28 Mart 2024 Perşembe
İstanbul 19°
  • İçel
  • Şırnak
  • Çanakkale
  • Çankırı
  • Şanlıurfa
  • Çorum
  • İstanbul
  • İzmir
  • Ağrı
  • Adıyaman
  • Adana
  • Afyon
  • Aksaray
  • Amasya
  • Ankara
  • Antalya
  • Ardahan
  • Artvin
  • Aydın
  • Balıkesir
  • Bartın
  • Batman
  • Bayburt
  • Bilecik
  • Bingöl
  • Bitlis
  • Bolu
  • Burdur
  • Bursa
  • Düzce
  • Denizli
  • Diyarbakır
  • Edirne
  • Elazığ
  • Erzincan
  • Erzurum
  • Eskişehir
  • Gümüşhane
  • Gaziantep
  • Giresun
  • Hakkari
  • Hatay
  • Iğdır
  • Isparta
  • Kırşehir
  • Kırıkkale
  • Kırklareli
  • Kütahya
  • Karabük
  • Karaman
  • Kars
  • Kastamonu
  • Kayseri
  • Kilis
  • Kmaraş
  • Kocaeli
  • Konya
  • Malatya
  • Manisa
  • Mardin
  • Muş
  • Muğla
  • Nevşehir
  • Niğde
  • Ordu
  • Osmaniye
  • Rize
  • Sakarya
  • Samsun
  • Siirt
  • Sinop
  • Sivas
  • Tekirdağ
  • Tokat
  • Trabzon
  • Tunceli
  • Uşak
  • Van
  • Yalova
  • Yozgat
  • Zonguldak

İran’dan Barzani dersi: Hem kuşattı hem yardım etti

Rafet Ballı

Rafet Ballı

Gazete Yazarı

Ne IŞİD ne de TSK’nın harekâtı. Irak Kürt yönetiminde gündem bambaşka.Gözler 20 Ağustos’a çevrilmiş durumda.Konu: Başkanlık sistemi.İki soru var.Biri kolay: Barzani’nin görev süresi uzatılacak mı?Diğeri tartışmalı: Başkanlık mı, parlamenter sistem mi?Sonuçları Türkiye’yi de yakından ilgilendiriyor.***Mevcut sistem başkanlık. O koltukta Mesut Barzani oturuyor.Irak Kürdistan Demokrat Partisi’nin (I-KDP) geleneksel lideri.Yetkileri Tayyip Erdoğan’ı kıskandıracak kadar geniş.2005’te bölgesel meclis seçti.2009’da sistem değiştirdiler. Seçimi halk yaptı.2013’te görev süresi doldu. 2 yıllığına mecliste uzattılar.20 Ağustosta süresi bitiyor.***Partiler iki kampa ayrıldı.I-KDP tahmin edeceğiniz gibi. “Hem uzatılsın, hem de başkanlık” diyor.Diğer iki büyük parti ise farklı.Celal Talabani’nin Kürdistan Yurtseverler Birliği (KYB).Noşirvan Mustafa’nın Goran (Değişim) hareketi.Karşı çıkıyorlar.İki İslamcı partinin eğilimi de böyle.***Diyorlar ki: “Tamam. Süre 2 yıllığına uzatılabilir.”Fakat: “Parlamenter sisteme dönelim.”“Bölge Başkanını halk değil, meclis seçsin.”Yasa önerilerini hazırladılar. Meclise verdiler.***Meclisteki dağılıma bakarsak, Barzani’nin eli zayıf.Toplam sandalye: 111.I-KDP: 38.Goran: 24.KYB: 18.Yekgirtu (İslamcı): 10.Komela (İslamcı): 6Diğer sandalyeler Türkmenler ve Hıristiyanlarda.Türkmen temsilciler Barzani’ye yakın.***Her şey Barzani’nin aleyhinde(ydi).Fakat bir “el” devreye girdi: Kasım Süleymanî.İranlı efsane isim. “Kudüs Ordusu” komutanı.Perdenin hem önünde, hem arkasında.Tahran’ın bölge politikasının bir numaralı “operatör”ü.Sürekli bölgede. Dolaşıyor.Batılı istihbarat örgütlerinin bir numaralı hedefi.***İşte, o “komutan” bölgeye gelmiş.KYB ve Goran’ın merkezinin bulunduğu Süleymaniye’ye.Tepe yöneticilerle görüşmüş.Kimlerle: Talabani’nin eşi ve yardımcılarıyla. Ve Goran lideriyle.Adeta tebligat yapmış: “Barzani 2 yıl daha kalsın.”“Başkanlık meselesi Kürdistan Bölgesini meşgul etmemeli.”“Bütün imkânlar IŞİD’e karşı mücadeleye sunulmalı.”Yani: Sorun ertelenmiş.***Barzani’ye yakın üst düzey bir kaynakla konuştum. Bilgiyi teyid etti.Sordum: Sonuca tesiri olur mu?Güldü. “İran’ın Süleymaniye üzerinde etkisi büyük.”“ABD-İran anlaşmasının bu adımda rolü olduğunu düşünüyorum.”Sonuçtan memnundu.***Durum önemli.Bazı yönlere dikkat çekmek gerekiyor.Bölgedeki algı:İran çözüyor. AKP sorun yaratıyor.AKP reklam yapıyor: “Bölgesel güç olduk.”Fakat en etkili olduğu Kuzey Irak’ta bile oyun kuramıyor.***Tahran, hesap kitap yapıyor.Hem yanındaki güçler üzerinde etkili. KYB ve Goran gibi.Hem de karşısına aldığı Barzaniler üzerinde.Duruma önceden de dikkat çekmiştim.Bir yıl önceki yazımın başlığı: “İran, Barzani’yi Kürtlerle kuşattı.”Kuşatmayla kastım şuydu: “Erbil 3 büyük Kürt partisiyle kuşatılmış durumda.”“Doğudan Talabani ve Goran hareketiyle. Batıdan da PKK’nın Rojava’sıyla.”Bir de kayıt düşmüştüm: “Kürtler arası dengeler: İran razı değilse, hiçbir proje uygulanamaz.”(Bak: Aydınlık, 14 Temmuz 2014).Bugün: İran’dan Barzani’ye ders. “Kaderin elimde.”***Başka sonuçlar da var.Irak Kürt bölgesi 23 yıl önce kuruldu (1992).Ortak meclis kurdular.Peşmergeleri güya birleştirdiler.Petrol zengini oldular.Fakat bir şeyi beceremiyorlar: Birleşmek.***Çünkü: Zaten ayrıydılar.Bugün Kuzey Irak’ta fiilen iki “emirlik” var.Talabani/Goran’ın Süleymaniye’si. Soranilerin bölgesi.Barzanilerin Erbil’i. Kırmançlar yaşıyor.Konuştukları lehçe farklı. Birbirlerini anlayamıyorlar.Birleşememek siyasete yansıyor.Barzani “Bağımsızlık ilan edeceğim” diyor.Talabanilerin yanıtı: “Tanımayız. Ayrılırız”***Sonuç: Kürt milliyetçi partilerinde eksik bir şey var.Bölge halklarıyla birleşemedikleri için kendileri de bölünüyorlar.