Marcel Duchamp ve sanatta ulusallık
Fransa’daki Marcel Dunchamp ödülü, Fransız sanatının uluslararası alanda tanıtılması ve Fransız koleksiyoncuların ulusal bir refleksle sanatçılarına verdiği desteği göstermesi açısından önem taşıyor
Fatma Batukan Belge
batufatu@yahoo.com
Fransız Sanatı’nın uluslararası alanda yayılması ve tanıtımı için koleksiyoncuların kurduğu bir birlik olan Assosiation for the International Diffusion Of French Art (ADIAF) 2017 Marcel Duchamp Ödülü için adayları açıkladı. Kavramsal sanatın babası, 100 yıl önce hazır nesne kullanarak sanatta devrim yaratan ve sanat yapıtı kavramının sorgulanmasına yol açan Marcel Duchamp’ın adına verilen ödüllerin bu yılki adayları Maja Bajevich, Joana Hadjithomas-Khalil Joreige, Charlotte Moth ve Vittorio Santoro. Maja Bajevich Bosna Hersek asıllı, 1967 Sarajevo doğumlu. Paris’te yaşıyor ve sanat çalışmalarını orada sürdürüyor. Joana Hadjithomas-Khalil Joreige ikilisi 1969 Beyrut doğumlu. Paris ve Beyrut arasında mekik dokuyorlar. 39 yaşındaki Charlotte Moth bir İngiliz sanatçısı ama Paris’te yaşıyor ve çalışıyor. Vittorio Santoro ise 1962 İsviçre doğumlu; Paris ve Zürih’te yaşıyor ve çalışıyor.
SANATTA ULUSALLIK ÖNEMİNİ KORUYOR
Kökenlerine bakınca ödüle aday sanatçıların hiçbiri Fransız değil ama Fransa’da yaşayıp sanat çalışmalarını bu ülkede sürdürüyor ve Fransız sanatı şemsiyesi altında yer alıyorlar. Zaten Marcel Duchamp Ödülü de Fransız ya da Fransa’da yaşayan sanatçılara veriliyor. Plastik ve görsel sanatlar alanında verilen ödüller kuşağının ilham veren yenilikçi sanatçılarına gidiyor. Amaç uluslararası platformda Fransız sanatının adını duyurmayı ve yayılmasını sağlamak. Buradaki ulusal refleks ırkçı değil; bir ülkenin kendi çağdaş sanatını var etmek, desteklemek, yaşatmak amacını taşıyor.
Ödülü kimin alacağından çok, Fransız koleksiyoncuların kendi sanatçılarına verdiği desteği göstermesi önemli. Kavramsal sanat zaten Marcel Duchamp’ın bir asır önce hazır nesnelerle özellikle de “Pisuvar”ıyla yarattığı depremin artçılarından oluşuyor. 1920’lerden sonraki kuşaklar onu tekrar edip duruyor. Ödülü ha Maja Bajevich almış, ha Vittorio Santoro. Sonuçta kazanan Fransız sanatı adı altındaki bütüncül sanat ortamı olacak. 400’e yakın koleksiyonerin üye olduğu, devlet kurumlarıyla da yakın ilişki içindeki ADIAF bu ödülü Fransız Ulusal Çağdaş Sanat Müzesi Centre Pompidou işbirliğinde organize ediyor. Ayrıca Marcel Duchamp Ödülü dışında çeşitli uluslararası sergiler de düzenliyor.
YA BİZİM KOLEKSİYONCULAR
Zaten güçlü bir sanat piyasası olan ülkelerin bu çabalarını görünce bu düzeye nasıl ulaştıklarını anlamak zor değil. Zor olan henüz emekleyen Türk çağdaş sanatını destekleyeceğine onu yok sayan bizim koleksiyoncuları anlamak... Devlet desteğinden zaten yoksun sanatımızdan elini eteğini çekerek kimsesizliğe terk edenleri anlamak ne mümkün... Bedri Baykam’ın geçtiğimiz yıl “Arka Bahçe” başlıklı sergisini ulusal bilinçten yoksun bu zümreye adadığını hatırlayalım. Çarpık bir anlayışı eleştirmek için çırpınıp duruyordu.
Korkarım şimdi Türk koleksiyonerlerin bir kısmı sabırsızlıkla bekliyordur, Marcel Duchamp Ödülü’nü kazanacak sanatçıyı... Koşa koşa gidip çağdaş sanatın yükselen yıldızına ‘yatırım’ yapmak için... Bizden hatırlatması; adayların yapıtları 4 Ekim’den itibaren Centre Pompidou’da sergilenmeye başlayacak. Kazanan sanatçı ise 16 Ekim’de Paris’teki Uluslararası Çağdaş Sanat Fuarı’nın (FIAC) hemen öncesinde açıklanacak ve 35 bin Avro’luk para ödülünün sahibi olacak...
