DOĞU PERİNÇEK/ TKP’nin kuruluş tarihi
TKP'nin kuruluşu, 10 Eylül 1920'de yapılan Bakû Kongresi değil, bir yıl önce 22 Eylül 1919'da Türkiye İşçi Çiftçi Sosyalist Fırkası'nın İstanbul'da örgütlü mücadeleye başlamasıdır.
TKP, devrimci döneminde resmî olarak da bu kuruluş tarihini benimsemişti. Örgütlü mücadelenin 1919'dan 1957'ye kadar önderliğini yapan Şefik Hüsnü Değmer, TKP'nin Bakû'da değil, İstanbul'un işçi yataklarında kurulduğunu vurguluyor ve buna önem veriyordu. 1968 yılında kaybettiğimiz Reşat Fuat Baraner de aynı tutumu paylaşmıştır.
Yurtdışında kuruluşu hiç kimse kabul etmiyordu
Bu konuyu Hikmet Kıvılcımlı, Kerim Soyka (Modelci Kerim), Emin Sekün, Kunduracı Ahmet, Mihri Belli, Mehmet Ali Aybar, Erdoğan Berktay, Vecdi Özgüner, Sevinç Özgüner, İlhan Berktay, Şaban Ormanlar, Alparslan Berktay, Şevki Akşit, Enver Gökçe, Abidin Dino, Saim Bugay, Rasih Nuri İleri, Kutber Akalın, Raife Akal, Halim Spatar yanında 1960'larda ve 1970'lerde hayatta olan diğer TKP'lilerle de görüştüm. İçlerinde yurtdışındaki kuruluşu benimseyen yoktu. Dahası, kuruluşu ülke dışına bağlayan görüşün önemli bir ideolojik hata olduğunu vurguluyorlardı. Hepsi, Partinin resmî görüşüne göre, kuruluşun 22 Eylül 1919'da İstanbul'da olduğunu önemle belirtmişlerdir.
Sığınmacılar kendilerine göre kuruluş tarihi belirledi
Doğu Almanya'da "TKP" adını kullanarak faaliyet yürüten İsmail Bilenler, kendilerine göre bir "TKP tarihi" imal ettiler. Yurtdışında sığınmacı olarak bulunuyorlardı ve kuruluş tarihini de kendi konumlarına göre belirlediler. İsmail Bilen 40 yıldır Rusya ve Doğu Almanya'da idi. Bir kısım TKP yöneticileri de 1951 tutuklamasındaki hapislik yıllarından sonra Doğu Almanya'ya gittiler ve faaliyetlerini Kruşçev-Brejnev yönetiminin memurları olarak sürdürdüler. Onların yurtdışında kuruluş tarihi üretmeleri, kendi pratiklerine uygundu.
Örgüt İstanbul'daki kökten gelişti
Mustafa Suphi önderliğinde yurtdışında harp esirlerinin kurduğu örgütün ilk kongresinin 10 Eylül 1920 günü Bakû'da yapıldığı doğrudur. Aynı günlerde Bakû Doğu Halkları Kurultayı da toplanmıştı. Ancak TKP, yurtdışındaki kuruluştan değil, İstanbul'daki kuruluş kökünden gelişti. TKP'yi örgütsel olarak sürdürenler, Rusya'daki savaş esirleri değil, İstanbul'daki kuruluşu gerçekleştiren Şefik Hüsnü ve arkadaşları oldu. Bu açıdan da gerçek kuruluş, 1919 yılındadır. Bu konunun TKP'nin 1926 Kongresi'nde ve sonraki kongrelerinde ve toplantılarında konuşulduğunu ve karara bağlandığını da biliyoruz.
Yurtdışında kuruluş olmaz
TKP'nin kuruluş tarihi, ayrıca bir ideolojik mücadele sorunu olmuştur. Türkiye toprağına bağlı olanlar, kuruluşun yalnız bir tarih gerçeği olarak değil, Türkiye emekçisine güven açısından da İstanbul'da olduğuna dikkat çekmişlerdir. İşçi sınıfının partisi, yurtdışında kurulmaz, emekçi sınıfların bağrından çıkar. Bakû'daki olay, yurtdışındaki harp esirlerinin kongresidir.
Parti'ye yurtdışında kuruluş imal edenler, Türkiye emekçilerine değil, "Enternasyonal dayanışma" adı altında Sovyetler Birliği'ne bel bağlayanlardır. Kuruluş tarihiyle de, bu anlayışı aşılamak istemişlerdir. Bu tavırdan emekçi devrimi ve emekçi iktidarı çıkmaz.
Türkiye'nin Bilimsel Sosyalistleri, Şefik Hüsnü-Reşat Fuat Baranerlerin öncü parti geleneğini sürdürmüşlerdir. TKP'nin yurtiçinde kalan devrimci kadroları, örgütsel olarak da yerlerini belirlemişlerdir.
