Milletin parası NATO'nun cebine

Türkiye, NATO'ya üye olduğu 1952 yılından bugüne darbelerden, suikastlardan, açık ve örtülü operasyonlardan kurtulamadı. Bir de bunlar için her yıl NATO'ya milletin cebinden milyonlarca dolar ödeniyor.

NATO'ya yapılan ödemeler; Sivil Bütçe, Askeri Bütçe ve Güvenlik Yatırım Programı olarak üç ayrı bütçeye nakdi ya da ayni olarak yapılıyor. Hazine ve Maliye Bakanlığı da “NATO Giderleri ve Gayrimenkul Alım ve Kamulaştırma Giderleri” başlığı altında her yıl ödenen bu paraların bir kısmını kayıt altına alıyor. Ödenen paralar içinde şöyle kalemler bulunuyor:

◾NATO altyapısına yönelik olarak inşa edilen gayrimenkulün mal ve malzeme alımı ile büyük onarımları durumundaki ödemeler,

◾NATO teşkilatları nezdindeki askeri temsilcilik, müşavirlik, ataşelik ve kıdemli subaylık gibi Türk teşkilatı tarafından NATO’nun icabı olarak yapılan her çeşit mal ve hizmet alımları ile temsil giderleri,

◾Amerikan Yardım Kurulu (ODS) karargah personeli ile bu personelden yurdun çeşitli bölgelerinde görevlendirilenler için bina kira bedeli, aydınlatma, ısıtma, döşeme, demirbaş ve diğer giderleri ile resmi telefon konuşma bedelleri ve diğer ulaştırma giderleri,

◾10.3.1954 tarih ve 6375 sayılı kanunla onaylanan sözleşmeye göre ödenmesi gereken tazminatlar,

◾NATO makamlarının istemi üzerine ifa edilen geçici görev yollukları,

◾NATO askeri personelinin tatbikatlar dâhil Türkiye’yi ziyaretlerinde makam sahibinin takdiri esas olmak suretiyle temsil hizmetinin gerektirdiği her çeşit giderler,

◾Türkiye’deki NATO teşkillerinde görevli komutanlar ile Kurmay Başkanlarının kişisel ikametine mahsus möbleli olarak kiralanan binanın kira bedeli...

YILLIK 600-700 MİLYON DOLAR

Uzmanlar, tüm bütçe kalemleri hesaplandığında Türkiye'nin NATO'ya yıllık 600-700 milyon dolar civarında kaynak aktardığını değerlendiriyor.

Bunun yanında ülkelerin aktardığı kaynakların miktarı arasında da büyük bir adaletsizlik bulunuyor. Çünkü her üye ülke, kişi başına geliri yerine milli gelirin büyüklüğü dikkate alınarak ödeme yapmaya zorlanıyor. Bu durumda kişi başına geliri 8 bin dolar olan Türkiye, kişi başına geliri 68 bin dolar olan bir Norveçlinin güvenliği için, Norveçlinin kendisinden daha fazla harcama yapıyor. Çünkü milli gelir dikkate alındığından dolayı Türkiye, NATO bütçesinin yüzde 3.1'ni finanse ederken, Norveç yüzde 1.42'sini finanse ediyor. Mesela kişi başına geliri 17 bin doları bulan Yunanistan, NATO bütçesinin yalnızca yüzde 0.80'ini finanse ediyor. Kişi başına 110 bin dolar geliri olan Lüksemburg'ın payı ise 0.15 oranında.

NE KADAR ÖDEDİĞİMİZİ BİLMİYORUZ

Savunma bütçesi ve maliye üzerine uzun yıllar görev yapmış emekli bir general, NATO Fonlarına aktarılan paranın tam olarak hesaplanmasındaki zorlukları anlatıyor. Aktarılan miktarlar içinde kesinlikle bir adaletsizlik olduğunun altını çizen askeri uzman, NATO karargahında görev yapan personelin parasını da her ülkenin kendisinin ödediğini kaydediyor. Uzman şu değerlendirmeleri yapıyor:

“Türkiye'nin her yıl NATO'ya aktardığı kaynağı bulmak çok zor. Rakamlar oldukça karışık. Savunma harcamalarında bütçe dilimine hangilerinin girdiği konusunda 3 farklı görüş var. BM'nin, IMF'nin ve NATO'nun görüşü birbirinden farklı. Dolayısıyla savunma harcamaları içerisinde mali kökenliler IMF'ye göre, savunma kapsamındakiler NATO'ya göre yapılıyor. Net bir rakama ulaşmak mümkün değil. Bütçeye katkı konusunda ise adaletsizlik olduğu kesin. Trump, 2 yıl önce Gayri Safi Milli Hasıla'nın yüzde 2'si kadar harcama yapılması konusunu getirmişti ama esas hedefi Almanya'ydı. Çünkü NATO harcamalarının yüzde 32'sini karşılıyordu ve Merkel'i ikna ederek bunun yüzde 16'sını Almanya'ya yükledi. Trump'ın söylemlerine bakarsanız, 'Biz bu NATO'yu bozulan Avrupa için kurduk, sen hala pra vermiyorsunz bir yandan da zenginleşiyorsun' dedi.”

NATO BÜTÇESİ ARTTI

NATO'dan yapılan yazılı açıklamaya göre, sivil bütçe NATO'nun siber tehditlere adaptasyonu nedeniyle 2021'e oranla yüzde 8,9'luk artışla 289 milyon 100 bin avroya çıkarıldı. 1 milyar 560 milyon avro olarak belirlenen askeri bütçe ise geçen seneye oranla yüzde 3 azaldı.

Büyük inşaat, komuta ve kontrol sistemi yatırımlarını içeren NATO Güvenlik Yatırım Programı (NSIP) ise 2022 için en fazla 790 milyon avro olacak. Sivil bütçe, sivil personel, işletme maliyetleri ve sivil program harcamaları için fon sağlarken, askeri bütçe, NATO karargahlarının, dünya çapındaki programların, misyonların ve operasyonların işletme maliyetlerini kapsıyor.

Üye ülkeler bu bütçelere gayrisafi milli hasılalarına dayalı maliyet paylaşımı formülüne göre katkıda bulunuyor. NATO, üyelerin savunma harcamalarının milli gelire oranının en az yüzde 2 olmasını istiyor.

NATO üyesi ülkelerin 2020'deki savunma harcamaları, 1,1 trilyon dolara yükselmişti.