında kullanılıyor. Sistem, görevleri planlamak ve sorgulamak, yedek parça siparişi vermek, tamircileri tamir konusunda yönlendirmek, teknik verileri ve iş emirlerini görüntülemek için kullanılıyor.
F-35 programındaki ortaklar, ALIS’ten Lockheed Martin’e akan verinin, ABD Ordusu'na ve Amerikan savunma şirketine, F-35’lerin ne zaman ve nerede uçtukları dahil olmak üzere o ülkenin uçuş operasyonlarına bir pencere açabileceğinden endişe duyuyor.
Birkaç yabancı F-35 müşterisi, ALIS üzerinden toplanan verilerle ilgili endişeleri açıkça dile getirmiş olsa da, bu rapor ilk kez, bu endişelerin çok sayıda ülkenin programdan çekilmekle tehdit ettiği kadar şiddetli olduğunu açıkladı. Ultimatomda, “Ülkeler, eğer bağımsız veriler ele alınmazsa, ABD’ye herhangi bir veri göndermeyi durduracaklarını ve F-35 programından çıkacaklarını belirtiyor” denildi.
PROGRAM DİREKTÖRÜ: 'KİMSE ÇIKMIYOR'
Defence News’in elde ettiği “yalnızca resmi kullanım için” olarak işaretlenen belgeler, hangi ülkelerin programdan çıkmayı düşündüğünü göstermiyor. 2017’den beri F-35 Program Direktörü olan Koramiral Mat Winter, herhangi bir ülkenin bu tür tehditlerde bulunduğunu bilmediğini söyledi. Mat Winter “Bunun nereden geldiğini bilmiyorum, belki politikadan ama kimse çekip çıkmıyor” dedi ve “Kimse bu sözleri bana söylemedi ve tüm ortaklarımı düzenli olarak görüyorum” diye ekledi.
EGEMEN VERİ YÖNETİMİ
17 Ağustos 2018’de ABD Savunma Bakanlığı, Lockheed Martin ile yabancı ortakların kendi verilerini daha sıkı kontrol etmelerine ve korumalarına olanak tanıyacak bir “ALIS Sovereign Data Management” (ALIS Ülke Veri Yönetimi) sistemini geliştirmek ve test etmek için sözleşme imzalamıştı.
Winter, bu çabanın meyvelerini verdiğini ve bazı ortak ülkelerin bu yılın başlarında ortaya çıkan yeni veri korumasını kullanmaya başladığını söyledi. “Egemen veri yönetimi, uçağı olanlara yöneliktir. Norveç’te var, İsrail’de var, İngiltere’de var, İtalya’da var. Şimdi Asya-Pasifik’e ulaştırıyoruz ”dedi. Lockheed’in F-35 Program Başkanı Greg Ulmer’e göre de uluslararası müşterilerden gelen erken geribildirim olumlu.
Defense News tarafından elde edilen belgeler ayrıca, 2020’de ALIS 3.6 olarak bilinen yazılımın gelecekteki bir sürümünde bulunabilecek olan yönetim sisteminin, ülkelerin her mesajda verileri “paylaşılabilir” ve “paylaşılamaz” olarak filtrelemelerine izin vereceğini belirtiyor.
