Kriz soframızda

Recep Erçin

Enflasyon Ocak ayında tüm tahminleri alt üst etti. Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) açıkladığı verilere göre, tüketici fiyatlarındaki artış yüzde 2.46 olarak gerçekleşi. Tüketici enflasyonuna ilişkin beklentiler yüzde 1.73-1.76 düzeyindeydi. Ocak’taki yüzde 2.46’lık tüketici enflasyonu TÜİK’in 2005’ten beri yayımladığı veri setindeki tüm zamanların en yüksek ikinci aylık enflasyonu olarak kayıtlara geçti.

Enflasyon en son 2011’in Ekim ayında yüzde 3.27 ile rekor düzeye ulaşmıştı. O tarihten bugüne ise yüzde 2’nin üzerinde aylık enflasyon gerçekleşmemişti.

ÇİFT HANEYE KOŞUYOR

TÜİK verilerien göre yıllık tüketici enflasyonu ise yüzde 9.22 oldu. Yıllık enflasyonun seyrine baktığımızda geçen yıl Ocak ayında yüzde 9.58’e kadar çıkan enflasyon, o tarihten sonra düşüş eğilimine geçti ve Nisan’da yüzde 6.57 ile OVP’deki enflasyon tahminine yaklaştı. Ancak daha sonraki aylarda dalgalı bir seyir izleyen enflasyon yılı yüzde 8.53’ten tamamladı. Döviz kurlarındaki artışın yanıstılmasıyla enf-lasyonun önümüzdeki aylarda çift haneye doğru ilerlemesi öngörülüyor. Ancak hükümetin dün açıkladığı vergi indirimi gibi önlemlerle çift haneli enflasyonun önüne geçilmeye çalışılacak.

SOFRADA YANGIN VAR

Ocak ayında en çok fiyat artışı görülen ürün grubu mutfak enflasyonu olarak nitelendirilen gıda ve alkolsüz içeceklerde yaşandı. Yüzde 6.37’lik enflasyon TÜİK’in 2005’ten bu yana yayımladığı veri setine baktığımızda tüm zamanların en yüksek mutfak enflasyonu olarak kayıtlara geçti. Mutfak enflasyonu en son 2014’ün Ocak ayında yüzde 5.16 ile rekor düzeye çıkmıştı. Gıda ve alkolsüz içeceklerdeki yıllık fiyat artışı da yüzde 7.77 olarak hesaplandı. Türkiye gıda zamları ile boğuşurken Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) verilerine göre dünyada gıda fiyatlarındaki artış ise yıllık yüzde 2.1 olarak hesaplandı. Türk vatandaşları gıdayı dünyaya göre 3.5 kat zamlı tüketti.

A’DAN Z’YE ZAM

Ocak ayında diğer mal gruplarına baktığımızda indirim sezonunda olan giyim ve ayakkabı dışındaki tüm ürünler zamlandı. Giyim ve ayakkabı yüzde 6.99 ucuzlarken; sağlıkta yüzde 4.66, çeşitli mal ve hizmetlerde yüzde 4.25, ulaştırmada yüzde 3.24, eğlence ve kültürde yüzde 2.39 fiyat artışı oldu.

Yıllık düzeyde en fazla zam ise yüzde 22.90 ile alkollü içecekler ve tütüne yapıldı.

MEMUR VE EMEKLİNİN ALDIĞI ZAM ERİDİ

Türkiye Kamu-Sen Genel Başkanı İsmail Koncuk, enflasyon verilerine ilişkin yaptığı açıklamada “Bundan sonra her ay enflasyon yüzde 0 bile çıksa, memurlar ve emekliler Temmuz’a kadar yüzde 0.54’lük zamla geçinmek zorunda kalacak. Fiyat gelişimlerine bakıldığında, büyük ihtimalle memur ve emeklilerin maaşları Şubat itibarıyla bütünüyle eriyecek ve alım gücü 2016 yılının da gerisine düşecek” diye konuştu. Koncuk, memur ve emeklileri ekonomik yönden koruyacak birtakım adımlar atılmasının zorunlu olduğunu belirtti.

