İnanılır gibi değil! Bu ülkelerde erkeklere başlık parası ödüyorlar

Evlilik, dünya genelinde sayısız ritüel ve gelenekle dolu, evrensel bir kurumdur. Bu geleneklerin başında, özellikle Batı Asya, Afrika ve bazı Asya toplumlarında görülen "başlık parası" uygulaması gelir. 

Erkeğin veya ailesinin, gelini almak için kadının ailesine yaptığı ödeme. Ancak dünya haritasını biraz daha dikkatli incelediğimizde, bu beklentinin tam tersine işleyen, kadın tarafının erkeğe veya ailesine para ya da mal ödediği, halk arasında "erkeğe başlık parası" olarak bilinen şaşırtıcı adetlerle karşılaşırız.

DAMAT PARASI NEDİR VE NEDEN UYGULANIR?

"Damat parası" veya "ters başlık parası" olarak tanımlanabilecek bu uygulamalar, genellikle bir kadının eş edinmek veya erkeği kendi ailesiyle birleştirmek için para, mal (toprak, hayvan) veya hizmet (emek, işgücü) ödediği sistemlerdir. Bu durum, erkeğin statüsünün yüksek olduğu, işgücünün kıymetli olduğu veya kadın nüfusunun erkek nüfusuna oranla daha fazla olduğu topluluklarda ortaya çıkabilir. Bu uygulamaların ardında yatan temel nedenler şunlar olabilir:

• Erkeğin İşgücü Değeri: Bazı tarım veya avcı-toplayıcı topluluklarda, erkeğin fiziksel gücü ve avlanma/çiftçilik becerisi büyük ekonomik değer taşır. Kadın tarafı, bu işgücünü kendi ailesine katmak için bedel ödeyebilir.
• Sosyal Statü ve Güvenlik: Belirli bir erkeğin veya ailesinin yüksek sosyal statüsü, eğitimi veya zenginliği, evlenmek isteyen kadın tarafını bir ödeme yapmaya teşvik edebilir. Bu, kadın için sosyal güvence veya yükselme arayışı olabilir.

• Nüfus Dengesi: Erkek nüfusunun kadın nüfusuna oranla daha az olduğu bölgelerde, erkekler daha "değerli" hale gelebilir ve kadın tarafı evlilik için ödeme yapmayı kabul edebilir.
• Miras ve Aile Soyu: Bazı topluluklarda, bir erkeğin kendi ailesinden (örneğin ana tarafından) ayrılarak kadının ailesine katılması ("matrilocal" evlilik) durumunda, erkeğin ailesi "kaybettiği" işgücü veya soy devamlılığı için bir tazminat talep edebilir.

ERKEĞE BAŞLIK PARASI VEREN ÜLKELER

Bu tür uygulamalar, günümüzde oldukça nadir olsa da, tarihte ve bazı izole topluluklarda örnekleri görülmüştür:

• Güney Pasifik Adaları (Bazı Topluluklar): Özellikle Melanezya ve Polinezya'daki bazı adalarda, bir erkeğin gelinin köyüne taşınması ve gelinin ailesi için çalışması (damat hizmeti) veya gelinin ailesinin erkeğe toprak vermesi gibi tersine dönmüş gelenekler görülebilirdi. Bu, erkeğin işgücünün önemine vurgu yapardı.

• Bazı Antik Topluluklar: Antik Roma'da "dos" veya "dowry" adı verilen bir gelenek vardı. Bu, kadının ailesinin kocaya veya evliliğe katkı olarak mal veya para vermesi anlamına geliyordu. Amacı, kadının evlilik içinde bir mülkiyet ve statü güvencesine sahip olmasını sağlamaktı. Bu, günümüzdeki bazı "gelin çeyizi" uygulamalarına benzerdi ancak kocaya direkt ödeme şeklini de alabilirdi.

• Bazı Hindistan Toplulukları: Hindistan'da geleneksel olarak "çeyiz" sisteminde kadının ailesi damat tarafına ödeme yaparken, bazı marjinal veya geleneksel topluluklarda, özellikle erkeğin eğitimli, yüksek statülü veya önemli bir işe sahip olması durumunda, gelinin ailesinin damada veya ailesine "eğitim masrafı" veya "kariyer desteği" adı altında belirli bir miktar ödeme yaptığına dair nadir örnekler rapor edilmiştir. Bu, geleneksel çeyiz sisteminin bir varyasyonu olarak ortaya çıkar.

• Afrika'daki Bazı Nadir Örnekler: Bazı Afrika kabilelerinde, özellikle erkek nüfusunun az olduğu veya erkeğin özel yeteneklere (şifacılık, savaşçılık vb.) sahip olduğu durumlarda, kadının ailesinin erkeğe veya ailesine belirli bir değerde hayvan veya mal verdiği görülebilirdi. Bu, daha çok erkeğin "değerli" bir varlık olarak görülmesiyle ilişkilidir.

Batı Toplumlarında Modern Yansımalar (Gayri Resmi): Doğrudan "başlık parası" olmasa da, modern batı toplumlarında evlilik öncesi veya sırasında kadın tarafının düğün masraflarının büyük kısmını karşılaması, ev veya balayı masraflarına daha fazla katkıda bulunması gibi durumlar, gayri resmi olarak bir "tersine ödeme" eğilimi olarak görülebilir. Bu, tamamen kültürel beklentiler ve ekonomik koşullarla ilgili olsa da, geleneksel başlık parası kavramının tersine bir akışa işaret edebilir.