Buraya nasıl geldik?

Başlıkta kullandığımız soru, aslında tüm insanlığın ve 200 adet devletin kendisine sorması gereken ama bir türlü beceremediği bir sorudur. Geçmişe takılıp kalmak her ne kadar kötü bir şey gibi ele alınsa bile, en azından gelecekte nereye gideceğimizi tahmin edip planlamak bakımından çok önemlidir. Ama maalesef hem kişiler hem de devletler bazında, insanoğlu bugünün hengamesinden kurtulup ta, doğru dürüst bir geçmiş muhasebesi yapmaktan çok uzaktadır. Hele de “anı yakalamak” adı altında, bugün olana bitene ve içinde bulunduğumuz zamana verilen aşırı önem, hepimizin ve hatta devletlerimizin bile, dünü doğru dürüst değerlendirip, bugünü ona göre yaşamamızı ve yarınlara daha verimli şekilde yol almamızı engellemekte.

ROOSVELT’TEN TRUMP’A

Başlıkta sorduğumuz soru konusunda, bu kadar uzun açıklamayı neden yaptık? Aslında bu soru, bizim ortaya attığımız bir soru da değil! Dün akşam itibarı ile bitirdiğimiz yeni yayınlanan bir kitabın adından aldık bu başlığı. Robert Dallek tarafından yazılan bu kitabın orjinal adı şöyle: “Buraya Nasıl Geldik: Theodore Roosvelt’ten Donald Trump’a”. Görüldüğü gibi başlıkta bahsedilen “biz”, ABD’liler. 1776’da başlayan ABD devletine başkanlık yapanların kişisel ve siyasi karakterlerini inceleyip, yazarın hiç sevmediği Donald Trump’a vurmak hedeflenmiş bu kitapta.

Yazar, Trump’ın çılgınlığını, tahmin edilemezliğini, karakter problemlerini daha önceki başkanlar ile karşılaştırarak açıklamaya çalışmış. Ama belki de istemeden, ABD’deki Başkanlık sisteminin derin problemlerini ve birbirinden aslında hiç farkı olmayan Başkanlarının karakter eksikliklerini de açığa vermekte. Bu eksikliklerin, siyasi arenada ne kadar önemli olduğunu, bahsi geçen başkanların döneminde ABD’nin özellikle de dış dünyada yarattığı etkilerde açıkça görmek te mümkün olmakta. Yani emperyalizmin yönetimi elbette tek bir kişinin karakterine bağlanamaz ama, Başkanlık koltuğundaki şahsın bu tür kararlarda ne kadar önemli olduğunu da açıklayabilmekte. Aslında Başkanlık sistemindeki problemlerin, tüm dünyada tekrar tekrar ispat ettiği bir siyasi gerçeklik olduğunu, bizim sistemimize bakınca da kolaylıkla anlayabilmekteyiz.

WILSON-KENNEDY-NİXON-BUSH DAHA MI İYİYDİLER?

Bahsettiğimiz kitap oldukça uzun. O nedenle fazla örnek verip zaman kaybetmek istemiyoruz. Daha düne kadar Biden başkanlığının, onun kişiliğine ve yaşına bağlı olarak ne kadar problemli olduğunu görmüştük. Şimdi de Trump’ın altında, ABD devletinin nerelere savrulduğunu bizzat tecrübe etmekteyiz. Hemen herkesin bu dönemlerle ilgili yargıları ve değerlendirmeleri var olduğu için, bu konuda bir düşünce belirtmeyelim şimdilik.

Ama bahsettiğimiz 400 sayfalık kitaptaki en çarpıcı Başkanlık karakteri ve onun dünyaya etkisini, tek örnek olarak alıp yazımızı bitireceğiz. Şimdi, gelin hep birlikte 1968 yılına ve ABD Başkanlık sarayının Oval Ofisine gidip, olan bitene şahitlik edelim. Bununla ABD Başkanlık sisteminin nasıl çalıştığını ve başkanların kişiliklerinin, ülkenin yönetiminde ne kadar önemli olduğunu görelim.

JOHNSON VE VİETNAM!

Lyndon B. Johnson Teksas’lı, oldukça iri yarı ve ABD’nin şehirli Kuzeylilerine, “köylü” olarak görünen bir yarı-kovboy idi. 1968, Vietnam Savaşının en kızıştığı zamanlardan olduğu için, bu savaş Amerikan siyasetinin her alanını meşgul etmekteydi. Yüz binlerce Amerikan askeri Vietnam, Kamboçya ve Laos’u işgal etmiş ve bu ülkeleri ellerinden gelen her türlü silah ile perişan etmekteydi. Amerikan ordusu da, 50 bine yakın genç askerini bu savaşta kaybedecekti. ABD’nin içinde bile, özellikle genç nüfus arasında, büyük protestolara sebep olan Vietnam Savaşı, bir türlü bitmek bilmiyordu.

İşte tam bu sırada, Beyaz Saray’daki bir basın toplantısında, bir gazeteci başkan Lyndon B. Johnson’a “Biz neden Vietnam’dayız” sorusunu sormuştu. Yarı-kovboy Johnson, bu soru karşısında çılgına dönüp, tam-kovboylaşacak ve ayağa kalkıp, pantolonunun fermuarını açarak, kendi boyuna da uygun büyüklükteki cinsel organını çıkarıp, soruyu soran gazeteciye doğru sallayacaktı ve “İşte bunun için Vietnam’dayız” diyecekti. Bu ani gözümüzde canlandırınca, emperyalistlerin özellikle de gelişen dünyadaki halkları ne derecede aşağıladıklarını, ve onlar için, kendileri dışındaki dünyanın 8 milyar insanının ne kadar önemsiz olduğunu da, terbiyesiz bir örnekle de olsa anlayabilmekteyiz.

DÜNYA ÖZGÜRLEŞTİKÇE!

Bu ve buna benzer anlarla dolu bir yönetim altında, tüm dünya ABD’nin siyasilerinin oyun alanı yapılınca, Trump’ın kişiliği ve aldığı kararların garipliği de aslında normal bir Amerikan siyasi davranışı olarak görülmeli. Bu kitabın yazarı, Trump’i hiç sevmese de, son 200 senelik ABD tarihindeki başkanların kişiliklerini incelediği bu kitap ile, aslında Trump’ın normal bir Amerikan Başkanı olduğunu da istemeden itiraf etmiş oluyor. Tabiî ki, ABD açısından işlerin hiç te iyi gitmediği ve gitmeyeceği açık olan, bugün ve önümüzdeki dönemde, gelecekteki ABD başkanlarından, Johnson misali örnekler artarak ortaya çıkacaktır mutlaka.