Evden imalatın faturası işçiye

Dünya Sağlık Örgütü tarafından pandemi olarak ilan edilen yeni tip koronavirüs (Kovid-19) birçok şirketin evden çalışma sistemine geçmesine sebep oldu. Evden çalışma sistemi denildiği zaman akıllara sadece online işlerle bilgisayar üzerinden çalışan kişiler gelse de tekstil ve fason üretim yapan işyerleri de evden imalat yapabiliyor. Evden çalışan tekstil işçilerinin kazançları yeterli olmadığı gibi artan ev giderleri de emekçinin belini büktü. Aydınlık’a konuşan Sosyal-İş Sendikası Örgütlenme Uzmanı Cemal Bilgin ve bir tekstil firması çalışanı evlerde çalışma sisteminde işçilerin en azından ev giderlerinde işveren ve devlet desteğinin sağlanmasını talep ediyor. Bilgin, bu süreçten önce de tekstil sektöründe evden imalat yaparak çalışanların olduğunu belirterek bu şekilde çalışanların salgınla birlikte yüzde 30 ila yüzde 40 arasında arttığını da belirtti.

Sosyal-İş Örgütlenme Uzmanı Cemal Bilgin, koronavirüs sonrası oluşan durumu şöyle açıkladı:

“Koronavirüs burada işverenler için neredeyse bir fırsata dönüşüyor. Normal şartlarda yol ve yemek parasını, ofis giderlerini karşılayan işverenler şimdi çalışanlarını eve yollayıp esnek çalışma saatleri içinde aynı performansı bekliyorlar. Aynı zamanda da yol yemek masraflarından kurtulmuş oluyorlar.

5 KURUŞ NEYE YETECEK?

“Evlerinden çalışan insanlar deyince sadece aklımıza bilgisayar başından yapılan işler geliyor fakat bazı tekstil işçilerimiz de evlerine taşıdılar işlerini. Çorap imalatı yapan bir arkadaşımız günde 2 bine yakın çorap imal ediyor. Fakat bu çalışma sırasında oluşan elektrik masrafını hiçbir şekilde üstlenen yok. Bazı arkadaşlarımıza da parça başına yapılan iş için 5 kuruşluk zamlar yapılmış fakat bu da yeterli değil. Koronavirüs salgını öncesinde de evlerden tekstil ve fason imalat işi yapan vatandaşlarımız vardı. Fakat bu süreç sayı oldukça yükseldi. Sadece kendi çevremde pandemiden önce üç kişi evinden çalışırken şu an yine kendi çevremde 9 kişi evinden imalat işi yapıyor. Bu ciddi bir oran. Evden çalışarak yapılan tekstil ve fason imalat işlerinde genel olarak yüzde 30 ila yüzde 40 arasında bir artış olduğunu söylemek mümkün.”

SENDİKA VE DEVLET İŞBİRLİĞİ YAPMALI

Burada işçinin güç bir durumun içinde kaldığını belirten Bilgin, şu önerilerde bulundu:

“Bunun çözüme kavuşturulması çok önemli. Çözümün de devletin ve sendikaların birlikte çalışarak çözebileceğini düşünüyorum. Tek başına devlet veya tek başına sendika bu işi çözemez. Özellikle işçilerin de bilinçlenmesi ve sendikalaşması lazım. Burada yine devlete iş düşüyor. Devlet sendikal faaliyetlerin önünü açarak bile işçilere yardım edebilir. Evden çalışan arkadaşlarımızın şimdiki sorununu çözmek için işçilerin ekstra giderleri belirlenerek destek olunmalı. Örneğin fazlaca kullanılan elektrik masrafı iki katı veya fazlasına çıkmış evler var. Bu masraf işveren ve devlet tarafından karşılanabilir.”

'BİRİKİMİ OLMAYAN AİLELER İŞ ALMAYA MECBUR'

Gazetemize konuşan bir tekstil işçisi şu an parça başına iş yapıldığını insanların bu şekilde hayatlarını idame ettirmeye çalıştıklarını söyledi. Tekstil işçisi şunları anlattı:

“Bizim sektörde şu an makineler evlere kurulup imalat evde yapılıyor. İmalat süreci bittikten sonra ürünler işçilerden alınıp işyerinde paketlemeye götürülüyor. Bu sistemde parça başına para alınıyor. İşveren belirli sayı koyuyor bu sayının altına düşmemek gerekiyor. Aslında bu durum şu an işçi için iyi bir durum. Çünkü bazı insanların hiçbir birikimi yok. Bu kişilerin iş almaması gibi bir seçenekleri yok. Her ayı bu ay alacakları para ile geçiriyorlar. Yine de bu durum çok uzun süremez.

“Buna örnek verecek olursak bir işçi normal şartlarda alacağı maaşın çok altında bir maaşla çalışıyor. Bir işçi evden çalışarak maksimum haftalık 400-450 TL kazanabilir bu da aylık bin 600 tl ve bin 800 lira arasında bir ücrete denk geliyor. Nasıl bir hesap yaparsanız yapın birkaç ay idare etmeye çalışacaklardır fakat tek kişinin çalıştığı bir evde bu imkansız.”

