28 Mart 2024 Perşembe
İstanbul 19°
  • İçel
  • Şırnak
  • Çanakkale
  • Çankırı
  • Şanlıurfa
  • Çorum
  • İstanbul
  • İzmir
  • Ağrı
  • Adıyaman
  • Adana
  • Afyon
  • Aksaray
  • Amasya
  • Ankara
  • Antalya
  • Ardahan
  • Artvin
  • Aydın
  • Balıkesir
  • Bartın
  • Batman
  • Bayburt
  • Bilecik
  • Bingöl
  • Bitlis
  • Bolu
  • Burdur
  • Bursa
  • Düzce
  • Denizli
  • Diyarbakır
  • Edirne
  • Elazığ
  • Erzincan
  • Erzurum
  • Eskişehir
  • Gümüşhane
  • Gaziantep
  • Giresun
  • Hakkari
  • Hatay
  • Iğdır
  • Isparta
  • Kırşehir
  • Kırıkkale
  • Kırklareli
  • Kütahya
  • Karabük
  • Karaman
  • Kars
  • Kastamonu
  • Kayseri
  • Kilis
  • Kmaraş
  • Kocaeli
  • Konya
  • Malatya
  • Manisa
  • Mardin
  • Muş
  • Muğla
  • Nevşehir
  • Niğde
  • Ordu
  • Osmaniye
  • Rize
  • Sakarya
  • Samsun
  • Siirt
  • Sinop
  • Sivas
  • Tekirdağ
  • Tokat
  • Trabzon
  • Tunceli
  • Uşak
  • Van
  • Yalova
  • Yozgat
  • Zonguldak

İran: Kürt konusu öncelikle Türkiye’nin meselesi

Rafet Ballı

Rafet Ballı

Gazete Yazarı

Kürt meselesinde üç ülke: İran, Irak ve Suriye. Üçü de PKK’yı öncelikli sorun görmüyor. Sebep: IŞİD.Gerekçe: PKK/PYD, IŞİD’e karşı lazım.Üstelik: Üçü de Türkiye’den rahatsız.AKP’nin IŞİD’e alan açtığını düşünüyorlar.***Duruşlar sanki karşılıklı: Ankara da üçünden rahatsız. Özellikle Tahran’dan.PKK’nın Türkiye’ye karşı desteklendiğine inanıyor.Sahadaki duruma bakalım.PKK’ya yönelik hayırhahlığın süreceği anlaşılıyor. En azından IŞİD faktörü kaldığı sürece.***Şimdi soralım: Neler oluyor?Bölge ülkeleri strateji mi değiştirdi?“Kürt devleti” artık “kabul” menzilinde mi?***Konuyu İran açısından irdeleyelim.Çünkü, Tahran’ın duruşu diğer ikisini belirliyor.***Temaslarıma dayanarak söyleyeyim.Görüntü: İran, “Kürt bağımsızlığı” konusunda tarihi pozisyonunu sürdürüyor.Klasik denklemi değişmiş görmüyorlar: “Irak bölünürse, sonuçta İran da bölünür.”Türkiye’nin bölünmesinin de aynı sonucu vereceğini kabul ediyorlar.***Temel bakışları: “Bağımsız Kürt devleti”nin “kaderi” değişmez.Bölge dışı büyük kuvvetlere dayanmak zorunda. Yaşamak için.Mevcut koşullarda “dış” adres: Öncelikle ABD ve İsrail.Yani: Parçalayıcı kudret Kürt milliyetçiliği değil emperyalizm.***Fakat bundan sonrası için “yeni” unsurlar var.Tahran, Kürt meselesini öncelikle Türkiye’nin sorunu olarak görüyor.Yeni değil, bakışları uzun zamandır böyle.2003 Irak’ı işgal öncesinde net farketmiştim bunu.Türkiye “kırmızı alarm” durumundaydı.Ankara’nın endişesi belliydi: “Saddam devrilirse Irak bölünür.”Tahran’da o kadar telaş yoktu.Başka “olumlu” beklentileri vardı hatta.Şii ağırlıklı bir Irak’ın kurulması gibi.1000 yıldır Şiilerin yönetimden dışlandığını düşünüyorlardı.*** Irak’ı işgal sonrası. 2004 yazında Tahran’da bir ay kadar kaldım.Temaslarımda pozisyonlarını daha yakından gördüm.Son yıllarda İran’ı yakından izledim. Görüşüm pekişti.Evet: Tahran “Kürt devleti”ne kesin karşı.Ama: Bağımsız devleti engellemenin bir maliyeti var.Vardıkları sonuç: Maliyeti öncelikle Türkiye üstlenmeli.***Gerekçelerini iki olguya dayandırıyorlar.Bir: Bölgedeki Kürt nüfusun yarıdan fazlası Türkiye’de.İki: Türkiye’nin dörtte bir coğrafyasında çoğunluk konumundalar.Bölünmeden en büyük zararı Türkiye görür.Çıkardıkları sonuç: Bölünmemek öncelikle kime yarıyorsa, faturayı da o ödemeli.Yani: Türkiye.***Tahran’a göre Kürtlerin bölgesel dağılımı şöyle:Türkiye: 19 milyon.Irak: 3-4 milyon.Suriye: 3 milyon.İran: 3 milyon.Doğru mu, tartışmasına girmiyorum.***Tahran, mezhep yönünden de avantajlı olduğu inancında.İddiaları: “İran’daki Kürtlerin yarısı Şii.”Yani: Ayaklanmazlar, ayrılmazlar.Ayrıca: Ayrılsalar bile ülkeyi Türkiye kadar sarsmaz.Öngörülerini yine tartışmıyorum.***Tahran, sahadaki durum üzerinden de rahat görünüyor.Açık sözlüler. Söyledikleri:Türkiye’de: Kürt meselesi derin bir krize dönüştü. “Çözüm” şart.Irak’ta: Kürtler anayasal statü kazandılar.Suriye’de: Fiili statü elde ettilerİran’da ise: Her şey kontrol altında. Kriz yok.***Topluca cevap.Evet: Bölgemizde bölücülüğün asıl kaynağı Batı.Fakat: Kürt milliyetçiliği ayrılıkçılığın tek aracı değil.Bütün parçalama dosyaları aslında tek bir paket.Pakette yeni Sünni devlet, Azeri, Belüc, Arap v.s. birçok proje var. Çare: Toplu bölmeye karşı, toplu direniş.