PKK silah bıraktı, sırada ne var? Türkiye’yi neler bekliyor? İşte dünyadan örnekler...

KOLOMBİYA

Yakın tarihin en çarpıcı örneklerinden biri Kolombiya'da yaşandı. 52 yıl boyunca yaklaşık 260 bin kişinin ölümüne neden olan iç savaşta 1980'lerden 2000'lere kadar çeşitli barış süreci denemeleri yaşandı.

İç savaş ancak 2016'da imzalanan anlaşmayla son buldu. Anlaşmanın imzalanmasının ardından örgüt, silahsızlanma sürecine girdi.

Toprak reformu kararı alındı. Suç işleyen FARC üyeleri için özel mahkemeler kuruldu. Eski militanlar sivil hayata döndü.

Silahlara veda, Birleşmiş Milletler gözetiminde gerçekleşti.

BM silah teslim işlemi kapsamında toplam 7 bin 132 silahın alındığını bildirdi. Örgütün kırsaldaki gizli cephanelikleri de büyük oranda boşaltıldı.

ENDONEZYA

Açe bölgesinin bağımsızlığı için mücadele eden Özgür Açe Hareketi 1976 yılında kuruldu.

Kısa adıyla "GAM" olarak anılan hareket, 2005 yılına kadar Endonezya hükümetine karşı silahlı mücadele yürüttü.

2000 ve 2001 yıllarında İsviçre'nin Cenevre kentinde ilk müzakereler yapıldı ancak başarısız oldu.

Devlet ile örgütü barış anlaşmasına götürense bir doğal afetti.

2004'te Güneydoğu Asya'da 200 binden fazla kişinin ölümüne yol açan tsunami, barışa zemin hazırladı.

2005 yılında Endonezya hükümeti ile GAM, Helsinki’de anlaşmaya vardı.
Endonezya ordusu AÇE’den çekildi ve bölgeye özerk bir yönetim verildi.

Bu süreçte GAM silah bıraktı, silahlı mücadele yürütmüş olanların topluma uyumu için projeler geliştirildi. Genel af ilan edildi.

EL SALVADOR

Orta Amerika ülkesi El Salvador'daysa iç savaş; ABD destekli El Salvador hükümeti ile Fidel Castro yönetimindeki Küba ve Sovyetler Birliği destekli gerilla gruplarından oluşan "Farabundo Marti Ulusal Kurtuluş Cephesi" arasında yaşandı.

1979 ile 1992 yılları arasındaki iç savaşta 75 binden fazla insan öldü.
Müzakereler sonunda bir barış anlaşması imzalandı ve genel af ilan edildi. Farabundo Marti Ulusal Kurtuluş Cephesi, silahsızlandırılarak sol görüşlü bir siyasi partiye dönüştü.

İNGİLTERE

1969-1998 yılları arasında faaliyet gösteren IRA terörü sonucunda, bini İngiliz güvenlik güçleri olmak üzere 1700 kişi yaşamını yitirdi.

1998 yılında Hayırlı Cuma Anlaşması yapıldı, ancak IRA silahlı mücadeleyi 2005 yılında bitirdi. Siyasi kanadı olan Sinn Fein olarak faaliyetine devam etme kararı aldı. İngiltere Başbakanı Tony Blair, IRA’nın silah bırakması konusunda ABD Başkanı Bill Clinton’ın kendisinden daha fazla çaba gösterdiğini açıkladı.

IRA SÜRECİ

1- İngiliz Hükümeti ile IRA arasında varılan anlaşma ile IRA’nın siyasi kolu olan Sinn Fein, Kuzey İrlanda Parlamentosu’nda ve Britanya Parlamentosu’nda temsil hakkı elde etti. Sinn Fein Lideri Gerry Adams, İngiliz Parlamentosu’na seçildi.

2- Kuzey İrlanda Meclisi kuruldu. İrlanda’da özerk hükümet kuruldu. Kuzey İrlanda’da görev yapan İngiliz polis teşkilatı lağvedilip, İrlanda Polis Servisi kuruldu. Genel af çıkarıldı. Cezaevindeki IRA ve diğer örgüt üyeleri tahliye edildi.

3- Britanya ile Kuzey İrlanda’nın birleşmesi ise referanduma bırakıldı.

