Baştan başa Azerbaycan - 1

Bir ülke düşünün, geçmişte belki dedelerimizin tamamının topraklarına ayak basarak Türkiye’ye geldikleri yer. Adı ise Can Azerbaycan.

Ben yine Japonların kullandıkları atasözü ile başlayayım. Bin defa anlatacağına bir kere gör. Ya da göster. Bu anlamda da ben atasözünün ikinci bölümünü uyguladım ve kendimi Azerbaycan’da buldum.

Kardeş, can dostu Azerbaycan birkaç gün önce matbuatının 150 kuruluş yıldönümünü kutladı. Bizler de 40’ı aşkın medya mensubu ile birlikte Genel Başkanlığını Mehmet Ali Dim’in yaptığı Küresel Gazeteciler Konseyi olarak önce ülkenin ikinci büyük kenti olan Gence’ye uçtuk.

Uçuş Sabiha Gökçen Havaalanı’ndan yaklaşık 2 saat sürdü.

Bu yolculuğun ardından kendimizi adeta bir huzur ortamında bulduk.

Gence, Azerbaycan'ın en büyük ikinci şehridir ve ülkenin batısında yer alır. Nüfusu yaklaşık 330 bin civarındadır. Gence, zengin tarihi, kültürel mirası ve doğal güzellikleriyle öne çıkar.

Tarihî Arka Plan

- Antik dönemlerden beri yerleşim alanı olan Gence, tarih boyunca birçok medeniyetin egemenliğinde kalmıştır: Persler, Araplar, Selçuklular, İlhanlılar, Safevîler ve Rus İmparatorluğu.

-12. yüzyılda yaşayan büyük şair Nizami Gencevi bu şehirde doğmuştur.

-1804 yılında Ruslar tarafından işgal edilmiştir. Ardından Rus İmparatorluğu’na bağlanmıştır.

-12. yüzyıl başında kısa süreliğine Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti'ne başkentlik yapmıştır (1918).

Kültürel ve Tarihî Mekânlar

-Nizami Türbesi: Büyük Azerbaycanlı şair Nizami Gencevi'nin anısına yapılmış anıt mezar.

-Şah Abbas Camii (Cümə Məscidi): Safevî döneminden kalma ihtişamlı cami.

-Cavad Han Türbesi: Gence'nin son hanı Cavad Han’a ithafen yapılmıştır.

-Gence Kapısı: Tarihî Gence surlarından kalma bir yapı.

-Gence Han Sarayı: Şehrin hanları döneminden kalma mimarî örnek.

Doğal Güzellikler ve Gezilecek Yerler

-Göygöl (Mavi Göl): Gence yakınlarındaki muhteşem doğal göl. Aynı zamanda Göygöl Milli Parkı içinde yer alır.

-Khan Bağı (Han Bahçesi): Gence’nin merkezinde büyük bir şehir parkı.

-Göygöl ve Maralgöl dağları: Doğa yürüyüşleri ve fotoğrafçılık için popüler yerler.

Eğitim ve Ekonomi

-Gence Devlet Üniversitesi ve Azerbaycan Teknoloji Üniversitesi gibi yüksek öğrenim kurumları bulunur.

-Şehir, sanayi ve tarım açısından gelişmiştir. Özellikle gıda, tekstil ve metal işleme sektörlerinde faaliyet yoğundur.

Yemek Kültürü

-Düşbere: Etli küçük mantı çorbası.

-Plov (Pilav): Etli, kuru meyveli, baharatlı pirinç yemeği.

-Kutab, Dolma, Şiş kebabı gibi geleneksel Azeri lezzetleri de yaygındır.

-Gence, adını "ganj" (hazîne) kelimesinden alır. Efsaneye göre burada bir hazine bulunmuş.

-Azerbaycan’ın en eski şehirlerinden biri olup 2.000 yılı aşkın geçmişe sahiptir.

Gence’de ilk şaşkınlığımız adının Ganca olarak yazılmış haliyle karşılaşmamız oldu. Gence’ye bu adı Rusların verdiği söyleniyor. Kent öz dokusunu mükemmel koruyor. Adeta bir ormanın içinde kurulmuş. Her taraf yemyeşil. Bir park bitiyor diğeri başlıyor.

Kent sakin trafik de öyle…

Kenti bıraktığı eserlerle dünyaya tanıtan Genceli Niyazidir. “Genceli Niyazi" ismi, 12. yüzyılda yaşamış ünlü şair ve düşünür Nizâmî-i Gencevî'nin (Genceli Nizami) bir varyantı olabilir. Nizâmî-i Gencevî, Azerbaycan'ın Gence şehrinde doğmuş ve Farsça yazdığı eserleriyle tanınmıştır. Eserleri arasında "Hamse" adıyla bilinen beş mesnevi bulunmaktadır: "Mahzenü’l-Esrâr", "Hüsrev ü Şirin", "Leylâ ve Mecnun", "Heft Peyker" ve "İskendernâme" . Bu eserler, Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî, Sadi-i Şirazi ve Fuzûlî gibi birçok şairi etkilemiştir.

Kent adeta bir müze, etraf Günce’nin ve Can Azerbaycan’ın yetiştirdiği, yazarlar, şairler gibi sanatçıların heykelleri ile dolu. Tabii bize göre ilginç bir farklılık da Şah İsmail’in çok değerli heykellerinin varlığı.

Burada kendinizi sanki Erzurum’un ya da Van’ın veya Kars’ın biraz ötesine çıkmış gibi hissedebilirsiniz.

Dil aynı, mimikler, sözler, seslenişler her şey aynı. Yani ülkemizin bir parçasındaymışsınız gibi hissedebilirsiniz. Yabancılık çekeceğiniz hemen hemen hiçbir konu yok.

Biz Azerbaycan’a niye geldik… Bir misyonumuz var.

O da kardeşlerimizi daha yakından tanımak, halkımızı ve ülkemizi de kardeşlerimize daha derinlemesine tanıtmak. Bilimsel deyimle ‘Kamu Diplomasisi’ çalışması gerçekleştirmek…

Bu nedenle Gence’yle vedalaşma sırası geldi. Ağdam’a gideceğiz. Ağdam girişinde inanılmaz bir kimlik kontrolü yaşadık. Bu arada bir hatırlatmada da bulunayım. Kardeş ülkeye cebinize nüfus hüviyet cüzdanınızı koyup bir anda Azerbaycan topraklarına ayak basabiliyorsunuz.

Yani yolculuk için Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarına pasaport ile giriş zorunluluğu yok, hüviyetiniz yeterli.

Burada bir önemli ayrıntı. Bizler Türkiye’den çıkarken yine Yurt Dışı Harç Pulu almak zorundayız. Bu istisna sadece KKTC’ye gidenlere uygulanıyor.

Devam edecek...

Not: Bu röportajda yapay zekadan yararlanılmıştır.