Sekizinci Aile İşletmeleri Kongresi’nin ardından

Gerek dünya gerekse de Türkiye ekonomisinde aile işletmelerinin önemi bilinen bir gerçektir. Türkiye’deki toplam işletmelerin yüzde 95’i aile işletmesi imiş, ama bu işletmeler kuşaktan kuşağa aktarılırken kimileri çok büyümekte, kimileri yavrulayarak bölünmekte, kimileri de kapanıp gitmekteymişler. Bunlarda ortalama ömür 25 yıl imiş; sadece yüzde 30’u ikinci kuşağa, yüzde 12’si üçüncü kuşağa geçebiliyor iken, dördüncü kuşağa geçebilenlerin oranı ise yüzde 3’te kalmakta imiş. Gelecek nesillere aktarımın yanı sıra, bir diğer önemli husus olarak da aile işletmelerindeki kurumsallaşma gösteriliyor.

TAİDER Aile İşletmeleri Derneği dışında İstanbul Kültür Üniversitesi (İKÜ) akademik ortamda bu konuyu sahiplenmiş ve bu yıl da sekizincisini düzenlediği aile işletmeleri kongreleri yapmaktadır. Daha önceki yılarda yapılmış olanların bildirilerine e-ortamda ulaşılıyor, bu yılınki de umarız kısa sürede ulaşılabilir hale gelir.

EVLATLAR İSTEKSİZ

Bu yılki 8. Aile İşletmeleri Kongresi’ni (İKÜ medya ilişkileri Berivan Aslan Pekşen’in duyurmasıyla) kısmen izleme olanağı buldum. Önemli konuk ve konulardan notlarımı sizle paylaşalım. Açılış oturumunda kendisinin ve oğlunun konuşmalarına görsel olarak yer verilen David STILLMAN ve oğlu Jonah STILLMAN’ı analım. Baba oğul bir kitap yazmışlar: İşte Z Kuşağı. Kitap İKÜ tarafından çevrilip yayınlanmış ve satılıyor. Aile işletmelerini önümüzdeki yıllarda devralacak kuşak Z kuşağı. Aile işletmelerinin kuşaktan kuşağa devri için bu kuşağın anlaşılması gerek! Aile İşletmelerinde Girişimcilik ve Marka Yaratma oturumunda konuşan Koçkaya Holding Yön. Krl. Bşk. Cengiz Kaya, evlatların şirketin devralınmasında isteksiz olması sorununu yaşadıklarını, bunun aile işletmeleri için önemli bir sorun olduğunu belirtti!

Kongre’de uzun ömürlü, köklü işletmelere ödül verildi: Beyaz Fırın (1836), Petek Saraciye (1855), Hafız Mustafa (1864), Vefa Bozacısı (1876), Meyer Saat (1878), Arkas (1902), Koska Helva (1907), Splendid Hotel (1908), Apikoğlu (1910), Ece Ajandası (1910), Deriş Hukuk (1912), Kifidis (1919), Eyüp Sabri Tuncer (1923).

KÜLTÜREL SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK

Günümüzün en ilgi gören kavramı sürdürülebilirlik. Kongre’de Rüştü Bozkurt’un yöneticiliğini yaptığı Aile İşletmeleri ve Sürdürülebilirlik başlıklı bir oturum da vardı. Sürdürülebilirliğin ekonomik, sosyal ve ekolojik üç boyutu olduğu bilinen bir husustur. Şimdilerde bir de kültürel sürdürülebilirlik boyutu eklendi ama henüz yaygın kabul görmedi. Oturumda Karaköy Güllüoğlu adına konuşma yapan Nadir Güllü aileden birçok işletme doğmasını kardeşlerin iş yapma felsefelerindeki farklılıkla açıkladı. İlgimizi çeken bir başka şey de hem yenilikçiliğe dikkat çekmesi (çölyak ve diyabet hastaları için fonksiyonel ürünler) hem de ISO 14001 çevre sertifikası olmasıydı! Bu oturumda konuşmacı olan ve aile işletmeleri konusunda akademik çalışmalar yapagelen Dr. Bahar Akıngüç Ünver (Kültür Üniversitesi Mütevelli Heyeti Başkanı) aile işletmelerine vereceği iki mesajı şöyle sıraladı: gelecek kuşaklara sorumluluk kazandırma; ortak değerlerin sürdürülmesi.

DİKKAT ÇEKEN BİLDİRİ

Aile İşletmelerinde Kadın Liderler oturumu en ilginç oturumdu. Konya Sanayi Odası Meclis Bşk. (Kayahan Grup Yön. Kur. Bşk.) Sevda Kayhan Yılmaz başarılı bir konuşma ve panel yöneticiliği yaptı. Eh, ne de olsa hocalığa ilk başladığım ODTÜ İşletme’den mezunmuş! Küçükten işe başladığı aile şirketini (Türkiye’nin en büyük kapasiteye sahip silindir üreticisi olan sanayi şirketini yani) devralmış. Gençlere tavsiyesi ise, bilimi gözardı etmeyip bol bol okumaları ve çalışmaları.

Kongre’de diğer oturumlarda aile işletmeleri bağlamında esnaf ve sanatkarlar, finans, kurumsallaşma, örgütsel davranış başlıklarında bildiriler mevcuttu. Prof. Dr. Mahmut Paksoy ve arkadaşlarının sunduğu aile işletmelerinde nepotizm (kayırmacılık) ve örgütsel muhalefet konusunda sundukları dikkat çeken uygulamalı bildiriyi de anmadan geçmeyelim. Genel sorunumuz çünkü!

Sonsöz: Aile işletmelerinde şirketin kurumsallaşabilmesi için aile ilişkilerinin kurumsallaşması gerekir!