'Dünya klasiklerini doğu anlatımıyla sahneliyorum'

‘Bir oyuncunun boş sahnede bir sopa, bir mendil, bir sandalye ile bütün hikayeyi anlatması batılı seyirci için ilginç bir deneyim’ diyen Hülagü, Broadway gibi dünyanın sayılı tiyatrolarında oyunlarını sahneliyor ve yine yurt dışında birçok üniversitede misafir eğitmen olarak katıldığı söyleşilerde geleneksel Türk tiyatrosunu öğrencilere anlatıyor.

 Ayhan Hülagü üniversite eğitiminden sonra Şahika Tekand Studio Oyunculuk dersleri aldı. Çeşitli tiyatrolarda, reklam filmlerinde oyunculuk; dergi ve gazetelerde metin yazarlığı yaptıktan sonra yurt dışına yerleşti. 2017’de Amerika’da US Karagöz Theatre Company’yi kurup uluslararası projeler üretmeye başladı. Rol aldığı tek kişilik oyunlarla Amerika’da otuza yakın eyalette gösteriler yaptı. Afrika, Avrupa, Asya’ya turneler düzenledi. Gölge tiyatrosu, meddah, ortaoyunu, köy seyirlik oyunlar üzerine yaptığı çalışmalardan ötürü uluslararası festivallere davetler aldı. Sonrasında anlattığı hikayeler üniversiteye taşınıyor. Harvard, Cornell, MIT, University of California-Berkeley gibi saygın üniversitelerde söyleşiler yapıp, atölyeler düzenledi. Kendi tiyatrosunda sahneye taşıdığı oyunlarla Broadway’de gösteriler yaptı, bazı Amerikan tiyatrolarında da oyunlar yönetiyor. Bunların yanı sıra Antoine de Saint-Exupéry’in ölümsüz eseri ‘Küçük Prens’ gibi zamansız öyküler yazıyor. Ayhan Hülagü Aydınlık Avrupa’ya yaptığı çalışmaları anlattı.

 ‘BROADWAY’DE OYUNUMUZU SAHNELEDİK’

 Öncelikle kurucusu olduğunuz tiyatronuza değinmek istiyorum. Hangi oyunları sahneliyorsunuz?

 Kendi tiyatromda geleneksel oyunları modernize edip yeniden sahneye taşıyor, çoğu zaman dünya klasiklerinden uyarlamalar yapıyorum. Shakespeare’in Hamlet’ini gölge tiyatrosu formatında tek kişilik oyun olarak oynadım, sonrasında New York’ta Hamlet Isn’t Dead tiyatrosuyla Broadway’de sahneledim. Cervantes’in Don Kişot oyununu yine geleneksel Türk tiyatrosu formatında sahneye taşıdım. California’da 1001 Gece Masalları’yla bir kaç sezon oynadım. 18. ve 19. yüzyılda sahnelenen kimi oyunları bugüne adepte edip seyirciyle buluşturdum. Geleneksel metinler, dünya klasikleri ile perde açmaya devam ediyorum.

 Peki Broadway’le yolunuz nasıl kesişti?

Yanlış hatırlamıyorsam 2018 kışında ilk oyunumu Broadway’e taşıdım. O zamanlar La Mama’da farklı sanat disiplinlerinden sanatçıların ortak ürettiği bir projeye dahil olmuştum. Projeye geleneksel gölge tiyatrosu formunda hazırladığım kısa oyunla başvurmuştum. Oyun çok beğenildi ve bütün halini görmek istediler. Ertesi yıl ‘Cadının Ormanı’ oyununu hazırlayıp Broadway’e götürdüm. Bir çok defa sahnelendi, beklentimin çok üzerinde ilgi gördü. Harvard Üniversitesi’deki sunumum ve gösterimden sonra Amerika içinde turne yaptım ve hikaye kar topu gibi katlanarak büyüdü. Sonraki sezonlarda farklı oyunlarla Broadway yolculuğu devam etti. En son geçtiğimiz yıl Shakespeare’in Hamlet’inden gölge tiyatrosuna uyarladığım oyun Amerikan tiyatrolarında sahnelenmeye başladı. Pandemiden sonra seyircinin salona gidip izlediği ilk oyun olarak kayıtlara geçmiş oldu.

‘BATI HİKAYELERİNİ DOĞU ANLATIMIYLA SENTEZLİYORUM’

Hamlet Rüyası oyununuz New York’ta yılın en iyi uyarlama oyununa aday oldu, uluslararsı dergilere kapak oldu. Bu süreç nasıl gerçekleşti?

 2020 kışında Broadway’de 19.yy’dan bir metni bugünün Amerikasına uyarladığım eğlencesi bol tek kişilik bir oyun oynuyordum. Oyunu Hamlet Isn’t Dead’in sanat yönetmenlerinden Valerie Peter Chong izlemiş ve çok beğenmiş. Benimle irtibata geçti, aynı oyunu kendi tiyatrolarında yönetmemi istedi. Ben de pandemi öncesinde Hamlet’i sahneye taşımıştım ancak dilediğim kadar sahne alamamıştım. Valeria’ya bu oyunu teklif ettim. Metni yazılmış, karakterleri tasarlanmış, hazır bir projeydi. Onlarda çok heyecanlandılar ve süreç işlemeye başladı. Sonrasında bu oyun referansıyla yaptığım çalışmalar üzerine Shangai Üniversitesi’nde yüksek lisans tezi yazıldı. Ödüle aday gösterildi, medya da geniş yer buldu.

