Türk bayrağıyla toprağa verilen Alman mareşali

Goltz Paşa konusunda bilgilenmeye devam ediyoruz.
30 Nisan 2016 günlü Rotada, Kut-ül Amare zaferinin kazanıldığı akşam, Türkler ve Araplardan oluşan uzun bir kafilenin Bağdat’ta ellerinde meşalelerle Goltz Paşa’nın toprağa verildiği Dicle’deki yüksek burca çıktığını yazmıştık. Bilginin kaynağı, Goltz Paşanın Hatırası ve Hal Tercümesi başlıklı kitaptı (Çev. E. Gen. Pertev Demirhan, KKK İstanbul Askerî Basımevi, 1953, s.36).
Şükrü Server Aya ağabeyimiz bizi uyardı. Goltz Paşa’nın İstanbul Tarabya’da Alman Büyükelçiliği’nin bahçesinde toprağa verildiğini bildirdi. Mezarın resmini de yollamıştı. Taylan Sorgun ağabeyimizden aldığımız bilgileri de ekledik ve yayımladık (Aydınlık, 3 Mayıs 2016). Dağcılık Federasyonu Antalya Eski İl Temsilcisi Kemal Güneş de, Cumhuriyet Kitapları arasında yayımlanan Liman Von Sanders’in Anıları’na gönderme yaparak bu bilgiyi doğruladı. Sağolsun, sayfasının fotokopisini de gönderdi.

ACABA SORUSU
Bir kuşku doğdu elbette ve şu soruyu attık ortaya: Acaba savaş koşullarında İstanbul’a ulaştırılamadığı için, Goltz Paşa önce Dicle Burcunda toprağa verilip, daha sonra İstanbul’a mı getirildi?
İmdadımıza Kerem Çalışkan arkadaşımız ve E. Topçu Kurmay Yarbay Ahmet Akyol yetiştiler. Onların verdiği bilgileri ve yolladıkları fotoğrafları köşemize koyuyoruz.

BAĞDAT’IN DİCLE BURCUNDAKİ İLK MEZAR
Goltz Paşa Birinci Dünya Savaşı sırasında Belçika’da askeri valiyken, sivil halka yapılan sert muameleden rahatsız olarak başka görev istemiş ve o sırada İstanbul’daki Alman Büyükelçi Wangenheim’ın da önerisi ile 1915 yılı başında 72 yaşında tekrar İstanbul’a gelmişti.
İstanbul’da 1. Ordu Komutanlığı ve Çanakkale tahkimatı gibi görevlerden sonra 6 Ekim 1915’te İran-Irak Cephesi’nde 6. Ordu Komutanlığı’na tam yetkiyle atandı ve 1915 Aralık ayı başında komuta merkezi olan Bağdat’a geldi. Daha sonra Kut-ül Amare kuşatmasına kumanda etmek için cepheye gitti ve talimatlar verdi. Dicle Irmağı üzerinde hastalarla dolu bir gemiyle cepheden dönerken, o sırada çok yaygın olan lekeli hummaya (tifüs) tutulmuş ve 19 Nisan 1916 günü vefat etmiştir.
Goltz’un naaşı, 21 Nisan 1916 günü demir tabut içine yerleştirildi ve Bağdat’ın Dicle’ye bakan tarihî kale burçlarının en tepesinde toprağa verildi (Goltz Paşa’nın Hatıratı, Büyük Erkânı Harbiye Riyaseti X Şube, çev. Kur. Yb. Salih Mayakuşu, s. 67).
O sırada bölgede arkeolojik kazılar yapan Alman Profesör Friedrich Paul Theodor Sarre, karısına yazdığı bir mektupta, töreni “Dün öğleden sonra, Mareşali mezarına götürdük. Bu, şanlı ve muazzam bir törendi” diye anlatıyor.


Goltz Paşa’nın 21 Nisan 1916’da Bağdat’ta Dicle kıyısındaki eski burçta yapılan cenaze töreni.

İSTANBUL TARABYA’DAKİ TÖREN
Daha sonra Goltz’un naaşı eşinin arzusuyla Bağdat’tan İstanbul’a getirildi. Tabutun üzerine Goltz’un vasiyeti gereği Türk bayrağı örtüldü. Mareşal Goltz, 24 Haziran 1916 günü Tarabya’da Alman Elçiliği’nin deniz manzaralı bahçesinde görkemli bir törenle toprağa verildi. Törende Enver Paşa da vardı (Aynı kaynak, s. 48). Goltz Paşa’nın mezarı, Moltke Abidesi ve Alman Elçisi Wangenheim’ın mezarı ile aynı yerdedir.


Enver Paşa 24 Haziran 1916’da İstanbul’a getirilen Goltz Paşa’nın Tarabya’da yapılan cenaze töreninde. Mareşalin tabutunun üzerinde Alman bayrağı değil, vasiyeti gereği Türk bayrağı var.

ALMAN KAYZERİNİN MEZAR ZİYARETİ
Alman Kayzeri II. Wilhelm Ekim 1917’de İstanbul’a geldiği zaman Tarabya’da Goltz Paşa’nın mezarını da ziyaret etti ve çelenk bıraktı.


Kayzer II. Wilhelm 1917 yılı Ekim ayındaki İstanbul ziyaretinde Goltz Paşa’nın mezarına çelenk bırakıyor.

TÜRK MERTLİĞİNİN GÜCÜ
Goltz Paşa’yı anmamızı yadırgayanlar oldu. Hatta öfkelenenler de. “Alman emperyalizminin mareşalinin bu köşede ne işi var?” diyorlar.
Goltz Paşa, bizim vatan savaşımızda görev yaptı ve kendisini Türk askeri gibi görüyordu. Dünyanın en mert milletinin ve askerinin Türkler olduğunu belirtmişti. Tabutunun Alman bayrağına değil Türk bayrağına sarılmasını istemişti.
Goltz Paşa’yı Türk bayrağıyla buluşturan nedir?
Türk mertliğinin gücü!
Mareşal Goltz’a vefa ve sadakat, aynı zamanda özgüvenimizin ifadesidir.
Milletimizin büyük tarihsel birikiminin farkındayız ve o birikimin dünya ölçeğindeki izlerini bilincimize çıkartıyoruz. Olay budur.
Bu konunun tartışmasına ilerde yine döneceğiz.