‘Avusturya bankaları ve ekonomik dayanışma tartışmaları: Faizler, kriz ve siyasi çekişmeler’

Avusturya'da bankalar yine rekor kârlar elde etti. Ancak bankaların aksine, tasarruf sahipleri yıllardır sıfır faiz oranlarıyla yetinmek zorunda kalıyorlar. Genelde tasarruf yapmaya özen gösteren ve gelecekteki ihtiyaçları için bankalarda birkaç kuruş biriktiren Avusturyalılar, gerçekte faiz alamıyorlar. Bankalar, utanmasalar, "Paranızı bankamızda tutuyoruz" diyerek faiz ödememekle kalmayıp, tasarruf sahiplerinden ekstra para talep edecekler. Bunun yanında, bankalardan alınan krediler için kredi sahibi banka müşterileri yüksek faizler ödemekteler.

BANKALAR SON YILLARDA YÜKSEL GELİR ETTİ

Üç yıl öncesine kadar özellikle düşük olan konut kredi faiz oranları yükseltilmişti. Kredi çekenler, yüksek faizlerden kurtulmak için "Bir an önce borcumu kapatayım" diye düşünerek, sağdan soldan derledikleri paralarla kredi borçlarını ödemeye çalıştılar. Bankalar, son yıllarda sürekli yüksek gelir sağlarken, Avusturya Özgürlükçü Partisi (FPÖ) ile Avusturya Halk Partisi (ÖVP) arasındaki koalisyon görüşmelerinde bankaların dayanışma göstererek daha adil bir yaklaşım sergilemeleri gerektiği kamuoyuna yansıttılar. Bu durum tek taraflı oldu, FPÖ konuyu gündeme taşırken, ÖVP soğuk durdu. FPÖ, sanayici ve işverenlerin partisi olarak bilinen ÖVP’yi, bankaların dayanışma yapmaları gerektiği konusunda ikna etmeye çalışmaktadır. FPÖ’nün bu önerisi, Avusturya İşçi Odası ve Avusturya Sendikalar Birliği tarafından da desteklenmektedir.

BANKALARA ‘DAYANIŞMA’ ÇAĞRISI

Bankalar, toplumsal ve ekonomik çalışmaları sayesinde Avusturya’da ciddi kazançlar elde etmişlerdir. Bu yüzden, bir dayanışma ödeneği yapmaları gerektiği savunulmaktadır. Son yıllardaki ekonomik krizlerden en karlı çıkan sektörün bankalar olduğu, bu nedenle bütçe açığının kapanmasına destek olmaları gerektiği vurgulanmaktadır. İşçi Odası ve sendikaların da dayanışma vergi talebine rağmen, bankalar faiz oranlarının düşük olması ve ekonomik büyümenin yavaşlaması nedeniyle, bankalar için önerilen ek verginin onların zayıflamalarına yol açacağı gerekçesiyle bu teklife karşı çıkmaktadır.

Ancak bir gerçek var ki, toplum bir durumu unutmamıştır. 2013 ekonomik krizi hatırlanırsa, bankalar ciddi ekonomik sıkıntılarla karşı karşıya kalmıştı. İnsanlar tasarruflarını bankalardan çekmeyi düşünmeye başlamıştı. Küçük tasarruf sahipleri, paralarının devlet garantisi altında olup olmadığını sorgulamaya başlamıştı. Eğer banka hesapları devlet garantisi altında değilse, tasarruf sahipleri paralarını bankalardan çekip, yastık altlarına koymayı düşünüyordu. O dönemde, Avusturya devleti devreye girerek bankaları kurtarmak için milyarlarca avroyu devlet kasasından aktararak, bankaları yeniden hayata döndürmüştü. Böylece, özel bankalar kurtulmuş ve tasarruf sahipleri paralarını bankalarda bırakmışlardı.

O günden bu yana, tasarruf sahiplerine ödenmeyen faizle ve kredi çekenlerin ödediği yüksek faiz oranlarıyla, internet bankacılığından dolayı sürekli azalan personel giderleriyle yapılan tasarruflarla bankalar her yıl büyük kârlar elde etti. 2023 yılında bankaların kârı 14 milyar avroyu bulurken, geçtiğimiz yıl 2024’de bankaların etmiş olduğu kâr 30 milyar avro oldu.

FPÖ VE ÖVP ARASINDAKİ ‘BANKALARA VERGİ’ TARTIŞMASI

Bu tartışma içinde, birbirleriyle siyasi ortaklıkları olmayan Avusturya Özgürlükçü Partisi (FPÖ) ve sendikal örgütlenmeler olan Avusturya Sendikalar Birliği ile İşçi Odası başkanları ve temsilcileri bankaları bütçe açığını bir dayanışma vergisiyle kapatmaya çağırıyorlar. Sendikal hareket, konuyla ilgili basın açıklamaları yaparak kamuoyu oluşturmaya çalışırken, FPÖ de hükümet kurma görüşmelerinde bu konuyu gündeme taşımıştır. FPÖ, kurmaya çalıştığı hükümet içinde müstakbel ortağı olarak gördüğü Avusturya Halk Partisi’ni (ÖVP) ikna etmeye çalışmaktadır. Bankalar bu vergiye karşı çıkarken, sanayici ve işverenlerin çıkarlarını savunan ÖVP de konuya sıcak bakmamaktadır.

Tam da bankalardan istenen ek dayanışma vergisi nedeniyle FPÖ ile ÖVP arasındaki hükümet görüşmelerinin sonlandırılacağı beklentisine, Avusturya Sosyal Demokrat Partisi (SPÖ) ve Liberal Yeni Yenilikçiler (Neos) pusuda beklemektedir. Eğer FPÖ ve ÖVP hükümet kuramazlarsa, SPÖ ve Neos partileri tekrar görüşmelere başlayabileceklerini ima etmekteler. Bankalar ve ÖVP bu ek vergiyi kabul etmezse, Avrupa Birliği’nin de istemediği FPÖ, hükümet kuramadan, görevi cumhurbaşkanlığına iade etmiş olacaktır. Bazı çevreler, bununla hem bankaların dayanışma vergisinden kurtulacağını hem de aşırı sağcı olarak görülen FPÖ'nün hükümet dışı kalacağını umuyor. Günler ne getirecek, hep birlikte göreceğiz.