Sıvı biyo gübre yapımı ve kullanımı

Sıvı gübre organik maddelerin yardımcı maddelerle karıştırılarak oksijensiz ortamda mayalanması sonucunda oluşur. Bu süreçte metan ve karbondioksit gazları açığa çıkar. Bunların ortamdan uzaklaştırılması gerekir. Sisteme hava girmemesi için bir kilit düzeneği oluşturulur.

KULLANILACAK AYGITLAR

- 200 litrelik plastik varil

- Lastik conta

- Metal kelepçe

- 1 metre saydam hortum

- Plastik hortum ekleme parçası

- 1 litrelik pet şişe

KULLANILACAK HAMMADDELER

- 40 litre (iki teneke dolusu) taze inek gübresi

- 140-150 litre klorsuz su

- 2 litre süt (veya peyniraltı suyu)

- 100 gram ekmek mayası

- 2 litre pekmez

- 2 kilogram odun külü

- 3 kilogram koyu renkli kaya tozu

- Yıkanmış deniz yosunu

Kullanılan çiftlik gübresi ne denli taze olursa o kadar iyidir. Hayvanın sindirim sistemindeki bakterilerden canlı kalmış olanları hemen işlev görmeye başlayacaktır. Fermantasyon (mayalanma) sürecini hızlandırmak ve zenginleştirmek için kuru veya yaş ekmek mayası kullanılır. Pekmez maya ve bakteriler için besin oluşturur. Süt ve peyniraltı suyu laktik asit bakteri kaynağıdır. Odun külü potasyum ve kalsiyum gibi mineralleri içerir. Bazalt gibi volkanik kayalardan elde edilen toz, oldukça zengin bir mineral kaynağıdır. Koyu renkli kayalar dibekte dövülerek toz haline getirilebilir. Eğer el altında bulunmuyorsa, kaya tozu yerine odun külü kullanılabilir. İz elementler için deniz yosunu ve diğer deniz canlılarının artıklarından az miktarda kullanılmalıdır. Bunlar gübrenin mineral içeriğini zenginleştirir. Tuzunu gidermek için bunların tatlı su ile yıkanması önerilmektedir.

YAPILIŞI

Varilde kimyasal madde kalıntısı bulunmamalı ve temiz olmalıdır. Dış etkilerden ve doğrudan güneş ışığından korunaklı bir yere konulmalıdır. Taze inek gübresi azar azar su ile karıştırılarak varile aktarılmalıdır. Maya ve pekmez ılık su içinde eritilmelidir. Diğer maddeler ilave edilerek suyu tamamlanmalı ve iyice karıştırılmalıdır.

HAVA KİLİDİ

Varilin plastik kapağında küçük bir delik açılarak buradan hortum ekleme parçası hava almayacak şekilde sıkıca geçirilmelidir. Ekleme parçasının dış tarafta kalan ucuna saydam hortum bağlanmalıdır. Varilin bedenine bir litrelik pet şişe bağlanarak su ile doldurulmalıdır. Saydam hortumun ucu suyun içinde kalmalıdır. Varilin kapağı kapatılıp lastik conta ve kelepçe yardımıyla hava geçirmez hale getirilmelidir. Bu düzenek varilin içinde fermantasyon sonucu oluşan metan ve karbondioksit gibi gazların dışarı çıkmasını sağlarken, ortama hava girişini engelleyecektir. Şişedeki su seviyesi kontrol edilmeli ve şişe her zaman dolu tutulmalıdır. Metan gazı maden ocaklarında patlamaya neden olan gazdır. Yanıcı olan bu gazın havalandırma yoluyla ortamdan uzaklaştırılması gerekir.

Varil güneş almayan, ılık bir ortamda 25-30 gün bekletildiğinde fermantasyon süreci tamamlanacaktır.

KALİTE KONTROLÜ

Fermantasyon tamamlandığında kapak açılınca hafif bir gübre kokusu ile tatlı-ekşi bir fermantasyon kokusu varsa ve sıvının rengi turuncu/ sarı/ kahverengi ise istenen gübre oluşmuş demektir. Koku rahatsız edici ve rengi mavi/ mor/ yeşil ise varil hava almış veya içindeki malzemeler yetersiz kalmış demektir. Bu durumda kullanılmadan imha edilmelidir.

KULLANIM ŞEKLİ

Varilin ağzı açıldıktan sonra gübreyi kısa sürede kullanmak gerekir. Yukarıda verilen malzeme oranlarını koruyarak daha küçük ve daha büyük ölçeklerde de üretilebilir. Süzülen gübre ağzı kapalı 1 litrelik şişeler içinde gölge bir yerde kısa süreli olarak bekletilebilir. Yaprak gübresi olarak uygulanması sırasında pülverizatör memelerinin tıkanmaması için sıvı gübre iyi süzülmelidir. Bunun için tülbent veya kadın çorabı kullanılabilir.

SEYRELTME ÖNEMLİ

Sıvı gübre yirmi misli klorsuz su ile karıştırılarak uygulanır. 20 litre sıvı gübre 10 dekar yerin gübrelenmesi için yeterlidir. 200 litresi ile 100 dekar alan gübrelenebilir. Bitkilerin çiçeklenme zamanında ve fideler 4 yapraklı olmadan kullanılmaz. Gübre 15 günden daha sık aralıkla verilmemelidir. Asitlik derecesini gösteren pH 4-4,5 olmalıdır. Gübrenin pH’sı daha düşük olursa yapraklarda yanmalara neden olabilir. Sırt tulumbası ile atarken tulumbanın içine 1-2 çorba kaşığı pekmez konulursa gübre yapraklara daha iyi yapışır. Sıvı gübre sulama suyuna da karıştırılabilir.

(1) Bu yazı, Buğday Ekolojik Yaşamı Destekleme Derneği tarafından yayınlanan “Sağlıklı Toprak ve Sağlıklı Bitkiler İçin Kompost Rehberi” adlı yayından yararlanarak hazırlanmıştır. İlgililere teşekkür ederim.