29 Mart 2024 Cuma
İstanbul 11°
  • İçel
  • Şırnak
  • Çanakkale
  • Çankırı
  • Şanlıurfa
  • Çorum
  • İstanbul
  • İzmir
  • Ağrı
  • Adıyaman
  • Adana
  • Afyon
  • Aksaray
  • Amasya
  • Ankara
  • Antalya
  • Ardahan
  • Artvin
  • Aydın
  • Balıkesir
  • Bartın
  • Batman
  • Bayburt
  • Bilecik
  • Bingöl
  • Bitlis
  • Bolu
  • Burdur
  • Bursa
  • Düzce
  • Denizli
  • Diyarbakır
  • Edirne
  • Elazığ
  • Erzincan
  • Erzurum
  • Eskişehir
  • Gümüşhane
  • Gaziantep
  • Giresun
  • Hakkari
  • Hatay
  • Iğdır
  • Isparta
  • Kırşehir
  • Kırıkkale
  • Kırklareli
  • Kütahya
  • Karabük
  • Karaman
  • Kars
  • Kastamonu
  • Kayseri
  • Kilis
  • Kmaraş
  • Kocaeli
  • Konya
  • Malatya
  • Manisa
  • Mardin
  • Muş
  • Muğla
  • Nevşehir
  • Niğde
  • Ordu
  • Osmaniye
  • Rize
  • Sakarya
  • Samsun
  • Siirt
  • Sinop
  • Sivas
  • Tekirdağ
  • Tokat
  • Trabzon
  • Tunceli
  • Uşak
  • Van
  • Yalova
  • Yozgat
  • Zonguldak

Laffer’in de 'kıymeti-harbiyesi' yok!

Ufuk Söylemez

Ufuk Söylemez

Eski Yazar

15 yıllık tek parti iktidarında dolaylı vergilerin payı azaltılmak bir yana sürekli arttırılıyor maalesef.
Yani kar, kazanç ve servetten doğrudan vergi alınması yerine, benzinden, sigaradan dolaylı yolla vergi alınıyor. 15-20 yıl önce dolaylı vergilerin toplam vergi gelirleri içindeki payı yüzde 30-35’ler civarındayken, bugün yüzde 70’lere çıkmış durumda.
Hal böyle olunca, kayıt dışı ekonomi de bir anlamda ödüllendirilmiş ve teşvik edilmiş oluyor.
Çünkü devlet sadece kayda gireni, örneğin otomobil alanı, benzin alanı vergilendirebiliyor. Kayıt dışı ekonominin kayda alınması için ise, ciddi ve sonuç getirici etkili adımlar atılmıyor, atılamıyor.
Bugün ekonomide “tıkanma” aşamasına gelinmesi ve hem enflasyon hem de durgunluk yaşanması karşısında, yine yeniden en kolay ve en yanlış olan yol seçildi.İlk olarak Özel Tüketim Vergileri (ÖTV) otomobiller için anormal bir şekilde arttırıldı. Böylece otomobillerin yaklaşık ÖTV artışı 14 yılda tam 2 kat arttırılmış oldu.
Peki vergi oranları arttırılırsa, vergi gelirleri artar mı? Her zaman değil. Beklenenin tersi de olabilir.
Özellikle vergi oranlarındaki artış otomobil fiyatlarını yükselteceği için enflasyonist bir etki yaratır.
İkincisi, fiyatı artan otomobillere talebin azalması ihtimali yükselir. Satış azalınca vergi tahsilatı da azalmış olur.
ABD’li iktisatçı A. Laffer’in “Laffer Eğrisi” olarak bilinen meşhur “çan eğrisi” tam da böyle durumları açıklamak için öne sürülmüştür.
Laffer’e göre vergi oranlarının o ülkedeki vergi ödeme kapasitesinin belli bir sınırını aşmasından sonra daha da arttırılmasının toplam vergi gelirlerini arttırmak yerine azaltacağı öngörülmektedir.
Aşağıda bir örneği verilen Laffer eğrisindeki çanın optimum noktadan sonraki vergi kaybı açıkça görülmektedir.
Laffer’in de 'kıymeti-harbiyesi' yok! - Resim : 1
Özetle vergi oranlarını sürekli arttırmak, vergi gelirlerinin de otomatik artışını getirmez.
Hatta tersine azaltabilir. Kayıt dışını teşvik eder.
Maliyetleri arttırarak, enflasyona ve/veya satışların azalmasına da neden olur.
Bunları bilmek, hesaplamak, öngörmek ve doğru zamanlamayla gerçekçi adımlar atmak gerekir.
Hamasatle veya “ben yaptım oldu” anlayışıyla bazen hedeflediğinizin tam tersi sonuçlarla karşılaşırsiniz.
İktidara göre, hiçbir eleştirinin veya önerinin onlar için “bir kıymeti harbiyesi” yok, ama biz yine de uyaralım dedik!