4 Aralık Uluslararası Bankalar Günü

2019’da BM’de 4 Aralık Uluslararası Bankalar Günü (UBG) olarak kabul edildi. Amaç, çok taraflı kalkınma bankalarının ve “sürdürülebilir kalkınmanın finansmanında ve üye ülkelerde yaşam standardının gelişiminde bankacılık dizgesinin yaşamsal rolünün ayırt edilmesine katkıda bulunan” diğer uluslararası kalkınma bankalarının gizilgücünün önemine dikkat çekmek. Bu yıl ana tema “Küresel Kurumsal Mimariyi Gözden Geçirmek”.

2030 Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları (SKA) üç boyutlu (ekonomik, ekolojik, toplumsal) bir kalkınmaya işaret etmektedir. SKA’nın başarılması için -yoksulluğa son verilmesi, eşitsizliğin azaltılması ve iklim değişikliğiyle mücadele vb- uzun erimli bir perspektife gereksinim vardır. Bunun için de hükümetlerin, özel kesimin ve demokratik kitle örgütlerinin işbirliği gereklidir.

Belirsizliğin arttığı dünyamızda davranışlar kısa erimli olmaktadır. Haliyle de özel şirketler kısa vadeli güdülerle davranarak uzun vadeli yatırım projelerine fon sağlama konusunda çekimser kalıyorlar. Finansal güvenlik sorunlarının yaşandığı dönemler boyunca, hanehalkları genellikle acil gereksinimlerine odaklanıyorlar. Yanı sıra politika yapıcılar da kısa erimli siyasal çevrimler çerçevesinde düşünerek davranıyorlar.

Küresel belirsizliği azaltmaya yardımcı olacak ortak eylemliliği sağlamak ve finansal yenilikler ile önemli bir gelişme sağlanabilir.

Küresel büyüme yolunda giderken, küresel ekonomi yükselen riskler ve finansal değişkenlilik ile karşı karşıya. Jeopolitik faktörler, ticaret savaşları, finansal piyasalar değişkenliliği ve ekonomik olmayan unsurlar (örnekse iklim değişiklik riski) istikrar ve kalkınmaya engel olmaktadır. Bu bağlamda yoksulluk kötüleşiyor, eşitsizlik ve kırılganlık artıyor. 2030 Gündemi’nin uygulanmasındaki sistemik ekonomik ve finansal riskler ve finansal mimari yapısal açıklarını belirlemek artan biçimde acilleşiyor.

Küresel finansal sistemdeki zayıflıklar SKA’nın başarılmasında riskler yaratıyor. Bu riskler, uluslararası sermaye akışlarında değişkenlilik, uluslararası sermaye piyasalarındaki unsurların kısa erimli doğası, yapışkan küresel dengesizlikler, kamuda ve özel kesimde borçların sürdürülebilirliği sıkıntıları, artan tekelci güç, daha az etkili rekabet siyasaları gibi şeyleri içeriyor. Bu bağlamda yüksek kaldıraçlı finansal türev enstrümanlarının ortaya çıkardığı kırılganlık ve balonları, gelirin içindeki ücretin payının azalmasını vurgulamalıyız. Teknolojik değişimin hızı, yeni olanaklar sunarken sistemik riski de artırabilmektedir.

Addis Ababa Eylem Gündemi’nin kalbinde SKA’ların gerçekleşmesi için entegre ulusal fonlama çatılarıyla desteklenmesi stratejileri yatmaktadır. Ancak uygulamada durum böyle değildir. Mevcut olan finansal mimaride ortaya çıkan döviz kuru riskinin maliyeti özellikle gelişmekte olan ülkelere çıkıyor.

SKA yatırımlarının teşviki için finansal düzenlemelere gereksinim vardır. Çünkü, finansal sistemin istikrarı ve kredi kalitesi konusundaki toplumsal ve ekolojik risklerin etkileri konusunda anlayış çok düşük düzeydedir. Bunun için sürdürülebilirlik raporlaması ve etkilerinin ölçümü konusunda düzenlemeler gereklidir.

Ulusal kalkınma bankalarının SKA yatırımlarını fonlaması sağlanmalıdır. Bu alanlar, ekolojik altyapılar, yenilenebilir enerji ve enerji verimliliği, sanayileşme, bilim ve teknoloji, yenileşim gibi alanları kapsıyor. Finansal kapsayıcılık ve mikro, küçük ve orta boy işletmelerin finansmanı özel önem taşımaktadır. Ulusal ve bölgesel kalkınma bakanlarına bu konuda çağrı yapılması gerekir. Bunun da ötesinde uluslararası kuruluşlar da göreve çağrılmalıdır. Hükümetlerin de bu bağlamda yasal düzenlemelerle (emek piyasası, sosyal koruma, finansal, rekabet, tecimsel vb.) ve siyasalarla kolaylaştırıcı ve destekleyici olması gerektiği de açıktır.

SONSÖZ

UNEP Finans İnsiyatifi’nin eşgüdümlediği ve 199 bankanın (ICBC, TSKB, Yapı Kredi vd) katıldığı “Sorumlu Bankacılık İlkeleri” sözleşmesi platformunu başka bir yazıya bırakalım.