Heyeti Temsiliye’nin İzmirli casusu

Hayati Özcan - Nurcan Akkul / İzmir

“Vatanım Sensin” dizisinindeki Albay Cevdet’in gerçekte “Gevur Mümin” adıyla bilinen kişinin Mü’min Aksoy olduğunu Aydınlık ortaya çıkarmıştı. Aydınlık, Gevur Mümin’in romanını yazan Erdoğan Baysal ile Gevur Mümin’in İzmir’deki oturduğu sokağı ve gerçek yaşamından kesitleri konuştu.

Gavur Mümin, namı diğer ‘Vatanım Sensin’ dizisinin Albay Cevdet’i... Hayatı, beş yıl önce roman konusu olmuştu. “Yüzbaşı Gavur Mümin- Heyeti Temsiliye’nin İzmirli Casusu” adlı romanın yazarı Erdoğan Baysal, aradan yıllar geçse de öykünün ekranlara taşınmasına sevindiğini söyledi. Baysal, roman ve dizideki öyküyle gerçek arasındaki gerçek arasındaki bağı da şöyle özetledi: “Herkes bir yorum yapabilir. Ancak her kesimin kabul ettiği bu kahramanın yaşadığı, Kemearaltı’nda tutuklandığı, Şirinyer’deki şimdiki NATO karargahını o gün kullanan işgal kuvvetlerinin karargahında ve Yunanistan’da işkence gördüğü, burada tutuklu kaldığıdır. Mustafa Kemal, Kurtuluş Savaşı’ndan sonra esir takasında, tutuklu Yunanlı General Trikopis’e karşı bu yüzbaşıyı masaya sürmüştür. Tarihimizi bilmek bir erdemdir.”

MUSTAFA KEMAL SEÇTİ

İşte yazarının ağzından bugünkü Albay Cevdet’in, 97 yıl önceki Teğmen Mümin’in romandaki öyküsünden kesitler:

“Kafkas Cephesi’nde teğmen olan Mümin, hemen arkasından katıldığı Çanakkale savaşlarında ise üsteğmen olarak görev yapmıştır. Mümin, özellikle Türkçenin dışında çok iyi Rumca ve Bulgarca biliyordu. Bu özelliği, onun komutanına daha yakın olmasını sağlamış ve isminin özel deftere kayıt edilmesine neden olmuştur. Bu durum Mustafa Kemal Atatürk’ün gençliğinden beri uyguladığı özel bir haslettir. Zira, Büyük Savaş’ta yararlanacağı kişileri bu isimlerin arasından seçer.”

“15 Mayıs 1919, günlerden Perşembe, saat 9’da Yunanlılar, bağdaşık güçler güvencesiyle İzmir’e asker çıkarıp, şehri işgal eder. Kışlada bulunan arkadaşlarıyla o gün tutuklanır. Mümin, kendilerini tutuklayan Yunanlılarca fazla eziyet görmez. Niyeti ne yapıp edip hapis olduğu yerden kaçıp Anadolu’ya gitmektir.”

GÖREV EMRİYLE KALIR

“Böylece Yunan ordusunun elinden kurtulmayı sağlayan Mümin, İzmir MİM teşkilatı aracılığıyla Mustafa Kemal’in yanına geleceğini bildirir. Kurtuluş Savaşı’na katılacaktır... Ancak Mustafa Kemal’in talimatıyla İzmir’de kalır. Hedefinde önemli kişiler ve kurumlar vardır. Bunlardan ilki İyon’tir, İyonya Valisi İstriyadis’tir. Çıkarma komutanı Albay Zaferiu, Başpiskopos Hrisostomos ve Fransız Hastanesinde görevli Dr. Stefanapolis... 1’inci kordondaki Kremar Palas’ın taraça katındaki Sporting Kulup’tür. (Bu bina şu an hala ayakta olup, Pasaport iskelesinin arka tarafında bulunmaktadır.)

İzmir’de özel bir hüviyete sahip olması gerektiği için kendi birikimleriyle bir tüccarlık belgesi alır. Yeni istihbarat ve savaşçı gruplar oluşur. Yörük Ali, Demirci Efe, Gökçen Efe, Kıllı Hüseyin Efe, Kamalı Efe, Kamalı Efe gibi grupların mücadelesinde yerini alır.”

PEKİN’E TEŞEKKÜR

Albay Cevdet’in tarihteki izini sürerken araştırmalarımızda bize yardımcı olan yazar, kurum ve araştırmacılarla Jandarma Komutanlığı arşivlerinden Albay Mümin Aksoy’a ilişkin bilgileri teyit etmemizi sağlayan E. Korg. İsmail Hakkı Pekin’e teşekkürlerimizi sunarız.