Çin’de dayanılmaz ‘Hong Bao’ çılgınlığı tavan yaptı

Levent Uluçer/Pekin

Hongbao Türkçeye “kırmızı zarf” diye çevriliyor ve kısaca “zarf içinde hediye para verme” diyebiliriz. Bizde de var ama gelenek olmamış. Herhangi bir zarf içinde para veriyoruz. Ama Çin’de hediye vermek için özel olarak kırmızı zarflar satın alınıyor. Kırmızının Çinliler için anlamıysa enerji, mutluluk ve iyi şans. Ayrıca bu hongbao Çin’deki evliliklerde de pek revaçta; kırmızı bir zarf içinde evlenen çifte para veriliyor ama zarfın da üstüne ne kadar verildiği yazılıyor. Evli çiftin bir yakını bu hongbao işiyle özel olarak ilgili ve notlar alıyor; şu kişi şu kadar verdi yazıyor, zarfları gözetiyor vs. Toplanan tüm bu hongbaoları alıp kaçanla ilgili bir haber okumuştum. Muhtemelen evli çifte verilen paraların toplamı dayanılmaz bir yekün tutunca, fakir olan toplayıcı dayanamamış olsa gerek! Çıkarım şu; bu işi yakının bile olsa tok birine vereceksin.

Yazımızın konusuysa, Çinliler Çin yılbaşı akşamı dağıttıkları hongbao miktarı. Bu pek eski geleneklerini günümüz teknolojisiyle -yani wechat (weixin)- birleştirince Çinliler Cuma akşamı horoz yılına girerlerken yine rekor kırdılar. Ama ilkin weixin:

WEİXİN (WECHAT) ALIP BAŞINI GİTTİ

Weixin (wechat) denen cep telefonu uygulamasında yok yok; görüntülü konuşma, video paylaşma, haber paylaşma, anlık videolu anları kendi arkadaş grubunla paylaşma, haritadan konum atma, otelde rezervasyon yapma, telefon ya da elekrik vs parasını ödeme, kredi borcunu ödeme, taksi çağırma, hızlı tren bileti alma, alışveriş yapma, sinema bileti alma, yemek ısmarlama, şirket resmî sitesi açıp işleri buradan yürütme vs gibi birçok özelliği olan bir uygulama. Kişi tüm banka kartlarını bu uygulamaya güvenli bir şekilde bağlıyor ve her türlü ödemeyi sokakta, çarşıda, mağazada kısaca her yerde yapıyor. İnsanlar Çin’de artık cebinde para taşımıyor, herşey cep telefonun içinde ve güvenli. Weixin’in özellikleri uzatmayayım ancak hongbao uygulaması işte bu weixin’e 3 yıl kadar önce girdi. Çinliler ipin ucunu kaçırmasınlar diye de hongbao’da para dağıtmaya sınır getirildi; 200 rmb (y. 112,5 tl). Yani bir kerede ancak 200 yuanlık hediye para sunulabiliyor ancak bu sınırsız sayıda yapılabiliyor. Beri yandan bir tanıdığınıza 200 yuana kadar para vermek istediğinizde bu uygulamayı günlük yaşamda da kullanıyorsunuz. Ayrıca ne kadar paranız varsa istediğiniz kişiye transfer yapabiliyorsunuz ama bu para transferi oluyor, bizim konumuzsa hongbao! Kısaca weixin’siz bir hayat Çin’de bayat!

HER YIL REKOR ÜSTÜNE REKOR KIRMAK

Geçen cuma günü yani Çin yılbaşısı gecesinde 14,2 milyar hongbao atılmış. Bir önceki yıla göre oran yüzde 75,7 artmış, yani rekor üstüne rekor. Bu rakamlar da sadece weixin’e ait. Çin’deki qq, momo gibi başka sohbet programlarında da milyonlarca hongbao paylaşımı yapıldı.

Dünyada weixin yani wechat cep telefonu uygulaması Çin’deki kadar yaygın olmayınca ve paranın da kontrolü sadece Çin’de olunca haliyle yabancılar için bu hongbao kapmanın bir anlamı yok. Ama dünya Çinlilerin bu yeni millî sporuyla ilgili çok şey kaçırıyor.

