ALİ AKDEMİR/ Maden faciaları ve özelleştirmenin iflası

Soma’da yaşanan kömür ocağı faciasının üzerinden çok fazla geçmemişti ki, bu kez de Ermenek’teki kömür ocağı su patlamasıyla yeniden irkildik, derin acılar yaşadık. Soma’da 301 madencimizin trajik yaşam vedalarının acılarını henüz hissederken, Ermenek’te 18 madencimizin 350 metre derinlikte mahsur kalışları, ailelerinin ve yakınlarının dayanması zor feryatları, çaresizlikleri yüreklerimizi dağladı.

YİNE İHMAL YİNE SORUMSUZLUK

Aynen Soma’da olduğu gibi, Ermenek’teki faciada da neden çok açık: Tedbirsizlik, sorumsuzluk ve de vahşi kar ve para kazanma hırsı. Çalışanlar, uzmanlar ve sendikalar çok net konuşuyor: Öğlen yemeği dışarıda yense bunlar yaşanmayacaktı, düzenli su ölçümleri yapılsaydı bunlar yaşanmayacaktı, düzenli denetimler yapılsaydı bunlar olmazdı, yaşam odaları olsaydı bunlar olmazdı ve nihayet işgücü sırtından zenginleşme hırsı olmasaydı bunlar yaşanmazdı.

Hükümetin Soma faciası sonrası tedbirleri belli ki girişimcilerde karşı tepkiye neden olmuş. Artan maliyetleri işçinin sırtına yüklemişler. Servis ve yemek ücretleri işçilerden, yemek vakti dışarı çıkmak yasak.

Şimdi kim bunun adına işletmecilik, girişimcilik diyebilir, kim özelleştirme uygulamaları çok başarılıdır diyebilir?

AKP’NİN ÖZELLEŞTİRME POLİTİKASI İFLAS ETMİŞTİR

Yolsuzluk iddialarında, yandaşı kayırmada, başkasına yaşam hakkı vermemekte, yandaşa ihale dağıtmakta, yoksulluğu kurumsallaştırmakta birinciliği kaptırmayan AKP, özelleştirme uygulamalarında da Cumhuriyet tarihinin birincisidir.

Cumhuriyet tarihindeki toplam özelleştirme gelirlerinin yüzde 86.25’i AKP tarafından gerçekleştirilmiş. 2003-2013 döneminde 50,5 milyar dolarlık özelleştirmeye imza atılmış. Uygulamanın başladığı 1986’dan 2002 sonuna değin gerçekleşmeyse, sadece 8 milyar dolardır.

PETKİM, Eti Alüminyum, Türk Telekom, TCDD Mersin ve İzmir Limanları, BAŞAK Sigorta gibi milyar dolarlık özelleştirme gerçekleşmeleri AKP hükümetlerine aittir.

Tüm dünyadaki özelleştirme politikalarından ve uygulamalarından farklı bir özelleştirme yöntemleri uygulandığını görmekteyiz AKP hükümetlerinin.

KAMU VE ÖZEL SEKTÖR TERCİHİNİN KRİTERLERİ

Bir sektörün, bir işin, işletmenin kamu tarafından, özel sektör tarafından ya da STK’lar tarafından işletilmesini-yönetilmesini ne belirler? Tabii ki, o işin başarısında etkili olacak temel yetkinlikler belirler.Bazı işlerde satış-pazarlama başarıyı domine ederken, bazısında üretim becerisi ve teknoloji, bazılarında maliyet kontrolü ve yenilikler, bazılarında da güvenlik tedbirleri, işçi sağlığı ve güvenliği, risk yönetimi ve diğer önlemler domine eder.

Sadece karı artırmaya ve maliyetleri düşürmeye odaklanan işletmecilik modeliyle bütün sektörlerde başarılı olamazsınız.

Madenlerde de azami ölçüde önleyici tedbirler (yaşam odası, sürekli denetim, patlama olasılığı ölçümleri, risk yönetimi v.b.) başarılı işletmecilikte gerekli olan temel yetkinliklerdir.Ayrıca gerektirdiği maliyetlerden kaçınılmamalıdır.

İki faciada da işletmelerin bu yetkinliklerden ve iyi niyetten çok uzakta oldukları saptanmıştır. Emek sömürüsü ile kömür üretimini artırmakta mahir oldukları kanıtlanmıştır.

KAMU İŞLETMECİLİĞİ DÜŞÜNÜLMELİDİR

Bu da gösteriyor ki, kömür madenciliği özel sektörün başarılı olamayacağı-kömür ocaklarındaki yan işler istisna olabilir- bir işletmecilik alanıdır. Önce insan, önce işçi sağlığı ve güvenliği, önce tedbir, önlem, risk yönetimi, yüksek ücret ödeme gibi bir işletmecilik konfigürasyonu gereklidir. Bu da devlette, kamuda ve STK’ larda vardır.

Öyleyse, ivedi olarak kömür maden ocaklarının kamulaştırılması planlanmalıdır.