'FATURA VE ERZAK DESTEĞİ SAĞLANABİLİR'

“Ben şu an kredilere başvurdum. Faturalarımı ödemiyorum, çünkü faturaları ödersem erzak temininde sıkıntı yaşayacağım. Eşim ve benim adıma ayrı ayrı başvurduğum kredilerden henüz ses çıkmadı. Eğer kredi onayları gelmezse bizi de sıkıntılar bekliyor. Krediler onaylanırsa kısmen rahatlayacağız fakat bir yandan da geriye ödemesini aklımızdan çıkaramıyoruz.

“Bizim isteğimiz en azından elektrik faturalarına ve erzak ihtiyaçlarına devlet destek olabilir. Erzak ve kira bedellerine destek olunabilir. Riski göze alıp işyerlerine giden arkadaşlarımız var. İşyeri kapalı olup eve iş alamayanlarda var. Her hafta ne yiyeceğini düşünen bu arkadaşlarımızı unutmamaları gerekir.”

‘GİDERLERİ TALEP ETMEK İŞÇİNİN HAKKI’

Evden çalışan işçilerin sorunlarına yönelik konuştuğumuz bir diğer isim Koop-İş İstanbul 1. Şube Başkanı Aziz Hacısalihoğlu da işçilerin evden çalıştıkları sürece artan giderlerini işverenden talep etmelerinin doğal bir hak olduğunu söyledi. Kamuda evden çalışma sisteminin daha iyi olduğunu belirten Hacısalihoğlu, özel sektörde durumun daha zor olabileceğini belirtti. Hacısalihoğlu şu ifadeleri kullandı: “Örgütlü olduğumuz kurumlarda yapılan faaliyetleri yakından takip edebiliyor ve çözüm için çalışıyoruz. İşçilerin evden çalışmadan kaynaklanan giderlerini işverenden talep etmeleri gayet doğal. Fakat şu an olağanüstü bir süreçten geçtiğimizi unutmamalıyız. Maaşların tam ve gününde ödenmesi şu an yeterli bile olabilir. Bu noktada tüm sektörlerin ilerleyen zamanlarda daha kötüye gideceğini ve işten çıkarmaların hızla artacağı kanısındayım. Ne yazık ki bir süre sonra insanlar evden de çalışsalar maaşlarının bir kısmını da alsalar sadece işleri olduğu için memnun olacaklar.”

'UZAKTAN ÇALIŞANLAR FARKLI BİR İŞLEME TABİ TUTULAMAZ'

Altınbaş Üniversitesi İİSBF Dekanı Prof. Dr. Berrin Ceylan Ataman Prof. Dr. Berrin Ceylan Ataman da evden çalışanlarla ilgili bir açıklama yaptı. Ataman, evden veya işyerinde çalışma arasında hukuki açıdan bir fark olmadığını söyledi. 4857 sayılı İş Yasası’na göre evden çalışma ile fiili çalışma arasında bir fark bulunmadığını belirten Ataman, “Daha açık bir ifadeyle uzaktan çalışanlar farklı bir işleme tabi tutulamaz” dedi.

Ataman, dijitalleşmenin üretim sürecine girmesiyle ortaya çıkan tele-çalışma, yarı-zamanlı çalışma, esnek saatlerde çalışma gibi uzaktan çalışma modellerinin pek çok ülkede yaygın hale geldiğini söyledi. Tüm çalışanlar için tek bir esnek çalışma biçimi olmadığını ifade eden Ataman, “Yapılan işe göre, haftada sabit bir günde tele-çalışma biri için uygun olduğunda bir diğerinin yaptığı iş için uygun olmayabiliyor. Bu çerçevede şirketler için esnek çalışma uygulamaları çalışma yerinin esnekliği, çalışma süresi esnekliği ve yapılan işin esnekliği (fonksiyonel esneklik) olarak sınıflandırılabilir” dedi.

EV YA DA OFİS FARK YOK

Prof. Dr. Ataman, koronavirüs salgınıyla mücadele için hükümetlerin esnek çalışma yöntemleri arasında yer alan evden çalışmayı teşvik etmeye yöneldiğini hatırlattı. 4857 sayılı İş Yasası’na göre evden çalışma ile fiili çalışma arasında bir fark bulunmadığını belirten Ataman, “Daha açık bir ifadeyle uzaktan çalışanlar farklı bir işleme tabi tutulamaz. Prensip olarak, işverenler personelini evden çalışmaya zorlayamaz ancak istisnai dönemlerde bu tür önlemlere başvurulabilir” diye konuştu.

İŞ AKDİ AYNEN DEVAM EDER

Ataman, eğitim, e-ticaret, bankacılık gibi faaliyetler uzaktan yürütülebilirken, restoran, kafe, kuaför, inşaat gibi işlerin uzaktan yürütülemeyeceğini söyledi. “Kovid-19 salgınına karşı hükümetin aldığı önlemler çerçevesinde uygulanan evden çalışmanın bir zorunluluktan doğduğu göz ardı edilmemeli” diyen Prof. Dr. Ataman şöyle devam etti:

“Öte yandan bugün itibarıyla çalışanın tercihinden kaynaklı olmaksızın evden çalışıyor olmak da geçici bir durumdur, pandemi kontrol altına alındığında yeniden işyerine dönüş olacaktır. Bu çerçevede uzaktan çalışmada taraflar açısından iş akdi aynen devam etmektedir.”