28 Mart 2024 Perşembe
İstanbul 16°
  • İçel
  • Şırnak
  • Çanakkale
  • Çankırı
  • Şanlıurfa
  • Çorum
  • İstanbul
  • İzmir
  • Ağrı
  • Adıyaman
  • Adana
  • Afyon
  • Aksaray
  • Amasya
  • Ankara
  • Antalya
  • Ardahan
  • Artvin
  • Aydın
  • Balıkesir
  • Bartın
  • Batman
  • Bayburt
  • Bilecik
  • Bingöl
  • Bitlis
  • Bolu
  • Burdur
  • Bursa
  • Düzce
  • Denizli
  • Diyarbakır
  • Edirne
  • Elazığ
  • Erzincan
  • Erzurum
  • Eskişehir
  • Gümüşhane
  • Gaziantep
  • Giresun
  • Hakkari
  • Hatay
  • Iğdır
  • Isparta
  • Kırşehir
  • Kırıkkale
  • Kırklareli
  • Kütahya
  • Karabük
  • Karaman
  • Kars
  • Kastamonu
  • Kayseri
  • Kilis
  • Kmaraş
  • Kocaeli
  • Konya
  • Malatya
  • Manisa
  • Mardin
  • Muş
  • Muğla
  • Nevşehir
  • Niğde
  • Ordu
  • Osmaniye
  • Rize
  • Sakarya
  • Samsun
  • Siirt
  • Sinop
  • Sivas
  • Tekirdağ
  • Tokat
  • Trabzon
  • Tunceli
  • Uşak
  • Van
  • Yalova
  • Yozgat
  • Zonguldak

Atatürk Bulvarı’nda ikinci suikast

Yakın tarihimizde Ankara Bulvarı’nda 1942 yılında da Almanya’nın Ankara Büyükelçisi Franz Von Papen’e suikast girişimi olmuştu. 2. Dünya Savaşı’nın en kritik döneminde düzenlenen saldırıda Papen ve eşi sağ olarak kurtulmuştu

Atatürk Bulvarı’nda ikinci suikast

Hikmet Çiçek
hikmetcicek01@gmail.com

Rusya’nın Ankara Büyükelçisi Andrey Karlov’un bir suikast sonucu öldürülmesi tüm dünyada büyük yankı uyandırdı. Bu, Türkiye’nin yakın tarihinde Atatürk Bulvarı’nda gerçekleştirilen ikinci suikast girişimidir.

Tarihçi - Yazar Mehmet Perinçek ve Banu El’e göre, Nazi Almanya’sının Ankara Büyükelçisi Papen’e 1942 tarihinde düzenlenen suikast başarıya ulaşsaydı, belki de istihbarat örgütlerinin gerçekleştirdiği en önemli operasyonlardan biri olarak tarihe geçecekti. Bu suikastla ilgili tartışmalar bitmedi çünkü arkasındaki güç, yıllarca ortaya çıkarılamadı. Saldırının Sovyet istihbaratı, Müttefik Devletler gizli servisleri ve hatta Gestapo tarafından hazırlandığı iddia edildi. Bu belirsizlik, Sovyet arşivlerinin açılmasyla ve operasyonu yürüten istihbaratçıların anılarını kaleme almasıyla son buldu. Suikast, Sovyet İçişleri Bakanlığı bünyesindeki İçişleri Halk Komiserliği’nin (NKVD) düşman cephe gerisindeki istihbarat operasyonlarını yöneten 4. Dairesi tarafından gerçekleştirilmişti. (Toplumsal Tarih, Nisan 2010)

PAPEN’İN GÖREVİ

Türkiye’nin başkenti Ankara, o yıllarda “17 milletten istihbaratçının savaştığı bir kent” olarak tarif edilirdi. Franz Von Papen, İkinci Dünya Savaşı henüz başlamadan önce Türkiye’ye büyükelçi olarak atandı. Von Papen’e verilen görev, Türkiye’nin Müttefikler tarafına yaklaşmasını önlemek ve Türkiye ile Nazi Almanyası arasındaki ilişkileri olumlu düzeyde tutmaktı. Türkiye’nin Sovyetler Birliği’ne karşı Almanya’nın yanında savaşa girmesini sağlamak istiyordu. Bu olmazsa, en azından “tarafsız” kalmasını sağlamayı amaçlıyordu.

