Küba devriminin izinde: Santiago de Cuba

GUANTANAMO

Santiago de Cuba’dan sonraki durağımız Guantanamo, yerli dilinde “nehirler arasındaki toprak” demek. Katedrali, parkları ve eski binalarıyla tipik bir Küba şehri. Çok yakınındaki Amerikan üssü nedeniyle ünlü olan bu şehirde üsse yaklaşmak yasak! 1895-1898 Küba Bağımsızlık Savaşı sırasında Küba ile İspanya arasında “otonomi” görüşmeleri yapılırken ABD devrededir. Güya İspanyollardan kurtulmak isteyen Kübalıları desteklemektedir. Aslında kendi gizli planları vardır. 15 Şubat 1898’de Havana limanındaki Amerikan savaş gemisi “USS Maine” de büyük bir patlama olur ve tam 276 Amerikan askeri ölür. ABD olaydan İspanya’yı sorumlu tutarak hemen İspanya’ya savaş açar. Ardından Küba, Hawaii, Filipinler ve Puerto Rico’yu işgal ediverir. İspanya tüm kolonilerini ABD’ye bırakan Paris anlaşmasını imzalamak zorunda bırakılır. Böylece Küba bağımsızlık savaşının asıl kazananı ABD olur. Küba’da bir manda yönetimi kurulur. Ada 1898-1902 yıllarında, Amerikalı bir askeri vali tarafından yönetilir. 1902 yılında Küba Cumhuriyeti kurulur, bugünkü Küba bayrağı kabul edilir. 1903 yılında, ABD Senatörü Orville Platt’ın önerdiği ve “Platt Amendment” olarak bilinen bir değişiklik zorla Küba anayasasına eklenir. Değişiklik maddesine göre ABD’ye “yabancı güçlere karşı Küba’nın bağımsızlığını korumak” adı altında süresiz olarak askeri müdahale hakkı tanınır. Küba, ABD’nin himayesi altına girer. ABD’nin Küba’da deniz üssü ve kömür limanları kurmasına, satın almasına, kiralamasına izin verilir. İşte ABD’nin bugün hala aktif olarak kullandığı ve Küba’nın güneydoğu ucunda kurulan Guantánamo deniz üssü, Amerikalı Senatör Platt’ın sinsice bir dayatmayla kabul ettirdiği maddesinin bir sonucudur. ABD bu ek maddeye dayanarak 1906, 1912, 1917 ve 1920’de Küba’ya müdahale eder. Küba milliyetçiliğinin hedefine yerleşen Platt Anlaşması, Franklin Roosevelt’in “iyi komşuluk” politikası çerçevesinde 1934 yılında iptal edilir ama Guantánamo bir daha Kübalılara geri verilmez. Guantanamo o günden bu yana Sosyalist Küba’nın bağrında bir hançer olarak kalır!

BİRÁN

Santiago de Cuba’ya 2 saat uzaklıktaki Birán Fidel Castro’nun baba evi. Baba Castro şeker kamışı üreticisi büyük çiftlik sahiplerinden. Ailenin yaşadığı ev, Fidel ve Raul Castro’nun ilkokulu, fotoğrafları, göçmen işçilerin kaldığı barakalar, Fidel’in çocukluğundan beri nefret ettiği ve devrimden sonra yasaklanan, horoz dövüşü arenası muhafaza edilmiş. Castro ailesine ait aile mezarlığı da burada. Çiftlik devrimden sonra kamulaştırılmış. Artık bir açık hava müzesi. Yemyeşil, sessiz, son derece huzurlu ve tropik kelebeklerin uçuştuğu bir ortamda, koşturan kuzuların sesi en güzel müzik.

