Merkezi tarım planlaması yapılmalı

FINDIKTA LİDERLİKTEN BAĞIMLILIĞA - 2

Süleyman Çelebioğlu - Eğitim-İş Giresun İl Başkanı
suleymancelebioglu@mynet.com

Üretilen fındığın piyasaya girmesi sürecinde önemli aşamalardan biri de depolamadır.

Lisanslı depoların işlevi ortalama şöyledir. Üretici, fındığını depoya götürecek, miktarı ve kalitesi (fındık için randıman) belirlenerek lisanslı depoya teslim edecek ve aldığı belge(ürün senedi) ile fındığını piyasada satabilecek, devredebilecek yani serbest piyasa da değerlendirecektir. Lisanslı depo ücretli olacaktır. Üretici, lisanslı depoya teslim ettiği fındığın karşılığında aldığı belge ile kredi de alabilecek, tabii faizini ödemek koşulu ile. Ürün senedi borsada da işlem görebilecek.

EMANETE FINDIK

Fındık üreticisi fındığını güvendiği bir fındık tüccarına kilo ve randımanını belirleyerek teslim eder. Piyasayı takip eder, uygun gördüğü zaman fındığın parasını tüccardan alır. Aslında fındık piyasada satılmış oluyor, tüccar fındığı satıyor. Emanet fındık verilmesinin fındık fiyatını olumsuz etkilediği düşünülür, ancak önemli etki söz konusu değildir.

Lisanslı depo emanete fındık vermeyi azaltabilir. Ancak, fındıkta ürünü saklama konusunda önemli bir sıkıntı yaşanmıyor. Doğu Karadeniz bölgemizde, hem topraklar verimsiz hem de aile başına düşen toprak miktarı azdır. Bundan dolayı, ürün miktarı genelde az olur ve eylül ayı içinde çocukların okula başlaması veya bazı üreticilerin il dışında oturması dolayısı ile fındığın bir bölümü hemen satılır.

FINDIK BORSASI

Ticaret borsaları içinde fındık borsaları da vardır. Ancak borsalar fındık fiyatlarına olumlu yönde önemli bir katkı sağlayamamıştır. Dışarıdan yapılan öneriler ile tarımını tasfiye eden, kendi kendine yeten ülke iken nerede ise her şeyi dışarıdan alan ülke durumuna düşmüş olan bir Türkiye, borsada fındık fiyatı da belirleyemeyecektir.

Hamburg’ta fındık borsası olduğu ve fındık fiyatının bu borsada belirlendiği söylenir. Hamburg’ta ayrı bir fındık borsası yoktur. Borsa içinde fındıkta işlem görmektedir. Hamburg’ta fındık borsası siyasetçilerin de planı içine girmiştir. Fındık borsasını Giresun’a getireceklerini söylerler. Aslında, Hamburg’ta fındık borsası bir yana, Giresun’da Giresun Ticaret Borsası içinde spot fındık borsası da bulunmaktadır. Fındık borsası ve lisanslı depolar gibi önlemler ile ilerleme olmayacağı görülmüştür. Giresun’da borsa fındık fiyatında bir yükselme belirtisi ortaya çıkarmadığı gibi üretici borsa ile fındık arasında bir bağ da kuramamaktadır.

Fındık borsasını Giresun’a getireceğiz açıklamalarının ise karşılığı bulunmamaktadır. Giresun’da borsa zaten vardır. 1926 Yılında Atatürk’ün talimatı ile Giresun’da fındık borsası kurulması kararı alınıyor ve Giresun Ticaret Borsası kuruluyor.

SONUÇ

Türk Devleti merkezi bir tarım planlamasını mutlaka yapmalıdır. Fındığın Türkiye için stratejik bir ürün olduğu anlaşılmadan çözüm üretmek zordur. Sadece fındık üreticisinin sorunlarının çözümü olarak ele alınması yeterli olmayacaktır.

Devlet desteği olmadan tarımımızın ayağa kalkması mümkün olamayacağı için fındık için devlet desteği gereklidir. Bunun için 4572 sayılı yasa kaldırılmalı ya da değiştirilmelidir. Öncelikle kamu yardımı yapılmaz koşulu kaldırılmalıdır.

Desteklemeler bir düzene sokulmalıdır. Yapılan desteklemeler, verim ve kalite artışını sağlamaya yönelik olmalıdır.

Doğrudan Gelir Desteği, toprağın varlığına verildiği için toprağı olan ama fındık ile ilgilenmeyen kişilere de ödenebiliyor.

Fındıkta, devlet denetiminde destekleme alımları yapılmalıdır.

Fiskobirlik, 4572 sayılı yasadan sonra etkisizleşmiş, mal varlığını önemli ölçüde kaybetmiş ve fındık piyasasında bir etken olmaktan uzaklaşmıştır.

Fiskobirlik için yeteri miktarda arazi alınarak ve hazineden kaynak ayrılarak fındık ile ilgili ürünlerin üretileceği bir proje ortaya konulmalıdır. Bu şekilde fındık üreticisi ekonomik olarak daha uygun bir gelire kavuşur. Uzun vadede Türkiye için büyük bir ekonomik kaynak ortaya çıkar.

Not: Daha kapsamlı ve farklı bir yazı; Teori Ekim 2007