Birleşik Metal İş Sendikası Sınıf Araştırmaları Merkezi (BİSAM) tarafından hazırlanan Enflasyon ve Hayat Pahalılığı Ocak 2017 Dönem Raporu’nun sonuçlarına göre, enflasyondaki hareketler doğrudan doğruya alım gücüne etki eden bir role sahip. Kişinin kendi yaptığı harcama kalemlerindeki fiyat artışları (enflasyonu) ile resmi Tüketici Fiyat Endeksi arasındaki fark istatistiklere yansımayan bir yoksulluğa neden oluyor.

SORUMLUSU BAŞKANLIK

Ocak’ta üretici fiyatlarındaki artış ise tüketici fiyatlarının gölgesinde kalmadı. Yurt içi üretici fiyat endeksi de, bir önceki aya göre yüzde 3.98 arttı. Üretici fiyatlarında yıllık artış yüzde 13.69 oldu. Siyasi istikrarsızlığın enflasyona da yansıdığını kaydeden Prof. Dr. Esfender Korkmaz, Aydınlık’a yaptığı değerlendirmede şunları kaydetti: “Yüksek enflasyon istikrarsızlığın, belirsizliğin ve kırılganlığın artması demektir. Ocak ayında aylık yurt içi üretici fiyatları oranının aylık tüketici fiyatları oranından daha yüksek çıkması, üretim maliyetlerinin artığını gösteriyor. Üretim maliyetlerinin artış nedeninin başında kur artışı geliyor. Kur artışında Türkiye’nin dünyadan bu kadar ayrışmasına siyasi sorunlar, özellikle başkanlık sorununun yarattığı belirsizlik sebep oldu. Firmalar şimdi artan bu maliyetleri perakende fiyatlara yansıtmak zorundadır. Aksi halde zarar ederler. Geriye işçi maliyetlerine de yansıtamazlar. İşçi çıkarmakla sorun tam olarak çözülmez. Çünkü bu defa üretimde etkinlik düşer.”

ÇİFT HANEYE ULAŞACAK!

Enflasyon verilerini değerlendiren CHP Tekirdağ Milletvekili Faik Öztrak yeni yıla rekorlarla başlayan enflasyondaki eğilimin artış yönünde olduğuna dikkat çekerek, “Bu eğilim, ilerleyen günlerde tüketici enflasyonundaki artışın süreceğini ve çift hanelere ulaşacağını göstermektedir” dedi.

CHP Genel Başkan Yardımcısı Selin Sayek Böke de, Türkiye’nin enflasyonda yeniden çift hane dönemine sürüklendiğini bildirdi. Böke yazılı açıklamasında, “Bir yandan iktidarın yarattığı belirsizlik ve güvensizlik nedeniyle Türk lirasında yaşanan değer kaybı, diğer yandan da enflasyonda yaşanan sürekli artış nedeniyle, artık 80 milyon olarak hepimiz daha fakiriz. Geldiğimiz noktada, yabancı yatırımcıdan turiste, yerli üreticiden tüketiciye kimse ekonomiye güvenmiyor” ifadelerini kullandı.

‘BENZİN VE MOTORİNİN VERGİSİ DE İNDİRİLMELİ’

Türkiye Esnaf ve Sanatkârları Konfederasyonu Genel Başkanı Bendevi Palandöken, beyaz eşya, konut ve mobilyadaki vergi indirimleriyle ilgili değerlendirmede bulundu. Palandöken ekonominin canlanması için akaryakıt üzerindeki vergilerin de azaltılmasını istedi. Enflasyonun yeniden düşüş eğilimine dönmesi için akaryakıt üzerindeki vergilerin indirilmesi gerektiğini ifade eden Palandöken, “Halkımız konut ve barınma giderlerinden sonra en fazla harcamayı ulaşım sektörüne yapıyor. Benzin ve motorinden alınan vergilerde bir indirim olması halinde ulaşım ve nakliye giderleri azalacak. Enflasyon üzerindeki etkisi çok hızlı bir şekilde görülecek. Vatandaşların en büyük gider kalemi azalınca diğer mal ve hizmetlere olan talepleri de artmış olacak” dedi.