Skywalk ihalesine tepkiler çığ gibi

Muğla'nın Fethiye ilçesindeki dünyaca ünlü yamaç paraşütü merkezi Babadağ'a teleferik, telesiyej ve turistik tesisler kurulması için 3 Nisan 2017 tarihinde yapılan ihale, ilçe kamuoyunda büyük tepki topladı. Skywalk Fethiye adı verilen ve toplumun tüm kesimleri tarafından desteklenen teleferik projesinin ihaleye çıkmasının ardından tartışma büyüdü. İhale sürecini yürüten Fethiye Ticaret ve Sanayi Odası (FTSO) içinden ve yamaç paraşütüyle ilgili faaliyet gösteren çeşitli kesimlerden şartnameye ve ihale sürecine tepki yağdı. Tepkiler, bölgeden yıllık 4 milyon TL'ye yakın gelir elde eden FTSO'nun gelirlerinin azalması, projenin ihaleye çıkılan haliyle tekelleşme riskini taşıması, proje için belediyeden gerekli izin ve ruhsatların alınmaması ve ihale sürecinin şeffaf bir şekilde yürütülmemesi gibi çok önemli konuları içeriyor. Aydınlık Ege ekibi olarak Fethiye bölgesinde proje sürecini araştırdık ve eleştirileri dinledik.

SÜREÇ 2011'DE BAŞLADI

Babadağ'a teleferik yapılması uzun yıllar tüm Fethiyeliler tarafından dile getirildi. İlk somut girişim ise 2011'de başladı. FTSO yönetimi, Babadağ'daki yamap paraşütü alanının Orman Genel Müdürlüğü tarafından ihaleye çıkartılacağını öğrenince acilen Fethiye Güç Birliği Limited Şirketi'ni kurdu ve bölgenin ihaleye çıkartılması şartıyla 29 yıllığına tahsisini aldı. Bu süre içinde pist kullanım ve giriş ücretlerini Güç Birliği şirketi topladı. Kâr amacı gütmeyen şirket, gelirlerinin yüzde 70'ini eğitime, yüzde 30'unu ise ilçenin tanıtımına harcamakla yükümlüydü. Uzun süren çalışmaların ardından 30 milyon dolar değerinde olduğu açıklanan proje 3 Nisan 2017 tarihinde ihaleye çıktı. İhaleyi Kırtur Turizm İnşaat Taahhüt Sanayi ve Limited Şirketi aldı. Kırtur, odaya bağlı Güç Birliği şirketine yıllık 2 milyon 250 bin TL kira ve yıllık gelirinden yüzde 12,5 pay vermesi karşılığında, teleferik, ve turistik tesislerin inşaası ve işletmesini işini üstlendi. Ancak ihale şartnamesindeki bazı maddeler büyük tepkilere neden oldu.

21 Ağustos 2017 tarihinde Fethiye Skxwalk ihalesinin temeli atıldı. O sırada projenin ruhsatı bulunmuyordu.

ODA GELİRİNİ ŞİRKETE VERDİLER

FTSO'ya ait olan yıllık 4 milyon TL'ye yakın pist kullanım gelirinin, ihaleyle Kırtur şirketine devredilmesi sert tepkilere neden oldu. TvDEN kanalında konuşan FTSO Meclis Başkanı Osman Çıralı, teleferik yapımı ve işletilmesiyle ilgili ihalede, pist kullanım bedelinin şirkete devredilmesini eleştirdi. Çıralı, teleferik projesini desteklediğini ve proje için 3,5 yıl emek verdiğini anlattı ve önemli eleştirilerde bulundu. Çıralı, Güç Birliği şirketi yönetim kurulunda yer alırken, ihale şartnamesine müdahale etmemesi için oda başkanı Akif Arıcan tarafından görevden alındığına dikkat çekti. Çıralı, "Pist kullanım bedelinin odamızda kalmasını istemiştim. İhaleyi alan şirket teleferik yapacak, yolcuyu taşıyacak, ihaleye göre de bizim hissemizi verecek. Pist kullanım bedeli, her yıl bizim odamızda kalacak bir bedeldi. Önümüzdeki 22 yıl pist kullanım bedeli bizde kalacaktı. Bakanlık burayı bize tahsis ederken, bu parayı eğitim ve tanıtımda kullanabilirsiniz diye şerh düştü. 22 yıl boyunca buradan gelecek parayı eğitime ve tanıtıma harcadığımızı düşünün. Şimdi alacağımız para yıllık 2 milyon 250 bin TL ve kârdan yüzde 12,5. Ben buna itiraz ettim" diye konuştu. Çıralı, bu madde nedeniyle odanın zarara uğratıldığını söyledi. Üstelik, Güç Birliği şirketi bu 2 milyon 250 bin TL'lik gelirin 850 bin TL'sini Orman Genel Müdürlüğü'ne yıllık kira olarak ödeyecek.

Babadağ'ın gelirinin ihalenin ardından, projenin açılışı yapılmadan hemen Kırtur'a devredilmesi de eleştiri konusu oldu. Temel atma töreni yapılan ve çalışmalara başlanmayan Babadağ'ın en az 1,5 yıllık işletme gelirinin peşin olarak şirkete devredilmesi eleştiri konusu oldu.