 Oyunlarınız İngilizce sahneleniyor, izleyicinin özellikle Türk gölge tiyatrosuna ilgisi nasıl?

Türk gölge tiyatrosu dünyanın en eski sanat formlarından biri. Dana yahut deve derisine çizilen resimler kesilip organik boyalarla boyanıyor ve ardından perdeye yansıyor. Yaklaşık 700 yıllık geçmişi olan yurt dışında büyük tanınırlığı olan bir sanat… Meddah’ın geçmişi bir o kadar eski… Bir oyuncunun boş sahnede bir sopa, bir mendil, bir sandalye ile bütün hikayeyi anlatması batılı seyirci için ilginç bir deneyim. Oyuncu sesini, bedenini değiştirip farklı karakterlere bürünmesi ve onları hikaye akışı içerisinde canlandırması sahneye bambaşka bir dünya taşıyor. Dünya klasiklerini bu geleneksel formla yoğurup çağdaş sahnelemelerle Amerika’ya taşıyoruz.”

 Kişisel çalışmalarımda çoğunlukla batı hikayelerini doğru formuyla anlattığım için alımlayan kişi de izlediğinden parça buluyor. Üniversitelerde, tiyatrolarda, festivallerde, okullarda sayısını hatırlayamadığım kadar çok gösteri yapma imkanım oldu. İlgi yoğun olmasaydı, bu devamlılığı yakalayamazdım. Gösterilerimin tamamı yabancı dilde olduğu için de anlaşılması çok daha kolay oluyor haliyle. Onların bildiği hikayeleri, onların dilinde Anadolunun sanat formunun içinden anlatıyor olmam sanırım ilgiyi artırıyor.

 ‘ÜNİVERSİTELERDE GELENEKSEL TÜRK TİYATROSUNU ANLATIYORUM’

Üniversitede ders verdiğinizden bahsetmiştiniz. Bu konuyu biraz açalım. Hangi üniversitelerle çalışıyorsunuz ve hangi konularda dersler veriyorsunuz?

 Bu sezon Amerika’nın farklı üniversitelerinde geleneksel Türk tiyatrosu üzerine çağdaş denemeler konseptiyle dersler vereceğim. Lowa State University, University of California-Berkeley, University of Maryland, University of Connecticut çalıştığım üniversiteler. Kiminde atölyeler düzenliyorum, kiminde oyun yönetiyorum, uzun vadeli ders veriyorum. Gölge tiyatrosu, meddah, orta oyunu ve köy seyirlik oyunların tarihi nedir, bu sanat formları sahnede nasıl temsil edilir vb sorulara cevap arayıp, Amerika’da aktör olarak edindiğim kişisel deneyimlerimi paylaşıyorum. Hamlet, Don Kişot gibi geleneksel tiyatroya uyarladığım oyunlardan kesitler sunup beraber sahne üzerine denemeler yapacağız.

‘YAŞSIZ VE ZAMANSIZ ÖYKÜLER YAZIYORUM’

 Biraz da kitaplarınızdan bahsedelim. Uçan Balık, Sahnenin İçindekiler, Shakespeare’in Kedileri…

Antoine de Saint-Exupéry’ın Küçük Prens’i gibi yaşsız ve zamansız öyküler yazmaya çalışıyorum. Şu anda Türkiye ve Amerika’da okuyucuyla buluşan üç kitabım ve kendi tiyatromda sahnelediğim oyunlarım var. Uçan Balık; küçük kara bir balığın hikayesi. Küçük kahramanımız farklılıklarıyla kabul göreceği dünya arayışıyla okyanusun içinde uzun, gizemli bir yolculuğa çıkar. Yolculuk esnasında tanıştığı Martı Livingston ile kendisinin ve yeryüzünün sınırlarını aşmayı öğrenir. Shakeapeare’in Kedileri, ünlü yazarın tiyatrosunda yaşayan bir kedi ailesinin oyuncu olma macerasını konu ediniyor. Sahnenin İçindekiler, Erol Günaydın’dan Nejat Uygur’a Türkiye tiyatrosu ve sinema dünyasında iz bırakan isimlerin biyografilerini kaleme aldığım bir içerik. Yeni kitabım sanırım gelecek yıl Amerika’da okuyucuyla buluşur.

 Son olarak planlarınızı sormak istiyorum. Yeni projeleriniz var mı?

Birden fazla devam eden proje var. Cervantes’in Don Kişot’unu geleneksel Türk tiyatrosuna uyarlamıştım. Onun provaları devam ediyor, yeni yılda seyircilerle buluşturacağım. Üniversitelerdeki dersler ve atölyelerim programımı hayli yoğunlaştırıyor. Uzun süredir Shakespeare’in III. Richard’ını meddah formunda sahneye uyarlamak için çalışıyorum. Meddah, 2008 yılında UNESCO tarafından somut olmayan kültürel miras listesine alınmıştı. Dünyanın en eski hikaye anlatıcılığı formlarından biri. Bir oyuncunun boş sahnede tüm karakterleri elindeki sopası, boynundaki mendili ile tek başına oynadığı yaratıcı bir tiyatro formu. Yeni Richard yorumunun bu alanda yapılan ilk çalışma olması beni ayrıca heyecanlandırıyor. Bu proje için ortaklık yapabileceğimiz partner arayışımız sonuçlanınca yavaş yavaş hayata geçiririz.