MONCADA GARNİZONU

Moncada baskını Küba devriminde önemli bir dönüm noktası. 1933 yılında öğrenciler ve askerler el ele, diktatör Gerardo Machado rejimini devirir ama Ocak 1934’te ABD’nin desteklediği bir çavuş, Fulgencio Batista yönetime el koyar. Başlangıçta orta sınıfın da desteklediği Batista 1940 yılında cumhurbaşkanı seçilir, 1944 seçimlerini ise kaybeder ama ne ABD ne de Batista yenilgiyi kabul etmez. 1952 seçimleri öncesi kansız bir darbeyle yeniden yönetime el koyan Batista, ABD’li ajan ve danışmanların himayesinde bir baskı rejimi kurar. Küba 1934-1959 yılları arasında askeri yapısı, siyasi eliti, okulları, şirketleri, ticareti, teknik kadrosu, basın organları ve kültür endüstrisiyle tamamen ABD’nin hakimiyeti altına girer. Küba ordusu kendisini bu hakimiyetin en büyük garantisi ve destekçisi ilan eder.

İspanyol sömürgeciliğinin yerini alan bu yeni sömürgecilik döneminde Küba yolsuzluklar, baskı, şiddet ve kanunsuzluklarla sarsılır. Mafya ilişkileri, uyuşturucu kaçakçılığı, fuhuş, rüşvet toplumu sarar. Yargısız infazlar, kayıplar derken genç bir avukat olan Fidel Castro, Batista’nın baskı rejimine karşı bir hukuk mücadelesi başlatır. Mahkemeye başvurarak iktidarın halk ve devlet düşmanı olduğunu kanıtlamaya çalışır. Tabii yargı bağımsız olmadığı için Fidel hiçbir şey kanıtlayamaz. Bunun üzerine Fidel ve arkadaşları silahlı mücadele kararı alır. 26 Temmuz 1953’te 165 gerilla Moncada Garnizonu’na bir baskın düzenler. Baskın başarısızlıkla sonuçlanır. 9 gerilla çatışmada, 69 gerilla da yargısız infazla hayatını kaybeder. Fidel ve kardeşi Raul Castro tutuklananlar arasındadır. Fidel’in mahkemede yaptığı savunma anti emperyalist vurgusuyla önemli bir tarih belgesi niteliği kazanır. Savunmasında José Marti’nin fikirlerini dile getirerek hareketlerinin milli yönünü vurgular ve “tarih beni aklayacaktır” der. 15 yıl hapis cezası alırlar. 1955 yılında artan eleştirileri yumuşatmak isteyen Batista’nın çıkardığı afla serbest bırakılırlar. Bugün Moncada Garnizonu’nun yarısı müze, diğer yarısı da okul olarak hizmet vermekte. Baskından kalma kurşun delikleri de muhafaza edilmekte.

26 TEMMUZ HAREKETİ

Afla serbest kalan Fidel Castro ve Raul Meksika’ya gider. Adını Moncada baskınından alan “26 Temmuz Hareketi” örgütünü kurar. Yolu Arjantinli Marksist Doktor Ernesto Che Guevara ile kesişir. 80 gerilla, askeri eğitim aldıktan sonra Aralık 1956’da en fazla 25 kişi alabilecek “Granma” isimli tekneye doluşup Küba’ya dönerler. Santiago de Cuba’dan çok uzakta olmayan Bayamo kıyılarında sahile çıkarlar. Batista birlikleri tekneyi beklemektedir. Yoğun ateş altında grubun büyük bir kısmı hayatını kaybeder. Fidel, Raul, Che Guevera, Camilo Cienfuegas dahil toplam 20 gerilla Sierra Maestra dağlarına kaçmayı başarır. Gerillalar köylerde halka sağlık hizmeti sunar, eğitim çalışmaları yaparak halkı aydınlatır. Batista destek kaybederken halkın bu devrimci gençlere sempatisi hızla artar. Devrimci gençler daha sonra çeşitli kollardan Havana’ya doğru yola çıkarlar.

Haftaya Karayiplerin timsahı Küba’da buluşmak üzere…