Doğuşta beklenen yaşam süresi haritası güncellendi. TÜİK’in “2021-2023 Hayat Tabloları”na göre Türkiye ortalaması 77,3 yıl olarak hesaplanırken, Doğu Anadolu kenti Tunceli 80,8 yıllık değerle “Türkiye’nin en sağlıklı ili” unvanını aldı. Şırnak ve Mardin 79,7’şer yılla ilk üçe girerken, en düşük ortalama 76,1 yıl ile Kilis’te kaydedildi.
80 yılı aşan tek il olan Tunceli, erkeklerde 78,1 yıl, kadınlarda 83,6 yıla ulaşarak Türkiye rekorunu kırdı. Munzur Havzası’ndaki düşük hava kirliliği, organik tarım ve düşük stresli yaşam tarzı uzmanlara göre tabloyu belirleyen başlıca etkenler.
Ülke genelinde doğuşta beklenen yaşam süresi 77,3 yıla gerilerken, erkek-kadın farkı 5,3 yıl seviyesinde: erkekler 74,7, kadınlar 80 yıl. Sağlık Bakanlığı verileri, kronik hastalık yönetimindeki ilerlemeye rağmen pandemi sonrası sürecin toparlanmayı yavaşlattığını gösteriyor.
• Kilis 76,08 yıl ile son sırada. Hava kirliliği ve yüksek göç hızı en büyük risk faktörleri.
• Gaziantep 76,15 yıl; yoğun sanayi bölgeleri PM2.5 değerlerini yukarı çekiyor.
• Adana 76,76 yıl; nemli iklim ve obezite oranındaki artış tabloyu belirliyor.
10 – BAYBURT | 79,08 yıl
Sakin şehir unvanıyla bilinen Bayburt’ta yayla havasının ve düşük trafik stresinin öne çıktığı belirtiliyor.
Yüzde 65’i ormanlarla kaplı Bolu oksijeni yüksek yaşam alanları sunuyor.
Kendine yeten tarım, dağ sporları ve jeotermal su kaynakları son beş yılda yaşam süresini 0,05 yıl artırdı.
Iğdır’da verimli ovası sayesinde sebze ve meyve tüketimi yüksek; tarımsal ilaç kullanımı ise sınırlı. Bol güneşli iklimi de D vitamini üretimini destekleyerek uzun ömür formülüne katkı sağlıyor.
Başkent, geniş hastane ağı ve yüksek sağlık okuryazarlığı puanıyla ortalamanın üstünde. Kent içi yeşil koridor projeleri ve bisiklet hatları son beş yılda fiziksel aktivite oranını %12 artırdı.
Yüksek rakım ve temiz hava kombinasyonu; dağ keçisi eti ve endemik bal tüketimi kalp-damar riskini düşürüyor. Yerel aile bağlarının kuvvetli oluşu da stres faktörünü sınırlıyor.
Kaplıca kaynaklarıyla bilinen Bingöl’de jeotermal suya dayalı termal turizm yaygın. Düzenli sıcak su banyoları eklem rahatsızlıklarını azaltırken, yöre mutfağı bakliyat merkezli.
Akdeniz tipi diyetin kalesi olan zeytinyağı, balık, yabani otlarla yapılan Ege mezeleri kolesterolü dengeliyor. Kentte kişi başına düşen orman alanı Türkiye ortalamasının iki katı.
Antik taş evlerin serin mikrokliması ve zeytinyağlı Güneydoğu mutfağı öne çıkıyor. Çok kuşaklı aile yapısı, yaşlıların sosyal izolasyonunu azaltarak ruh sağlığını güçlendiriyor.
Munzur Havzası’nın tertemiz havası, organik küçükbaş ürünleri ve el değmemiş yaylalarıyla Türkiye’nin “uzun ömür başkenti” seçildi. Yaşam süreleri erkeklerde 78,1; kadınlarda ise rekor düzeyde 83,6 yıla ulaşılıyor.