Atina enerji şirketlerine güveniyor! Türk-Libya mutabakatına Yunanistan’dan hamle

Yunanistan, Türkiye ile Libya arasında 2019’da imzalanan ve Doğu Akdeniz’deki enerji ile deniz yetki alanlarını doğrudan etkileyen mutabakatı uluslararası platformda tartışmaya açtı. Atina, Trablus yönetimi ve Bingazi Parlamentosu temsilcilerinin ilan ettiği Münhasır Ekonomik Bölge (MEB) sınırlarını BM’ye taşıyarak, anlaşmazlıkları hukuki zeminde çözmeyi hedefliyor.

Atina’nın BM’ye sunduğu rapora göre, Yunan tarafı Libya’nın tezlerini temelsiz ve Deniz Hukuku’na aykırı olarak niteliyor. Bu adım, yalnızca Libya’nın argümanlarını çürütmekle kalmıyor; ileride uluslararası hukuk zemininde kullanılacak stratejik bir kaydı da içeriyor. Atina’nın temel savı, “Türk-Libya mutabakatının Yunan adalarının egemenlik haklarını göz ardı ettiği ve coğrafi gerçekliği hiçe saydığı” yönünde.

Yunan diplomatik çevreleri, notanın amacının olası bir mahkeme veya diplomatik süreçte Yunan tezinin net şekilde kayda geçmesini sağlamak olduğunu belirtiyor. Atina, orta hattı tüm komşularla sınırlandırma esasına dayandırıyor ve Libya’nın Yunan adalarının etkisini azaltma girişimlerine karşı, adaların kıta sahanlığı ile MEB haklarının uluslararası hukukla güvence altında olduğunu savunuyor.

Diplomatik kaynaklara göre, taraflar önümüzdeki dönemde Atina’da bir araya gelerek meseleyi görüşecek. Atina’nın hedefi, Halife Hafter ve Bingazi Parlamentosu’nun Türk-Libya mutabakatını onaylamasını engellemek. Yunan yetkililer, çarşamba günü Hafter ve Parlamento Başkanı Akile Salih’in Mısır’da üst düzey temaslarda bulunduğunu ve bir Yunan yetkilinin de Mısırlı muhataplarla görüşerek Bingazi’nin Türk-Libya mutabakatını tanımaması gerektiğini vurguladığını aktardı. Yunan basınına yansıyan bir diplomatik açıklamaya göre, “Mısır ve Körfez ülkeleriyle ortak çıkarlarımız var. Kahire’nin Atina’yı dışlaması kendi çıkarına zarar verir” değerlendirmesi yapıldı.

SONDAJ HAMLESİ VE ABD MESAJI

Yunanistan, Doğu Akdeniz’de enerji rekabetini diplomatik hamlelerle destekliyor. Hükûmet, 10 Eylül’e kadar Chevron’un Girit’in güneyinde, Libya ve Türkiye’nin de hak iddia ettiği sahalarda sondaj başvurusu yapmasını bekliyor. Yunan kaynaklara göre bu adım, ABD’den güçlü bir destek mesajı olarak değerlendiriliyor. Ancak Ankara açısından, dev enerji şirketlerinin sahadaki varlığı sahadaki hak ve egemenlik gerçeklerini değiştirmiyor.

Yunan enerji piyasası kritik bir dönemece giriyor. 10 Eylül’de yeni hidrokarbon arama ve sondaj ihaleleri tamamlanacak. Doğu Akdeniz, doğal gaz arayışında yatırımcıların odak noktası haline gelirken, Chevron, BP ve ENI gibi enerji devleri Girit ve İyon Denizi’ne yoğun ilgi gösteriyor.

Yunanistan, enerji şirketleri ile işbirliği yaparak egemenlik haklarını koruma iddiasında bulunuyor. Ayrıca Atina, olası bir Türk-Libya onayından ve TPAO’nun araştırma izni alma riskinden söz ediyor. Diplomatik kaynaklar, bundan sonraki gelişmelerin büyük ölçüde ABD Başkanı Donald Trump’ın bölgedeki niyetlerini açıklamasına bağlı olacağını vurguluyor. Bu arada BP ve ENI, Yunanistan’ın resmi veri odalarını ziyaret ederken, Chevron üç deniz bloğu için müzakereler yürütüyor. ExxonMobil ve Helleniq Energy’nin dahil olduğu araştırmalarla toplam 81.655 kilometrekarelik bir çalışma sahası oluşturuluyor. Chevron, kısa süre önce yaptığı açıklamada Yunan sahalarının ve Doğu Akdeniz’in stratejik önemini vurgulayarak bölgeyi öncelikli alan ilan etti.

Doğu Akdeniz’deki bu gelişmeler, enerji, hukuk ve diplomasi boyutlarıyla birbirine bağlı bir yarışa işaret ediyor. Yunanistan’ın hamleleri, hem Türkiye-Libya mutabakatını denklemin dışında bırakmayı hem de uluslararası hukuk zemininde avantaj sağlamayı amaçlıyor. Bölge, önümüzdeki haftalarda kritik diplomatik ve enerji adımlarına sahne olacak.

NE OLMUŞTU?

Libya’da başında Abdülhamid Dibeybe’nin bulunduğu Trablus merkezli Ulusal Birlik Hükûmeti, Yunanistan’ın Girit’in güneyinde belirlediği MEB sınırlarına itiraz ederek BM’ye diplomatik nota verdi.

Libya yönetimi, 12 Haziran’da Avrupa Birliği Resmî Gazetesi’nde yayımlanan Yunanistan’a ait MEB haritasının ülkenin egemenlik haklarını ihlal ettiğini savunuyor. Ayrıca Atina’nın, ihtilaflı bölgede hidrokarbon arama ve çıkarma ruhsatı verme yetkisi bulunmadığını ileri sürüyor. Diplomatlar, notada “Libya hükûmeti bu eylemi, egemenlik haklarının açık ihlali ve yasal dayanağı bulunmayan tek taraflı bir adım olarak değerlendiriyor” ifadelerine yer verildiğini aktarıyor.

Libya, Yunanistan’ın sınırlandırmasına itiraz eden kendi MEB haritasını da BM’ye sundu. Bunun üzerine Yunanistan, resmi yanıtını BM’ye iletti.