ABD, Doğu Akdeniz’de tehdidi yoğunlaştırıyor

Yunanistan Başbakanı Kriyakos Miçotakis’in, 16-17 Mayıs günlerindeki ABD ziyaretinin ana gündemi, Türkiye’ye yönelik baskının artırılmasıydı. Bu konunun, sadece Yunanistan’ın bir talebi değil, aynı zamanda ABD yönetiminin de ana politikası olduğu açıkça görülüyor. Yunanistan Başbakanı ve beraberindeki heyetteki yetkililer, görüşmelerinde Türkiye’yi şikayet ediyor. ABD yetkilileri de konuyu  “Doğu Akdeniz’de enerji güvenliği”ne getiriyor. Doğu Akdeniz’de enerji güvenliği de kuşkusuz Türkiye’nin Ege Denizi, Kıbrıs ve genel olarak Doğu Akdeniz bölgesinde hükümranlık hakları açısından tartışmaları gündeme getiriyor.

YUNANİSTAN-İSRAİL KARDEŞLİĞİ

Miçotakis’in ziyareti öncesinde Yunan Parlamentosu, ABD’ye Yunanistan’da çok geniş imkanlar sağlayan 14 Ekim 2021 tarihli savunma işbirliği anlaşmasını onayladı. Bu anlaşmaya dayanarak, ABD Yunanistan’ın nerdeyse tamamında askeri üslerde yığınaklarını artırıyor. Bu üslerin bir kısmı Dedeağaç gibi Türkiye’nin burnunun dibinde. Anlaşmada yer alan, özel olarak bir diğerini, güvenlik, egemenlik, bağımsızlık ve toprak bütünlüğüne karşı eylemler ve silahlı saldırı veya saldırı tehdidine karşı koruma sözünü içeren hüküm, ABD’nin “Ege’de, Kıbrıs’ta, Doğu Akdeniz’de Yunanistan’ın yanındayım” demesi anlamına geliyor.

Ukrayna krizinde açıkça ABD’nin yanında ve Rusya’nın karşısında yer alan Yunanistan, ABD’nin yönlendirmesiyle Doğu Akdeniz’de İsrail ile birlikte Türkiye’ye karşı bir cephe oluşturuyor. Yunanistan’ın Türkiye’ye karşı Kıbrıs Rum yönetimi ve İsrail ile 2016 yılında kurduğu üçlü işbirliği platformuna, 2019’da Trump yönetiminin Dışişleri Bakanı Mike Pompeo’nun girişimiye ABD de katılmıştı. ABD’nin katılımıyla 3+1 platformu olarak anılan işbirliği kurumsallaşmış bir mekanizma ve doğrudan Türkiye’yi Doğu Akdeniz’de tecrit etmeyi hedefliyor. Miçotakis’in ziyaretinin bir hafta öncesinde 9 Mayıs’ta 3+1 platformu Dışişleri Bakanları sanal zirvede bir araya geldi ve “Doğu Akdeniz’de ortak tutum” konusundaki taahhütlerini teyit ettiler. Bu arada geçerken belirtelim, İsrail Cumhurbaşkanı 6 Mart’taki Türkiye ziyaretinden 4 gün önce Lefkoşa’ya gitmiş ve burada yaptığı açıklamada Türkiye ile yakınlaşma çabalarının Kıbrıs Rum yönetimi ile stratejik ilişkilerini bozma pahasına olmayacağı taahhüdünü vermişti.

2014’ten bu yana İsrail ve ABD, Yunanistan ve Güney Kıbrıs ile birlikte tamamı Türkiye’yi hedef alan ortak tatbikatlar düzenliyor.

KIBRIS’TA BASKI, YIĞINAĞA DEVAM

Türkiye’de kimi çevreler Washington ile pazarlıklar peşinde Türkiye’yi çıkmaza sokmak isterken, ABD’nin amacı, Doğu Akdeniz’de Türkiye’yi yalnızlaştırmak. ABD’de önemli Türkiye uzmanlarından Alan Makovsky’nin 31 Mart 2022’de Temsilciler Meclisi Dış İlişkiler Komitesi’nde “Doğu Akdeniz'deki Fırsatlar ve Zorluklar” başlıklı sunumunda gündeme getirdiği öneriler, önümüzdeki dönemde Türkiye’ye yönelik ABD politikaları açısından ışık tutucu olarak görülebilir. 1990’lı yılların başından beri ABD devletinde Türkiye ile ilgili birimlerde çalışan Makovsky, Türkiye’yi ABD amaçlarına uygun bir noktaya getirmek için, bir yandan Yunanistan, Romanya ve Bulgaristan’da askeri yığınağı güçlendirmeyi, diğer yandan Kıbrıs’ta baskıyı artırmayı savunuyor. Makovsky, Amerikan İlerleme Merkezi (Center for American Progress-CAP) adlı kuruluş adına katıldığı oturumda şöyle diyor:

“Türkiye’nin Batı kampında sağlam bir şekilde yer alması son derece arzu edilir ve ABD bunu nasıl etkileyeceği konusunda düşünmeye devam etmelidir. Bununla birlikte, son yıllarda Türkiye'nin yaptığı ikiyüzlülük göz önüne alındığında, ABD (bölgedeki) kazanımlarını riske atmamak için Bulgaristan, Romanya ve Yunanistan'da askeri tesisler inşa edip genişletmeye devam etmelidir.”

Makovsky, “Kıbrıs’ta çözüm” için ABD’nin baskıyı artırması gerektiğini savunuyor ve şöyle devam ediyor:

“Bir noktada, Türkiye kendi iyiliği için sadece Avrupa Birliği üyesi değil, aynı zamanda büyüyen bir bölgesel ve uluslararası bağlar ağına sahip olan Kıbrıs Cumhuriyeti'nin varlığını kabul etmek zorunda kalacaktır.” (CAP, 2 Mayıs 2022)

Türkiye, politikalarını bu gelişmelere göre belirlemek zorundadır. Tehdit ciddidir. ABD’nin Doğu Akdeniz’den tehdidi yoğunlaştırmasına karşı, Türkiye’nin tehdidi büyüten ikircikli politikaları terk etmesi ve her cephede ittifaklarını netleştirecek stratejik bir tutum izlemesi zorunludur.