İHALE BEDELİ TARTIŞMASI
Resmi açıklamalarda "30 milyon dolar değerinde" denilen teleferik projesinin maliyeti de tartışma yarattı. Edinilen bilgilere göre oda yönetimi, ihale aşamasında şirketlerden maliyetle ilgili teklifler aldı. Bu tekliflerin 10 ila 15 milyon Avro arasında değiştiği ve pazarlık payını da içerdiği öğrenildi. Tekliflerle açıklanan maliyet arasında yaklaşık 44 milyon TL'lik bir fark bulunması tartışmalara neden oldu. Oda yönetimi, proje için Kırtur şirketine herhangi bir bedel ödemeyecek. Ancak, proje maliyetinin yüksek gösterilmesinin, yıllık kira bedelinin düşük tutulmasında etkili olduğu belirtiliyor. Gerçek maliyet üzerinden yapılacak bir değerlendirmede, proje daha kısa sürede kendisini amorti edeceği için kira bedelinin daha yüksek belirlenmesinin söz konusu olduğu ifade ediliyor.

SÜREÇ ŞEFFAF DEĞİLDİ

FTSO Meclis Başkanı Osman Çıralı'nın katıldığı TV programındaki eleştirilerinden birisi de sürecin şeffaf yürütülmemesi. Çıralı, Güç Birliği yönetim kurulu üyeliğinden alındıktan sonra, kendisine ve meclis üyelerine bilgi verilmediğini belirterek, "Ben Güç Birliği şirketinde yönetici olduğum zaman Babadağ'ın hesaplarını her ay meclise getiriyordum. Hesapları İnceleme Komisyonu hesapları inceliyordu. Meclis'te bizim odanın mizanıyla oylatıp, ondan sonra geçiriyorduk. Biz görevden ayrıldıktan sonra, meclis üyesi arkadaşlarımız şahittir, bir kere bu hesaplar önümüze gelmedi. 'Size ne' gibi laflar söylendi. Hatta biz meclis üyeleri olarak hesapları incelemek istediğimizi söyledik. Hepimize posta yoluyla bu hesapları inceleyemezsiniz diye oda yönetiminden yazı geldi. Evrakları var. Böyle bir şey olabilir mi? Bu şirketin yasal olarak bir yönetim kurulu var tamam ama o şirket Fethiye Ticaret ve Sanayi Odası'nın şirketi" şeklinde konuştu. Çıralı'nın bu iddiasını Güç Birliği şirketi müdürler kurulunun yazısı belgeliyor. Bir meclis üyesinin bilgi talebi üzerine 15 Aralık 2016'da verilen yanıtta, "meclisin ve meclis üyelerinin şirket hesaplarını denetleme yetkisi bulunmadığı" bildiriliyor.

ÜCRETLER NASIL BELİRLENECEK?

Kırtur şirketi, ihale şartnamesine göre; Babadağ'daki teleferik ve telesiyej kullanım ücreti, otopark, reklam, ticari alan ve pist kullanım ücreti gelirlerine sahip olacak. Kırtur şirketi, ihale şartnamesine göre pist kullanım ücretini yıllık yüzde 20 artırma yetkisine sahip. Kırtur'un odaya ödeyeceği yıllık bedeldeki artış ise yıllık ÜFE oranı üzerinden belirlenecek. Bu artış yöntemi de ihale sürecine ve FTSO yönetimine yöneltilen eleştiriler arasında yer aldı. Çıralı, televizyon konuşmasında "Arada bir eşitsizlik var. O şartnameler hazırlandığı sırada ben müdürler kurulunda olsaydım, o yanlışlara müsaade etmezdim. İhalenin cazip hale getirilmesi için yapıldığını savunuyor arkadaşlar, bence bu ihale zaten cazipti" yorumunu yaptı.

RUHSATSIZ PROJENİN TEMELİNİ ATTILAR

Babadağ teleferik projesinin ihaleye çıkmasından dört ay sonra düzenlenen temel atma töreni öncesinde ruhsat krizi yaşandı. Bir oda üyesi, Fethiye Belediyesi'ne 18 Ağustos 2017 tarihinde dilekçe vererek, temel atma töreni yapılacak projenin ruhsatının olup olmadığını sordu. Fethiye Belediyesi tarafından verilen yanıtta, projeyle ilgili bir ruhsat başvurusunun bulunmadığı belirtildi. Bakan yardımcıları ve bürokratların katılımıyla temel atma töreni yapılacak olan tören, tesisin ruhsatsız olduğunun basına yansımasının ardından hava şartları gerekçe gösterilerek Babadağ'dan Fethiye'ye alındı. Temel atma töreni sembolik olarak yapılırken, fiili olarak inşaatın başlamaması dikkat çekti.

İLGİNÇ TRANSFER

Teleferik ihalesi sürecinde kuşku doğuran olayların da yaşandığı görülüyor. Odanın Güç Birliği şirketinde maaşlı çalışan olan Salih Büyükkoca isimli kişinin ihaleden hemen sonra ihaleyi alan Kırtur şirketinde çalışmaya başlaması dikkat çekiyor. Bu transfer, Büyükkoca'nın ihaleyle ilgili gizli bilgilerin ihale öncesinde, şirketle paylaşıp paylaşmadığı konusunda soru işaretleri yaratıyor.

FETHİYESPOR'A GELİR YARATILACAKTI

Teleferik ihalesinde Fethiyespor'a mali destek konusu da tartışılıyor. FTSO Meclis Başkanı Çıralı, katıldığı televizyon programında şunları söyledi: "Ben bu projenin başında olsaydım, şartnameye şu maddeyi koyacaktım, teleferiğe binen herkes, Fethiyespor'a 50 kuruş para bağışlamış olacaktı. Başkan sonra gidip bir meclis üyesini seçimlerde yanına çekebilmek için 200 bin TL bağış yaptı Fethiyespor'a. Bunu şartnameye koyabilseydik, 22 yıl boyunca Fethiyespor'un düzenli bir geliri olacaktı. Bu gelir belki bir milyona çıkacaktı. Şimdi kulübün para ihtiyacı oluyor, ona gidiyor istiyor, buna gidiyor istiyor, toplayamıyor."