Dünya yaşlılar günü 2020

1 Ekim’de kutlanılan Dünya Yaşlılar Günü (DYG) ile ilgili Birleşmiş Milletler’in spotlarıyla başlayalım yazımıza.

• 2019 yılı itibarıyla dünyada 65 yaş ve üstü 703 milyon insan vardı. Bunun 261 milyonu Doğu ve Güneydoğu Asya’da, 200 milyonu aşkın bir kısmı da Avrupa ve Kuzey Amerika’da idi. 2020’de 60 yaş ve üstü insanların nüfusu 5 yaş üstü çocukların nüfusunu geçecekmiş.
• Önümüzdeki 30 yıl sonra, yaşlı insanların dünyadaki sayısı iki katından fazla olacak, 2050’de 1.5 milyarı aşacak ve bunların yüzde 80’i düşük ve orta gelir düzeyi ülkelerinde yaşıyor olacakmış.
• Kovid-19 yaşlı insanların gelirlerini ve yaşam standartlarını önemli ölçüde azaltacakmış. Halen emeklilik çağındaki yaşlı insanların yüzde 20’sinden azının emekliliği varmış.
• 1950-2010 arası dönemde dünyada yaşam beklentisi 46’dan 68’e fırlamış.

NİÇİN DYG?

Belki de yukarıdaki üç spot sizin için yeterli olmuştur. Yine de ekleyelim. 1991 yılından beri kutlanan ve bu yıl 30. yıldönümü olan bu günün, yaşlanma (kronolojik, biyolojik, fizyolojik, psikolojik, sosyo-kültürel, ekonomik ve toplumsal üzere farklı boyutlarıyla) ve yaşlı istismarı vb yaşlılığı etkileyen hususlar konusunda farkındalık yaratmak ve yanı sıra yaşlıların topluma katkılarını takdir etme günü olarak kutlandığının altını çizelim.

2020 YILI TEMASI

Bu yılki tema “Salgınlar: Yaş ve Yaşlanmayı Ele Alış Tarzımızı Değiştiriyor mu?” biçiminde belirlenmişti. Bu bağlamda Birleşmiş Milletler 2020-2030 dönemini “Sağlıklı Yaşlanma Onyılı” olarak ilan etti ve strateji esaslı biçimde Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları setindeki 17 amaç (Özellikle de Amaç 3: Tüm yaşlarda sağlıklı yaşamı güvence altına almak ve iyi olma halini geliştirmek) ile bütünleştirildi.

BM bu yılki temanın amacını şöyle ortaya koyuyor:

• Tarafları Sağlıklı Yaşlanma Onyılı konusunda bilgilendirmek.
• Yaşlıların sağlık gereksinimleri hakkında ve keza onların kendi sağlıklarına katkıları konusunda farkındalığı yaymak. Ayrıca onların yaşadığı toplumları bu bağlamda işlevselleştirmek.
• Yaşlıların sağlıklarını koruma ve iyileştirme konusunda sağlık hizmetleri işgücünün (hemşirelik mesleğine özel dikkat vurgusu yaparak) rolü hakkında takdir ve farkındalığı artırmak.
• Gelişmiş ve gelişmekte (geri bıraktırılmış mı desek?-MB) olan ülkelerdeki yaşlıların sağlık durumları arasındaki farklılığı azaltmak ve “Hiç kimse arkada kalmıyor” savını gerçekleştirmek.
• Kovid-19’un yaşlılar üzerindeki ve sağlık hizmetleri politikası üzerindeki etkilerinin göz önüne alınması gereğini anlama düzeyinin arttırılmasını sağlamak.

TÜRKİYE’DE YAŞLILAR

Türkiye’de TÜİK’e göre yaşlı nüfus olarak kabul edilen 65 ve daha yukarı yaştaki nüfus, 7 milyon 550 bin 727 kişi olmuş. Yaşlı nüfusun toplam nüfus içindeki oranı ise yüzde 9.1'e yükselmiş, yüzde 10’u aşınca nüfusun yaşlandığı düşünülüyor. 2023 yılında yüzde 10.2 olacakmış.

Doğuşta beklenen yaşam süresi Türkiye geneli için 78.3 yıl, erkekler için 75.6 yıl ve kadınlar için 81.0 yıl olmuş.

Ölen yaşlıların yüzde 43.8'i dolaşım sistemi hastalıkları, yüzde 16.5’u tümörler, yüzde 14.8’i ise solunum sistemi hastalıkları nedeniyle yaşamını yitirmiş.

Çalışma çağındaki yüz kişiye düşen yaşlı sayısı yani yaşlı bağımlılık oranı, yüzde 13.4'e yükselmiş. 2023 yılında yüzde 15.2 bekleniyor. İstihdam edilen yaşlı nüfusun sektörel dağılımı incelendiğinde, yüzde 65.5'inin tarım, yüzde 27.3'ünün hizmetler, yüzde 4.7'sinin sanayi, yüzde 2.5'inin ise inşaat sektöründe yer aldığı görülmüş.

Eşdeğer hanehalkı kullanılabilir birey ortanca gelirinin yüzde 60'ına göre hesaplanan yoksulluk oranı, yaşlı nüfus için yüzde 16.4 (kadınlarda 17.9) olmuş.

İşgücüne katılma oranı yaşlı nüfus için yüzde 12.5 (kadınlarda yüzde 5.9) olmuş. Yaşlı nüfustaki işsizlik oranının ise yüzde 2.7 olduğu görülmüş.

SONSÖZ: YAŞLILAR (U)MUTLU MU?

Mutlu olduğunu bildiren 65 ve üstü yaştaki bireylerin oranı sadece yüzde 58.6 ! O halde haydi internette dijital mutluluk aramaya: internet kullanan 65-74 yaş grubundaki bireylerin oranı son beş yılda 4 kat artmış ve yüzde 19.8'e yükselmiş! Sanal mutluluklar!