Yaralı dokuyu canlandıran yeni teknik

Doç. Dr. Şehime Temel
[email protected]

Yara yerinde doğrudan gelişen ve iz bırakan dokuya nedbe adı verilir. Doktorlar, nedbe dokusu olmadan cildi yenileyerek iyileştirmek için bir yol buldular. Yöntem, yaralarda bulunan en yaygın hücre türünün yağ hücrelerine

dönüştürülmesini içeriyor.

Pennsylvania Üniversitesi, Kaliforniya, Irvine Üniversitesi’nden bilim insanlarının geniş çaplı, çok uzun yıllardan beri süren bu araştırması saygın bilim dergilerinden Science’da “Nedbe dokusu oluşumu sırasında Miyofibroblastlardan Yağ Hücrelerinin Yenilenmesi” başlığıyla yayımlandı.

Myofibroblastlar; bağ dokusu ve düz kas hücresinin kimi ortak yapısal özelliklerine sahip, yaraların büzüşmesinde ana rol oynayan iğsi hücrelerdir. Kasılma yeteneği olduğundan, geniş yüzeyli yaralarda, yara yüzeyinin daralmasında önemli görev üstlenirler.

YARADA KAYBOLAN YAĞ HÜCRELERİ YENİDEN OLUŞTU

Normalde deride bulunan yağ hücreleri, yaralar nedbe dokusu olarak iyileştiğinde kaybolurlar. İyileşen yaralarda bulunan en yaygın hücreler miyofibroblastlardır ve bunların nedbe dokusu oluşturduğu düşünülmektedir. Nedbe dokusunda ayrıca kendisiyle ilişkili saç follikülü (saçın içinde büyüdüğü yapı) içermez. Bu da nedbeli dokuya, derinin normal kısmına göre anormal görünüm veren başka bir faktördür. Araştırmacılar, bu özellikleri, çalışmalarında temel olarak kullandılar; hali hazırda var olan miyofibroblastların yağ hücrelerine dönüştürülmesi nedbe dokusu oluşumunu engelledi.

Prof. Milton Bixler Hartzell ve Dr. George Cotsarelis “Temel olarak, yara iyileşmesini cilt yenilenmesine yol açacak şekilde manipüle edebiliriz. Bunun sırrı, ilk olarak saç foliküllerini yenilemekte. Yağ hücreleri, saç foliküllerinden kaynaklanan sinyallere tepki olarak yeniden oluşuyor” dediler.

Çalışma saç ve yağın ayrı olarak geliştiğini ancak bağımsız olarak gelişmediğini gösterdi. Bilim insanları, yenileyici kıl follikülü tarafından çevredeki miyofibroblastların nedbe dokusu oluşturmak yerine, yağ hücrleri için devreye soktukları ek faktörleri keşfettiler. Bu yağ, yeni kıllar olmaksızın oluşamıyor, ancak bir kez oluştuğunda da mevcut yağ hücrelerinden ayırt edilemiyor. Böylece iyileşmiş yara, nedbe dokusu yerine doğal görünüm kazanıyor.

Kıllardan yağ hücrelerine giden sinyalin ne olduğu ile ilgili cevap arayan bilim insanları; miyofibroblastların yağlanması talimatını veren molekülün kemik morfogenetik proteini (Bone Morphogenetic Protein-BMP) olduğunu tespit ettiler. Bu sinyal, miyofibroblastlar hakkında daha önce bilinenleri değiştirdiği için çığır açıcıydı.

DOKUYU CANLANDIRMAK İÇİN BİR FIRSAT

Dr. Cotsarelis, geçmişte miyofibroblastların farklı bir hücre türü haline gelmesinin imkansız bulunduğunu ancak yaptıkları çalışmayla yağ hücrelerine dönüştürülebileceğini gösterdiklerini belirtti. Araştırmacılar, bunu hem fare hem de kültürde yetiştirilen insan nedbe dokusu hücrelerinde gösterdiklerini açıkladılar.

Çalışmanın ilk yazarı Maksim Plikus, araştırmada elde edilen bulguların, yara oluşumundan sonra, dokuyu canlandırmak için bir fırsat yarattığını söyledi.

Araştırmacılar; bu keşiflerin dermatoloji alanında devrim yaratma potansiyeline sahip olduğunu belirtti. İlk ve en belirgin kullanım, miyofibroblastların yağ hücrelerine dönüşmesini sağlayan bir terapi geliştirmek, böylece yaraların nedbe dokusu olmadan iyileşmesine yardımcı olmaktır. Araştırmacılar, kıl folikülü yenilenmesine odaklandılar, BMP’nin ötesinde diğer sinyal faktörlerinin rolünü inceliyorlar.

YAŞLANMAYA KARŞI ETKİLİ OLABİLİR

Yağ hücresi kaybı, diğer bazı durumlarda, özellikle de HIV gibi tedavilerin sık görülen bir etkisidir. Buna yönelik etkili bir tedavi yöntemi halen bulunamamıştır.

Yaşlanma sürecinden dolayı da yağ hücreleri doğal olarak kaybedilirler. Kalıcı, derin kırışıklıklara yol açan yüzdeki yaşlanma karşıtı tedaviler kozmetik açıdan tatmin edici bir şekilde giderilemiyor. Dr. Cotsarelis araştırmada ulaşılan bulguların, kırışık ciltteki yağ hücrelerini yenilemek için yeni bir yöntem geliştirmelerini sağlayabileceğini söyledi.

Araştırma yepyeni yaşlanma karşıtı tedavilere kapı açabilir.