TURANCILARA DESTEK

Alman hükümeti, Turancılık akımına destek veriyor, Sovyet Rusya’ya karşı Türkiye’yi yanına çekmeye çalışıyordu. Türk basınından bazı gazeteleri yönlendiriyor, büyük bir Turancı propaganda ile kamuoyunu kendi yanına çekmeye çalışıyordu.

Banu El ve Mehmet Perinçek’in Sovyet Arşivleri’ne dayanarak verdiği bilgilere göre Ribbentrop, 5 Aralık 1942’de Papen’e gönderdiği telgrafta, Türkiye’deki Alman dostlarının desteklenmesi için 5 milyon altın Reichsmark gönderildiğini belirtiyordu.

Savaşın ilk yıllarında Sovyet cephesinde kazanılan Alman başarıları Türkiye’de Turancılık akımının büyümesine hizmet etti. Bu dönemde Turancılık akımını savunan Ergenekon, Bozkurt, Gökbörü, Tanrıdağı, Çınaraltı ve Orhun gibi dergiler ve Rıza Nur, Hüseyin Velidi Togan, Hüseyin Nihal Atsız, Reha Oğuz Türkkan gibi yazarlar öne çıkıyordu. Papen, bu yazarlarla ve ayrıca Turancıların başında gelen isimlerden olan Nuri Killigil ile yakın temas içerisindeydi.

Mecliste ve hükümetin içinde bile Nazilere sempati duyan kişiler mevcuttu. Başbakan Şükrü Saraçoğlu, 27 Ağustos 1942’de Von Papen ile yaptığı görüşmede; bir Türk olarak Rusya’nın yıkılmasını hararetle arzu ettiğini ve böyle bir fırsatın bin yılda bir defa ortaya çıkabileceğini, fakat bir başbakan olarak Türkiye’nin mutlaka bir tarafsızlık takip etmesinin zaruri olduğuna inandığını söylüyordu.

SUİKAST GİRİŞİMİ

Von Papen’in faaliyetleri Sovyetlerin de dikkatini çekiyordu. Papa XII. Pius’un inisiyatifiyle Vatikan temsilcisinin, Alman elçisi Von Papen ile gizli görüşmelere başlamış olması, Sovyetleri kaygılandırdı. Görüşmelerin amacının Sovyetleri dışarıda bırakarak, İngiltere ve ABD ile Almanya arasında barış anlaşması imzalanmasını sağlamak olduğu öğrenilince, Von Papen’in öldürülmesine karar verildi.

Suikast girişimi, 24 Şubat 1942 tarihinde gerçekleştirildi. Franz Von Papen ve eşi, patlayan bombadan yara almadan kurtuldu. Bombacı Ömer Tokat, Makedonya’dan Türkiye’ye göç etmiş bir Türk’tü. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi öğrencisiydi. Bombanın elinde patlaması sonucu öldü. Olay hemen Başbakan Şükrü Saraçoğlu’na bildirildi. Ankara Valisi Nevzat Tandoğan, Alman Büyükelçiliği’ne geldi. Ardından Saraçoğlu ve Dışişleri Bakanı Numan Menemencioğlu, Papen’i ziyaret etti.

Ömer Tokat’ın arkadaşlarının verdikleri bilgilere göre George Pavlov ve Leonid Kornilov adlı iki Rus yakalandı.Mahkeme 17 Haziran 1942 günü Pavlov ve Kornilov’a 20’şer yıl ağır hapis cezası verdi.

İNÖNÜ AFFETTİ

Almanya ile Türkiye’nin resmi ilişkilerinin 2 Ağustos 1944’te kesilmesi sonrasında Cumhurbaşkanı İsmet İnönü 8 Ağustos 1944 günü Pavlov ve Kornilov’un affedilerek serbest bırakılmasını sağladı, iki Rus Moskova’ya döndü. Türkiye, 23 Şubat 1945 günü Almanya’ya kâğıt üzerinde savaş ilan etti.

Diplomatik ilişkilerin kesilmesinden sonra Papen, Türkiye’den ayrıldı. Nisan 1945’te Müttefikler tarafından tutuklandı ve savaş suçlusu olarak Nürnberg Uluslararası Askerî Ceza Mahkemesi’nde yargılandı. Önce suçlu bulundu sonra serbest bırakıldı. 2 Mayıs 1969’ta öldü.

Son Dakika Haberleri