İNSAN, PARA HIRSIYLA CEP TELEFONU EKRANINI BİLE KIRAR

Mesela Çinliler o akşam 20 kişi bir evde yılbaşını kutladılar diyelim. Weixin’de bir grup kuruluyor ve kişiler oraya hongbao atıyorlar. Hongbao istenirse seçim de yapılarak, istenilen sayıda kişiye -mesela 20 kişilik grupta 7 kişiye- ve rastgele tutarda almaları için gönderiliyor. Sonra da hongbao kapışı başlıyor. Parmaklar deli gibi cep telefonu ekranındaki hongbao’ya tıklayıp para kapmak için çalışıyor. Biri hongbao’nun en yüksek miktarını kapıyor ya; baijiu denilen dünyanın en kötü içkisiyle de kafayı da bulan Çinli ablam, deliler gibi bağırıyor çığırıyor. Nihayetinde bu bağırış çağırış hiç bitmiyor; yılbaşı bu, yemek mi yiyeceksin, hongbao mı kapacaksın, hiç kolay değil! Ayrıca bu hongbao kapma işi kişilerin birbirlerini tanımadıkları gruplarda hep yapılıyor. Kimisi erketeye yatıp sadece hongbao topluyor. Kendi attığı hongbaoyu kendi kapanlar var tabi; nihayetinde hongbao attın mı attım! Ama hongbao’nun ayrıntısı tıklanarak kimin ne kadar kaptığı görmek mümkün. Böyle kişiler deşifre olurlarsa az miktarda da olsa hongbao atıp gruptaki varlığını sürdürmeye çalışıyor, yoksa grubu kuran kişi böylelerini gruptan atıyor.

SEVDİĞİNİ SÖYLEYECEKSEN 520 RMB, PARAN AZSA 5,20 RMB DE OLUR

Paranın miktarı da önemli. Çin’de bazı rakamların okunuşu, örneğin 520 “seni seviyorum” söylenişine yakın. 1314 sonsuza kadar demek, 168 başarmak, zenginleşmek demek vs. O nedenle sevdiğiniz birisine parayla “seni sonsuza kadar seveceğim” demek için 5201314 gibi bir miktarı, hadi bunu kuruşlu, yani virgüllü hesaplayalım; 52.013,14 rmb’yi yani 29 bin 256 liralık bir parayı (artık bu hongbao olmuyor, para transferi oluyor) vermek lazım. Nihayetinde Çinlide o para var, çalışıyorlar, kazanıyorlar, dağıtıyorlar.

Ben birkaç kişinin yılbaşında kaç rmb topladığını gördüm; ne adamlar, utanmazca da kendi weixin anlarında bu paraların nek kadar olduğunun fotoğrafını paylaşmışlar, bazıları akla ziyan rakamlar! Sonra şunu da gördüm: Bu özel hongbao gecesi için kendisini birkaç cep telefonuyla hazırlamış. Cep telefonlarıyla hongbao savaş cephesine katılmışlar. Haliyle fena miktarda para toplamışlar. Xi Jinping ekibinin işbaşına gelmesiyle rüşvetin yerini almış olan hediye alış-verişi artık yok. Yılbaşlarında aşırı lüks hediyeler verme dönemi bitti. Bu iş bu hongbao sayesinde akılcıl ve zevkli hale geldi.

DİĞER DEYİŞLE: MİLLİ PİYANGONUN YÜZDE YÜZ İŞE YARAYANI

Bizler yılbaşında, hiç bir zaman kazanamayacağımızı bildiğimiz halde bir umuttur deyip durmaksızın milli piyangolara para yatırmışız. Şimdi nasıl bilmiyorum ama okumuşsunuzdur, Millî Piyangoya yıllarca yatırdığımız umutlarımız hep CIA’nın FETÖ’süne gitmiş. O paralarımız sonradan bize hapishane, gericilik, kurşun olarak geri döndü. Çin ise “tam bağımsız” bir ülke. Ülkenin kurucu partisi ÇKP ve Çin Ordusu FETÖ’nün benzeri olan CIA merkezli Falun Gong’un başını daha küçükken ezip attı buradan. Sıradan bir Çinli bilmez öyle siyaset falan; herkes işine bakar ve daha iyi bir yaşam için parasını kazanır. İşte kazandıkları bu parayla da hele ki kafayı da bulunca sevdiklerine istedikleri kadar parayı, hem de acayip eğlenceli şekilde dağıtmaya başladılar. Alan memnun, dağıtan memnun!