Nobel ekonomi ödülü (2018)

The Sveriges Riksbank A. Nobel adına verdiği ekonomi ödüllerini bu yıl ABD’nin Yale Üniversitesi’nden Profesör William Dawbney Nordhaus (iklim değişikliğinin genel denge yaklaşımı içerisinde modellenmesi çalışmaları için) ve New York Üniversitesi’nden Profesör Paul Romer’e (yenilikçilik, araştırma-geliştirmeye dayalı bilgi ekonomisi ve büyüme modellemesi çalışmaları için) verdi.
W. D. NORDHAUS
1941 ABD doğumlu iktisat profesörü Yale Üniversitesi’nden lisans derecesinin ardından MIT’den iktisat doktorasını almış. 1967’den beri Yale Üniversitesi’nde ama bürokraside de görevler yapagelmiş. Bunlardan biri de 1977-1979 döneminde Başkan’ın (J. Carter) ekonomik danışmanlar konsey başkanlığı. Hani enflasyon oranının tarihin en yüksek değerlerinden birine ulaştığı, petrol krizinin yaşandığı vb. dönem! Nordhaus’un seçkinler arasına alındığı tescilli: Yale Üniversitesi’nde kurulu Kuru Kafa ve Kemikler Cemiyeti üyesi! Bu gizemli örgütün ayrıntılarına Talat Turhan’ın kitaplarından bakabilirsiniz; ayrıca Skulls (Türkçe’ye Saklı Seçilmişler diye çevrilmiş) adlı filmi de izleyebilirsiniz!
Nordhaus’un kitaplarından kimileri şunlar: İcat, Büyüme ve Gönenç, Büyüme Eski mi?, Enerji Kaynaklarının Etken Kullanımı, Federal Düzenlemelerin Yeniden Yapılandırılması, Küresel Ortak Varlıkların Yönetimi, Dünyayı Isıtmak, Bir Denge Sorunu ve de Profesör P. Samuelson’un klasik ders kitabı Ekonomi’nin sonradan eklenen ikinci yazarı. Nordhaus’un çalışmaları büyüme ve doğal kaynaklar üzerine odaklanmış; 1970’den bu yana küresel ısınmaya ekonomik yaklaşımlar geliştirmiş, iklim değişikliğiyle baş edilebilmesi için bütünleşik ekonomik ve bilimsel modeller tasarımlamış: DICE ve RICE modelleri. DICE’nin açılımı Devingen Bütünleşik İklim Modeli ama dice sözcüğü İngilizce’de zar anlamında ve sanki iklim değişikliğinin risklerine bir yollama var gibi! RICE modeli de bunun 12 bölge için yapılmış olanı. Nordhaus’un ücret ve fiyat davranışları, sağlık ekonomisi, ulusal muhasebenin genişletilmesi, siyasal iş çevrimleri, verimlilik ve yeni ekonomi konularında da çalışmaları var. Uzun erimli büyüme çalışmalarının önemine dikkat çekmeye çalıştı. Savaşların ekonomik maliyeti kapsamındaki çalışmalarıyla ABD’nin Irak Savaşı’nın 2 trilyon dolarlık bir savaş olduğunu ortaya koydu. Son dönemde uğraştığı G-Econ projesi ile jeofiziksel ölçekte ekonomik faaliyetlerin ilk kez kapsamlı ölçümünü sağlamaya çalışıyor.
P. ROMER
1955 ABD doğumlu Romer de Nobel ekonomi ödülü alan birçok ekonomist gibi Chicago çocuğu (devlet müdahalesine karşı saf piyasacı ekol!). Chicago Üniversitesi’nden matematik lisansı, MIT’de lisansüstü çalışmanın ardından Chicago Üniversitesi’nden ekonomi doktorası almış. Eğitim sektöründe girişimcilik deneyimi de var. 2016’da Dünya Bankası baş ekonomisti yapıldı. Dünya Bankası’nın başta İş Yapma Kolaylığı Raporu olmak üzere kimi çalışmalarında siyasal amaçlı çarpıtmalar olduğunu açıklayan Romer 2018’de istifa etti.
Çalışmaları uluslararası ekonomik politika, yükselen ekonomiler ve kentleşme. Yeni büyüme kuramı çalışmalarında kentleşme bağlamında sermaye ve bilgiyi bütünleştirmek için ‘charter cities’ (kiralık kent diyelim) adlı projeyi ortaya koydu. Hong Kong’un örnek verildiği modelde, yoksul ülkeler toprak veriyor, o toprakta sermaye ve bilgi getirecek olan ileri kapitalist ülkeler bir kent inşa ediliyor ve ülkenin büyümesi sağlanıyor. Eleştirelim, kuşkusuz bu proje Hong Kong’daki İngilizler’in sömürge kentine benzeyecek yani emperyalizmin sömürü mekanizmasına hizmet edecek bir proje. Chicago çocuğu Dünya Bankası baş ekonomistinden de böyle bir proje çıkar zaten! Kiralık kent iyi bir film projesi!
SONUÇ
A. Nobel adına bankaca verilen ekonomi ödülleri böyle kişilere veriliyor. Bülent Ortaçgil’in Gece Yalanları albümünde bir şarkı vardır: Sakın Şaşırma. Salık veriyorum.
Biriniz kısa zaman önce yitirdiğimiz ‘Mısırlı iktisatçı Samir Amin’e verilseydi keşke’ mi dediniz? Şarkıyı dinleyin lütfen: https://www.youtube.com/watch?v=VMwAtGkjHt0