İSPANYA

İspanya’da 1959 yılında silahlı mücadeleyi başlatan ETA terör örgütünün saldırıları sonucunda 800 kişi öldü. BASK bölgesinin bağımsızlığını esas alan ETA sorununun çözümünde İspanya, en büyük desteği komşusu Fransa ve Avrupa ülkelerinden aldı. Çünkü ETA teröristleri İspanya ile Fransa arasındaki korunaklı bir bölgeyi üs olarak kullanıyorlardı.

2004 yılında Madrid tren istasyonunda banliyö trenlerinde patlayan bombalarla 191 kişi öldü, 2 bin kişi yaralandı. Saldırıdan ETA’yı sorumlu tutan İspanyol halkı protesto eylemleri yaptı. Madrid’de 2 milyon kişi olmak üzere 10 milyon İspanyol ETA terörüne karşı yürüdü. Ama biz 50 yıldır devam eden PKK terörüne karşı milyonlar bir araya gelerek yürüyüş yapamadık. ETA’nın silah bırakmasında toplumsal tabanı kaybetmesinin etkisi büyük oldu. ETA 2017 yılında kendini fesh etti.

BASK BÖLGESİ

1- İspanya, 1979 yılında BASK bölgesinin özerkliğini kabul etti.

2- BASK bölgesinde bölge parlamentosu kuruldu.

3- Kendi polis gücünü kurdu.

4- Kendi dilinde eğitim, sağlık, güvenlik ve vergi toplama yetkilerine sahip oldu.

Genel af çıkarılmadı ama başka bölgelerdeki ETA mahkûmları BASK bölgesindeki cezaevlerine nakledildiler. Oradan da tahliye oldular.

AFRİKA ÖRNEKLERİ

Sierra Leone – RUF

2002 yılında, iç savaşa son verilmesinin ardından yaklaşık 3.000 silah ve mühimmat, BM destekli bir süreçle kamuya açık bir törende ateşe verildi. Ülke liderleri ve barış temsilcilerinin katıldığı bu tören, barışın ilanı niteliği taşıyordu.

Kongo Cumhuriyeti – Brazzaville Töreni

2006’da Brazzaville’de düzenlenen törenle toplanan silahlar “alevlerle” imha edildi. Bu tören, savaş sonrası yeni bir siyasi dönemin başlangıcını sembolize etti. Dönemin BM Genel Sekreteri Kofi Annan da törene katılarak uluslararası destek sundu.

Fildişi Sahili – Flame of Peace

2007 yılında düzenlenen “Barış Ateşi” töreninde, küçük silahlar incineratörde (özel yakma fırınlarında) yakılarak imha edildi. Bu tören, barışa dair kitlesel katılım ve liderler arası mutabakatın sembolüydü.

Mali – Timbuktu Barış Ateşi

1996 yılında Mali’nin Timbuktu kentinde 3.000’e yakın silah BM ve UNDP gözetiminde yakılarak imha edildi. “Flame of Peace” adı verilen bu tören, Batı Afrika’daki en sembolik silahsızlanma ritüellerinden biri olarak tarihe geçti

FİLİPİNLER

Filipinler'de devlet ile MILF (Moro İslami Kurtuluş Cephesi) arasında 40 yıl süren ve 120 bin kişinin ölümüne neden olan çatışma sürecini sonlandırmak amacıyla yürütülen sürece, Türkiye de dahil oldu.

Türkiye, süreç kapsamında kurulan Uluslararası Temas Grubu'nun bir üyesi, aynı zamanda silahsızlanma sürecini denetleyecek olan Uluslararası Bağımsız Silah Bırakma Organı'nın da başkanlığını yürütüyor.

Anlaşma, 2016'ya kadar Bengsamoro adlı yeni bir Müslüman bölgesel yönetiminin kurulmasını öngörüyor. Özerkliğin karşılığında, MILF'in de silah bırakmasını öngörüyor anlaşma.

MILF silah bırakırken bölgesel bir polis gücü kurulacak, Filipinler ordusu Bengsamoro bölgesindeki askerlerinin sayısını azaltacak ve bu bölgedeki özel silahlı grupların dağıtılmasına yardımcı olacak.

Süreçte altı MILF kampı da, sivil yaşam alanlarına dönüştürülecek.

Plana göre, silahlar, en son anlaşmanın ardından bırakılacak ve 2016 Mayıs'ından önce tamamlanacak. Ardından da ilk bölgesel seçimler yapılacak.