Sosyal sermaye ve yerel kalkınma

Yerel seçimlere odaklanan ve iki hafta önce başlattığımız yazıları sürdürüyoruz. Bu yazıda belediyelere seçilecek ve onları seçecek olan kişi ve öbeklerin gündeminde olması gereken toplumsal (sosyal) sermaye ve yerel kalkınma kavramlarını ele alacağız.
TOPLUMSAL SERMAYE NEDİR?
İlk kez 1900'lerde kullanılan toplumsal sermaye kavramının kullanılması 1980'lerde patlıyor. Çalışmalara göre toplumsal sermayenin ekonomik ve toplumsal kalkınmaya ve hatta çevresel gelişmeye etkisi mevcut.
Toplumsal sermaye konusunda çalışanlara bakarsak, örneğin P.Bourdieu, J. Coleman, R. Putnam vd. Ayrıca Z. Tongyu ve D. Weimin'in 'Sermayenin Tarihsel Diyalektiği ve Marx'ın Toplumsal Sermaye Teorisi' adlı yapıtı da anmalıyız.
En tanınmış yazar R. Putnam, toplumsal sermayeyi karşılıklı yarar için işbirliğini kolaylaştıran güven, normlar ve toplumsal ağlar olarak tanımlamaktadır. Norm ' bir grubun üyelerinin belirli bir bağlamda nasıl davranmaları gerektiği inancına ilişkin yazılı veya yazısız kurallar' bilindiği üzere.
TOPLUMSAL SERMAYE VE DEMOKRASİ
Toplumsal sermaye, halkerkil (demokratik) yaşamın devamı ve sağlıklı bir işleyişe kavuşması için oldukça önemli bir unsur olarak gözükmektedir. Yerel üretici ve tüketici kooperatifleri, yerel dernek ve vakıflar tam da bu bağlamdadır. Bourdieu, toplumsal sermayenin baskın ve avantajlı toplumsal sınıfların konumlarını sürdürebilmelerine olanak sağlayan bir unsur olması sakıncasına dikkat çekerken J. Field bu işin negatif yönlerine dikkat edilmesi ve toplumsal sermaye türlerinin birbirinden ayırt edilmesi gerektiğini vurguluyor. R.S. Burt toplumsal sermayeye yapılacak yatırımın yüksek getirileri olacağını ifade etmektedir.
TOPLUMSAL SERMAYE VE YEREL KALKINMA

Toplumsal sermayeden yerel kalkınmada yararlanma çok fazla ilgi konusu olagelmektedir. (Bkz. Aslı Öztopcu: 2017). Önce dünyadan örneklere bakalım.
Avustralya'da 16 yerel bölge üzerinde yapılan toplumsal sermaye çalışmaları / İsviçre'de yerel kalkınma amaçlı toplumsal sermaye çalışmaları / Avrupa Komisyonu'nun toplumsal sermayenin yerel ekonomiye katkısı konusunda 8 farklı ülkede yürüttüğü projeler / Almanya'da Yerel Sermaye Programı (LSC) tarafından 11 yerel bölgede yerel istihdamın gelişimi için yürüttüğü projeler vd.
Biraz da Türkiye'den örneklere bakalım. Türkiye'deki çalışmalarda nedense kalkınma ajansları ön plana çıkmıştır. Kalkınma ajanslarının kur(dur)uluş amaçları çok tartışmalıdır. Diyelim İstanbul Kalkınma Ajansı'nın İstanbul'un finans merkezi olması hedefiyle yola koyulması gibi kapitalizmin merkez ve sinir ağlarına hizmet etme işlevini vurgulamakla yetinelim. Belediyelerin pek de üzerinde durulmayan ve dayanışma ekonomisi olarak da anılan toplumsal sermaye çalışmalarından (siyasal parti ayırmaksızın) örneklere bakalım.
İsparta Belediyesi'nin canlı hayvan borsası projesi / Biga Belediyesi'nin sosyal etkinlikler merkezi projesi / Tavşanlı Belediyesi'nin amfitiyatro projesi / Eskişehir Belediyesi'nin ev kadınlarına iş kurma destek projesi / Pendik Belediyesi'nin sürdürülebilir kalkınma projeleri / Çankaya Belediyesi'nin kent tarımı projeleri / İzmir Büyükşehir Belediyesi'nin organik tarım havzaları projesi ve Yarımada sürdürülebilir kalkınma destek programı projesi / Süleymanpaşa Belediyesi'nin serada çiçekçilik projesi / Kırklareli Büyükşehir Belediyesi'nin geleneklere giden yolda elele projesi / Bir de gelecekten (Vatan Partisi İzmir Büyükşehir Belediye Başkan adayı Dr. Rıfat Mutlu'dan) proje: Bölgedeki ekolojik tarım faaliyetleri ve yerel tohumların desteklenmesi ve teşviki
SONSÖZ
Toplumsal sermaye gelişiminde örneğin kooperatiflerde ağbağlar kurularak işbirliği içine girilmektedir. Yerel siyasette insan ilişkilerinde maalesef güven bunalımı oluşmu ve yerel birimler toplumsal sermaye göstergelerinde yoksullaşmaktadırlar. Bu makus talihi yenmek ve toplumsal sermayeyi geliştirerek yerel kalkınma elbette olanaklı. Umutsuzluk kaçar türkülerimizden...orada umut ve direniş ve güç ... gelecek düşüncesidir var eden bizi!